Việt Nam lần đầu tiên vào nhóm các nước có Chỉ số phát triển con người ở mức cao trên thế giới, nhưng sự tiến bộ vượt bậc này lại đi kèm với áp lực tương đối lớn.
Báo cáo Phát triển con người toàn cầu năm 2020 với tiêu đề “Giới tuyến tiếp theo: Phát triển con người trong kỷ nguyên con người tác động lên khí hậu và môi trường” được công bố giữa tháng 12/2020 cho thấy nhiều bước tiến vượt bậc của Việt Nam.
Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố.
Theo Báo cáo, Chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2019 là 0,704 đưa Việt Nam vào nhóm phát triển con người cao và xếp thứ 117 trong số 189 quốc gia và vùng lãnh thổ. Từ năm 1990 - 2019, giá trị HDI của Việt Nam đã tăng gần 46%, nằm trong số các nước có tốc độ tăng HDI cao nhất trên thế giới.
Đáng chú ý, tiến bộ phát triển con người của Việt Nam đã đạt được với mức độ bất bình đẳng vừa phải và ổn định. Mức giảm giá trị HDI của Việt Nam do bất bình đẳng vào năm 2019 là 16,5%, giảm thu nhập do bất bình đẳng là 19,1% và hệ số GINI (đo lường bất bình đẳng thu nhập) ở mức 35,7, là một trong những mức thấp nhất trong khu vực Đông Á và Thái Bình Dương.
Về chất lượng phát triển con người, Việt Nam thực hiện tốt các chỉ số y tế, giáo dục, việc làm và phát triển nông thôn.
Việt Nam nằm trong nhóm đầu trong 3 nhóm về số năm không sống khỏe theo tỷ lệ phần trăm tuổi thọ (11,7%) và số giường bệnh (32 giường/100.000 dân). Tất cả giáo viên tiểu học đều được đào tạo, điện khí hóa nông thôn đạt 100% dân số, tỷ lệ thất nghiệp thấp.
Báo cáo Phát triển con người toàn cầu năm 2020 cũng chỉ ra rằng Việt Nam đã và đang thực hiện tốt bình đẳng giới. Với chỉ số phát triển giới (GDI) là 0,997, Việt Nam đứng thứ 65 trong số 162 quốc gia và nằm trong nhóm cao nhất trong 5 nhóm trên thế giới. Đặc biệt, tỷ lệ nữ đại biểu quốc hội đưa Việt Nam vào nhóm cao nhất trong 3 nhóm trên toàn cầu.
Dù vậy, đáng chú ý Việt Nam sẽ tiếp tục phải đối mặt với những thách thức về bất bình đẳng giới. Việt Nam vẫn nằm trong nhóm cuối trong 3 nhóm trên toàn cầu về tỷ số giới tính khi sinh (1,12), bạo lực đối với phụ nữ (34,4%) và phụ nữ có tài khoản trong các tổ chức tài chính hoặc các nhà cung cấp dịch vụ tiền tệ điện tử (30,4%).
Dữ liệu còn cho thấy sự chênh lệch lớn hơn giữa các vị trí địa lý và các nhóm dân tộc thiểu số. Đặc biệt, Việt Nam nằm trong nhóm thứ ba dưới cùng về tỷ lệ việc làm dễ bị tổn thương (54,1%) do phần lớn lực lượng lao động phụ thuộc vào tự kinh doanh trong các hộ kinh doanh.
Về chất lượng phát triển con người, Việt Nam thực hiện tốt các chỉ số y tế, giáo dục, việc làm và phát triển nông thôn. Việt Nam nằm trong nhóm đầu trong 03 nhóm về số năm không sống khỏe theo tỷ lệ phần trăm tuổi thọ (11,7%) và số giường bệnh (32 giường / 100.000 dân). Tất cả giáo viên tiểu học đều được đào tạo, điện khí hóa nông thôn đạt 100% dân số, tỷ lệ thất nghiệp thấp.
Sự phát triển vượt bậc về con người của Việt Nam đi kèm với áp lực cao đối với hành tinh. Năm 2019, giá trị HDI của Việt Nam giảm từ 0,704 xuống 0,664 hoặc mất 5,7% do lượng khí thải carbon dioxide và mức tiêu thụ vật liệu tính theo đầu người.
Việt Nam với chủ trương phát triển lấy con người làm trung tâm, ưu tiên phát triển con người và thúc đẩy bình đẳng trong các chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Đất nước đang ở thời điểm quan trọng xây dựng Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội cho giai đoạn tiếp theo. Vì vậy những hoạch định được đưa ra tại thời điểm này sẽ quyết định Việt Nam có tiếp tục tăng trưởng với tỉ lệ bất bình đẳng thấp hay không, đồng thời quyết định Việt Nam có thể phát triển nhưng giảm áp lực lên hành tinh và tăng cường sự hài hòa của con người và môi trường.
Việt Nam đạt được mức Phát triển con người cao là một thành tựu đáng ghi nhận và cũng tạo cơ hội cho sự phát triển tốt hơn và nhanh hơn trong giai đoạn tới.
Thu Hương