Những hiệu ứng tâm lý có thể khiến chúng ta trở nên phi lý trí, tin vào những điều ngớ ngẩn và ảnh hưởng đến các quyết định mà chúng ta phải đưa ra mỗi ngày.
Dưới đây là 7 hiệu ứng tâm lý ảnh hưởng hành vi của chúng ta và lời khuyên dành cho bạn.
Năm 1965 Robert Zajonc đã phát triển lý thuyết về hiệu ứng "Thuận lợi xã hội" nhằm giải thích tại sao sự có mặt của người khác lại đem lại những hiệu quả khác nhau.
Bạn có thể ăn mặc như một "bà thím" khi ở nhà nhưng ra đường lại phải lộng lẫy, xinh đẹp.
Hành vi của một người còn phụ thuộc cả vào những người lạ mà vô tình chứng kiến khoảnh khắc nào đó. Ví dụ người đàn ông sẽ nhường chỗ cho người già trên xe buýt khi có một cô gái trẻ đế, để gây ấn tượng tốt đẹp với cô ta.
Làm thế nào để không bị thao túng?
Hãy luôn hỏi bản thân "Tại sao mình lại đang làm điều này? Có phải là để gây ấn tượng với người khác, khiến người ta thích mình, hay vì mình muốn làm điều đó?"
Đây là hiệu ứng Hawthorne được E. Mayo phát hiện trong một thực nghiệm nghiên cứu về bầu không khí tâm lý và hiệu quả sản xuất tại nhà máy sản xuất bán dẫn Hawthorne, Chicago. Theo Mayo, chỉ riêng việc được tham gia vào thí nghiệm đã ảnh hưởng đến các hành vi ứng xử của cá nhân theo hướng tích cực.
Ví dụ ở siêu thị khi bạn được mời dùng thử sản phẩm và điền vào bảng khảo sát, bạn có thể sẽ chấm điểm rất cao khi đang ở ngay đó. Nhưng khi về đến nhà bạn sẽ nhận ra món ăn này chẳng có gì đặc biệt.
Làm thế nào để không bị thao túng?
Cố gắng suy nghĩ rõ ràng và thận trọng. Việc trả lời khảo sát, thí nghiệm không bắt buộc bạn phải chấm điểm cao nhất cho họ chỉ vì bạn là người được chọn để tham gia đánh giá.
3. Mọi người thường nhớ những việc chưa hoàn thành tốt hơn việc đã hoàn thành
Hiệu ứng Zeigarnik ứng với hành vi này. Con người có xu hướng nhớ những việc, hành động họ chưa làm hơn là đã hoàn thành.
Ví dụ người phục vụ sẽ nhớ món bạn gọi cho đến khi đã mang nó lên cho bạn, và sau đó họ sẽ chuyển sự quan tâm sang khách hàng khác.
Lời khuyên dành cho bạn?
Hãy hoàn thành mọi việc bạn làm để không cần lo lắng trong đầu về những điều đó nữa. Ít nhất hãy hoàn thành trong tâm trí. Như vậy bạn sẽ an tâm và ngưng nghĩ "Nhỡ đâu..."
4. Mua đồ đắt tiền để thể hiện bản thân
Đây là hiệu ứng Veblen, một nhu cầu không thỏa đáng với những sản phẩm đắt tiền.
Hiệu ứng này thường ảnh hưởng giới trẻ, những người để ý đến đị vị xã hội hay nhu cầu sống ảo cao. Các sản phẩm giảm giá với họ được cho là rẻ tiền, kém chất lượng.
Làm thế nào để không bị thao túng?
Nếu bạn dành hết tiền bạc để mua chiếc iPhone mới nhất, túi xách hàng hiệu,... chỉ để khoe trên Facebook thì bạn cần nhìn nhận lại cách tiêu tiền của mình.
Khi mua đồ đắt tiền hãy tự hỏi "Mình đang trả tiền cho chất lương hay cho sống ảo?"
5. Mọi người thường có xu hướng thích những ai mắc lỗi
Đây là một ví dụ của hiệu ứng pratfall. Những người mắc lỗi và trông buồn cười thường hấp dẫn chúng ta hơn. Sự hoàn hảo thì lại tạo nên khoảng cách, thậm chí khiến ta khó chịu.
Lời khuyên cho bạn?
Đừng sợ mình có những hành vi ngớ ngẩn, vụng về. Những điều ấy có thể càng khiến bạn thêm hấp dẫn đấy. Ngoài ra khi gặp gỡ mọi người, hãy tỏ ra chân thực, là chính mình thay vì cố tỏ vẻ sang chảnh như ông hoàng bà chúa, bạn sẽ tạo được ấn tượng tốt hơn đấy.
6. Bạn nghĩ cả thế giới đang xoi mói, cười nhạo mình nhưng họ không chú ý bạn đến vậy
Hiệu ứng spotlight tức là bạn có cảm giác đang bị nhìn chằm chằm và tất cả mọi người đều đang xăm xoi lỗi lầm của bạn.
Một người phụ nữ quên kẻ một bên mắt và nghĩ rằng tất cả mọi người xung quanh sẽ chú ý, cười nhạo cô ta.
Tuy nhiên thực tế người ta không chú ý đến người phụ nữ như cô ta tưởng.
Nhóm tâm lý học ở ĐH Cornell đã đề nghị một nhóm người mặc một chiếc áo phông với chữ in ngớ ngẩn trên áo rồi đếm xem có bao nhiêu người chú ý chi tiết đó. Kết quả con số họ dự đoán nhiều gập đôi so với thực tế.
Lời khuyên cho bạn?
Mọi người ít chú ý đến những sai lầm của bạn hơn bạn tưởng. nếu áo có một vết bẩn, đừng cố gắng tẩy đi tẩy lại.
7. Càng có nhiều người xung quanh thì càng ít ai giúp bạn khi bạn cần
Hiệu ứng người qua đường cho biết càng nhiều người xung quanh người cần giúp đỡ thì càng có ít người sẽ thực sự giúp đỡ. Vì ai cũng nghĩ là sẽ có ai đó giúp, vậy là cuối cùng không có ai giúp cả.
Lời khuyên cho bạn?
Nếu bạn bất ngờ gặp sự cố giữa đường, đừng hô gọi cả đám đông. Hãy hỏi nhờ một người cụ thể, bạn sẽ có khả năng cao được giúp đỡ hơn.
(Theo BS)