Ung thư đại trực tràng (hay còn gọi là ung thư ruột già) nằm trong top 5 ung thư phổ biến nhất trên thế giới và cả Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay người dân vẫn chủ quan với căn bệnh này.
GS.TS Trần Văn Thuấn, Giám đốc BV K Trung ương thông tin: Ung thư đại trực tràng hay còn gọi là ung thư ruột già là loại ung thư thường gặp trên thế giới và Việt Nam. Theo ghi nhận từ GLOBOCAN, hàng năm có hơn 14.000 ca mắc mới và hơn 7.500 ca tử vong do ung thư tại trực tràng.
Việt Nam hiện có 32.900 người bệnh đang sống chung với ung thư đại trực tràng, cứ 100.000 người thì có tới 13-14 người mắc căn bệnh này.
Năm 2018, trong số 115.000 ca ung thư tử vong thì số bệnh nhân ung thư đại trực tràng là 9.286 ca. Hiện nay, tại Bệnh viện K Trung ương, mỗi tháng, các bác sĩ chẩn đoán mới khoảng 200 ca.
- Polyp đại tràng: Là nguyên nhân quan trọng gây ung thư đại tràng. Theo một nghiên cứu, trên 50% trường hợp ung thư đại tràng phát sinh trên cơ sở của polyp đại tràng. Số lượng polyp càng nhiều thì tỷ lệ ung thư hoá càng cao.
- Các bệnh đại tràng mãn tính: Ung thư đại tràng có thể phát sinh trên tổn thương của các bệnh: lỵ, amip, lao, giang mai, thương hàn và các bệnh lý khác của đại tràng như viêm loét đại tràng mãn tính
- Chế độ ăn uống ít chất bã, nhiều mỡ và đạm động vật: Chế độ ăn này làm thay đổi vi khuẩn yếm khí ở đại tràng, biến acid mật và cholesterol thành những chất gây ung thư. Đồng thời thức ăn ít bã làm giảm khối lượng phân gây táo bón, chất gây ung thư sẽ tiếp xúc với niêm mạc ruột lâu hơn và cô đặc hơn, tác động lên biểu mô của đại tràng. Các chất phân hủy của đạm như indol, seatol, piridin là những chất gây ung thư trong thực nghiệm, cũng có thể gây ung thư trên người.
- Yếu tố di truyền: Bệnh polyp đại tràng gia đình liên quan tới đột biến của gen APC (Adenomatous polyposis coli), chiếm 1% các ung thư đại tràng. Ngoài ra, HNPCC còn gọi là hội chứng Lynch, liên quan tới gen P53, RAS và DCC. Chiếm 5% trong số các ung thư đại trực tràng.
Các triệu chứng của ung thư đại trực tràng giống với một số bệnh về đường tiêu hóa thông thường. Ví dụ như đau bụng, rối loạn tiêu hóa, phân lẫn máu, kiết lị, táo bón... Do đó, khi thấy cơ thể có những biểu hiện bất thường trên, người bệnh cần tới cơ sở y tế để thăm khám, tuyệt đối không tự tìm các loại thuốc lá để uống.
Bác sĩ Thuấn cho hay, 70% bệnh nhân ung thư đến khám ở giai đoạn muộn với các nhu cầu điều trị giảm đau và chăm sóc triệu chứng là chủ yếu. Việc bệnh nhân đến các cơ sở y tế khám bệnh ở giai đoạn muộn khiến hiệu quả của việc chữa bệnh bị giảm rất nhiều.
Ung thư đại trực tràng ngày càng trẻ hóa và có liên quan mật thiết tới chế độ ăn uống và sinh hoạt. Tước đây, người mắc ung thư đại trực tràng thường gặp ở độ tuổi trên 50 nhưng hiện nay có những bệnh nhân còn rất trẻ đã mắc.
Ví dụ như năm 2018, BV phẫu thuật cho bệnh nhi 9 tuổi ở Lào Cai. Bệnh nhi cấp cứu do đau bụng, tắc ruột. Khi xét nghiệm, bác sĩ phát hiện có khối ung thư biểu mô tuyến ở đại tràng sigma. Khi mổ, kích cỡ khối u đã lên tới 6cm, xâm lấn vào thành đại tràng, ở giai đoạn muộn T4B.
Cuối tháng 4/2019, bệnh viện K tiếp nhận bệnh nhân Trần Thanh H. 12 tuổi, quê tại Thái Bình. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau tức bụng khó chịu, sau khi thăm khám và chỉ định chụp chiếu, thực hiện các xét nghiệm, kết quả cho thấy tổn thương u đại tràng trái, kích thước 4 x5cm, phá vỡ thanh mạc trên đại thể, u chít hẹp gần hoàn toàn lòng đại tràng. Bệnh nhân H. đã được bác sĩ khoa Ngoại bụng I bệnh viện K phẫu thuật cắt đại trực tràng, loại bỏ hoàn toàn khối u.
Đó là hồi chuông cảnh báo cần đi khám định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ.
GS Thuấn khuyên, cách tốt nhất để phòng ngừa ung thư đại trực tràng là kiểm tra đại trực tràng thường xuyên.
Thứ hai, mỗi người nên duy trì thói quen ăn uống lành mạnh:
Thứ ba, cần duy trì chế độ sinh hoạt năng động, luyện tập thể dục thường xuyên.
Các chuyên gia khuyến cáo, những nguời có tiền sử viêm đại tràng mạn tính, trong gia đình có nguời than từng mắc ung thư đuờng tiêu hóa (thực quản, dạ dày, đại tràng), hoặc khi có triệu chứng sụt cân không rõ lý do, táo bón, đầy bụng, đi tiêu ra máu, ói ra máu … thì nên đi khám ngay để tầm soát, phát hiện và điều trị kịp thời.
Tại Hội thảo Ung thư Việt- Pháp lần thứ 3 về Ung thư đại trực tràng và các khối u hệ thần kinh trung ương do BV K tổ chức tại Hà Nội, lãnh đạo BV K và các chuyên gia trong nước và quốc tế đã chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật các tiến bộ, đồng thời tạo cơ hội học tập, chia sẻ một cách toàn diện với các nội dung cập nhật về dự phòng các yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng, ung bướu hệ thần kinh trung ương, bao gồm Cập nhật hướng dẫn chẩn đoán và điều trị, chiến lược và các tiến bộ trong phẫu thuật, trong xạ trị và điều trị hoá chất.
Bên cạnh đó, nằm trong khuôn khổ của Hội thảo, Bệnh viện K tổ chức 04 chương trình đào tạo y khoa liên tục với những nội dung rất mới tại Việt Nam, đặc biệt là phần bài giảng và trình diễn về phẫu thuật robot đại trực tràng; thực hành pha hoá chất tập trung. Ban tổ chức cũng nhận được nhiều bài đăng ký báo cáo, đăng ký tham dự của hàng trăm các bác sĩ, điều dưỡng, nghiên cứu viên chuyên ngành ung thư.