Mạch nha là một loại mật dẻo được làm từ các loại ngũ cốc như lúa mì, yến mạch, đại mạch, tinh bột mì, tinh bột sắn... Đây là nguyên liệu quen thuộc trong sản xuất kẹo và thực phẩm nhờ vào vị ngọt tự nhiên và những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại.
Thành phần hóa học chính của mạch nha bao gồm đường maltose, glucose, fructose và protein. Ngoài ra, mạch nha còn chứa các enzym lên men, vitamin nhóm B và vitamin C – những chất có lợi cho quá trình tiêu hóa.
Về đặc điểm, mạch nha thường có độ dẻo mềm, không quá dai, vị ngọt thanh, màu vàng sẫm và mùi thơm đặc trưng rất được ưa chuộng trong ẩm thực.
Thành phần hóa học trong kẹo mạch nha:
Theo nghiên cứu năm 1941 của E. Cousin, Nguyễn Văn Định và Đào Sĩ Chu về kẹo mạch tại làng Yên Thái, thành phần chính của kẹo không phải maltose mà là glucose, dextrin (acrodextrin và erythrodextrin), saccarose. Ngoài ra, kẹo mạch còn chứa một lượng nhỏ acid lactic, acid photphoric, canxi và chất protid.
Về tỷ lệ thành phần, trong 1kg kẹo mạch có khoảng 800g đường biểu thị dưới dạng glucose, cùng với 500mg chất vô cơ. Những thành phần này giúp kẹo mạch vừa có hương vị hấp dẫn, vừa cung cấp năng lượng cao.
Mạch nha là một loại mật dẻo được làm từ các loại ngũ cốc như lúa mì, yến mạch, đại mạch, tinh bột mì, tinh bột sắn
Theo y học cổ truyền, mạch nha là dược liệu có vị ngọt, tính ấm mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Mạch nha thường được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa, giải độc cơ thể và tăng cường sức đề kháng. Ngoài ra, loại dược liệu này còn giúp điều trị hiệu quả các triệu chứng như táo bón, ho khan, viêm phế quản, đau dạ dày và suy nhược cơ thể góp phần cải thiện sức khỏe toàn diện.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng mạch nha là nguồn cung cấp nhiều dưỡng chất quan trọng. Chiết xuất mạch nha chứa dồi dào vitamin, khoáng chất, axit amin, silic tự nhiên (hỗ trợ xương chắc khỏe), vitamin nhóm B và các vi khoáng cần thiết.
Đặc biệt, theo một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thực phẩm, quá trình ủ mạch nha có thể cải thiện giá trị dinh dưỡng của hạt kê ngọc trai. Kết quả cho thấy hàm lượng protein và chất xơ tăng, trong khi tổng lượng chất béo giảm, mang lại lợi ích dinh dưỡng lớn hơn.
Chiết xuất mạch nha được chứng minh có khả năng thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn probiotic – những lợi khuẩn giúp cải thiện sức khỏe đường ruột. Các lợi khuẩn này không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn ảnh hưởng tích cực đến hệ miễn dịch, khả năng hấp thụ dinh dưỡng, mức cholesterol và nhiều chức năng khác.
Chiết xuất mạch nha được chứng minh có khả năng thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn probiotic - có lợi cho hệ tiêu hóa
Một số nghiên cứu đã cho thấy mạch nha có thể hỗ trợ giảm cholesterol, đặc biệt là cholesterol xấu LDL và VLDL, từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch. Một thí nghiệm tại Nam Úc cho thấy việc cho chuột ăn lúa mạch mạch nha mang lại hiệu quả giảm cholesterol tốt hơn cám lúa mì.
Ngoài ra, các hợp chất trong lúa mạch còn giúp giảm mỡ bụng, chỉ số khối cơ thể (BMI) và vòng eo. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định liệu những lợi ích này có áp dụng tương tự với con người không.
Mạch nha có thể hỗ trợ giảm cholesterol, đặc biệt là cholesterol xấu LDL và VLDL, từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch
Hordenine - một hợp chất tự nhiên có trong lúa mạch, đã được nghiên cứu về tác dụng nâng cao tâm trạng. Một nghiên cứu năm 2017 kết luận rằng hordenine có thể kích hoạt một số thụ thể dopamin trong não, góp phần cải thiện cảm giác hạnh phúc và tinh thần lạc quan. Đây là lý do tại sao mạch nha có thể ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe tâm thần.
Hordenine - một hợp chất tự nhiên có trong lúa mạch, đã được nghiên cứu về tác dụng nâng cao tâm trạng
Quá trình ủ mạch nha không chỉ cải thiện giá trị dinh dưỡng mà còn giúp tăng khả năng tiêu hóa của hạt ngũ cốc. Điều này nhờ vào việc giảm hàm lượng các chất kháng dinh dưỡng – những hợp chất cản trở cơ thể hấp thụ dưỡng chất.
Một nghiên cứu trên Tạp chí Nghiên cứu Thực phẩm cho thấy, kết hợp mạch nha và lên men giúp cải thiện đáng kể khả năng tiêu hóa protein, đồng thời giảm mức tannin và phytate – hai chất kháng dinh dưỡng phổ biến trong ngũ cốc.
Mạch nha (hay còn gọi là mầm thóc) chứa nhiều enzyme và dưỡng chất dễ hấp thụ, giúp hỗ trợ tiêu hóa các thực phẩm giàu tinh bột. Đồng thời, mạch nha có tác dụng bồi bổ cơ thể, đặc biệt phù hợp với những người kém ăn, ăn uống không tiêu hoặc thiếu năng lượng .
Nhờ hàm lượng vitamin nhóm B và vitamin C dồi dào, mạch nha cũng được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh do thiếu vitamin, chẳng hạn như bệnh phù.
Liều dùng khuyến nghị: Mỗi ngày, sử dụng từ 12-13g mạch nha dưới dạng nước pha hoặc cao mạch nha.
Hướng dẫn chế biến cao mạch nha:
Việc sử dụng mạch nha đúng cách không chỉ giúp cải thiện tiêu hóa mà còn bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ cơ thể duy trì sức khỏe và năng lượng. Nếu có ý định dùng mạch nha để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Việc sử dụng mạch nha đúng cách không chỉ giúp cải thiện tiêu hóa mà còn bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ cơ thể duy trì sức khỏe và năng lượng
ưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
Mạch nha trong Y học cổ truyền được xem là một vị thuốc có tính ấm, vị ngọt, rất tốt cho những người suy nhược cơ thể, viêm khí phế quản, ho khan, hoặc táo bón.
Dưới đây là 6 bài thuốc từ mạch nha với công dụng đa dạng:
Sắc 2g sa nhân lấy nước, sau đó hòa thêm 20g mạch nha.
Uống ấm hàng ngày để hỗ trợ sức khỏe.
Sắc các dược liệu gồm: 8g quế chi, 16g bạch thược, 8g cam thảo (chích), 12g gừng tươi (sinh khương), 4 quả đại táo.
Lọc bỏ bã, cho thêm 40g mạch nha vào, khuấy tan.
Uống nóng 3 lần/ngày.
Sắc 2 nước thuốc từ: 8g can khương, 8-12g nhân sâm, 40-80g di đường, 4-6g thục tiêu.
Lọc bỏ bã, thêm mạch nha và uống ấm 2 lần/ngày.
Làm sạch 1 con gà mái, nhồi 100g mạch nha và 50g thục địa vào bụng gà.
Hầm cách thủy lửa nhỏ, chia ăn nhiều lần trong ngày.
Chưng cách thủy 100ml nước ép củ cải trắng với 15-20g mạch nha đến khi sôi và tan đều.
Uống khi còn ấm.
Nấu 30g đậu xị và 15g can khương với 1 lít nước.
Lọc bỏ bã, cho 150g mạch nha vào nấu tiếp.
Chia thành 3 lần uống trong ngày.
Những bài thuốc trên kết hợp mạch nha với nhiều dược liệu khác, mang lại tác dụng hỗ trợ điều trị hiệu quả và phù hợp với nhiều tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi sử dụng.
Mạch nha là một vị thuốc có nhiều lợi ích đối với sức khỏe, nhưng không phải ai cũng phù hợp sử dụng. Dưới đây là những đối tượng cần tránh hoặc thận trọng khi dùng mạch nha:
Xem thêm:
Bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ về mạch nha, từ nguồn gốc, công dụng đối với sức khỏe đến các bài thuốc hữu ích từ mạch nha. Nếu bạn thấy những thông tin này hữu ích và thú vị, đừng ngần ngại chia sẻ bài viết với bạn bè và người thân để cùng lan tỏa giá trị sức khỏe nhé!