Về Vân Đồn (Quảng Ninh) khám phá Bản Sen, nơi có giống chè quý hàng trăm năm tuổi

Đảo Trà Bản - Bản Sen là một xã đảo thuộc huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, cách đất liền khoảng 20km, cách xã đảo Quan Lạn - Minh Châu khoảng 15km (theo đường biển). Nguồn thu nhập chính của người dân tại đây đến từ việc nuôi trồng, đánh bắt hải sản, trồng một số loại cây đặc sản của địa phương như cam, chè. Tên gọi của nơi đây vô cùng đặc biệt có từ thời Pháp thuộc, Trà Bản mang ý nghĩa là hòn đảo trồng nhiều cây chè, hay còn gọi là cây trà.

Một trong những đặc sản nổi tiếng, độc đáo không thể không nhắc tới ở Bản Sen chính là chè Vân. Đây là giống chè quý sinh trưởng và phát triển tự nhiên tại xã đảo Bản Sen, huyện Vân Đồn từ hàng trăm năm nay. Hiện nay, vẫn còn tồn tại những cây có tuổi đời lên tới vài trăm năm tuổi ở những khu rừng tự nhiên. Chè Vân có đặc điểm không phát triển quá to, phát triển chủ yếu bộ rễ ở trong lòng đất và hấp thụ tối đa chất dinh dưỡng.  

Theo truyền thuyết kể rằng, chè Vân ra đời từ những cây trà cổ thụ mọc xanh mướt giữa rừng núi Vân Đồn. Lá trà được hái vào buổi sáng sớm, khi những giọt sương còn đọng lại trên lá, khi sao khô trên lửa nhỏ sẽ tạo nên thứ trà có sắc xanh trong vắt, vị chát nhẹ nhàng và ngọt hậu. Chè Vân còn trở thành thức uống được quý tuộc và các bậc thiền sư ưa chuộng dưới triều đại nhà Trần. 

Trước khi ra thành phẩm cuối cùng, chè Vân phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như phơi héo chè, vò, ủ, sao, sấy, lên hương. Tất cả công đoạn này đều được kết hợp với khoa học kỹ thuật, kiểm soát chặt chẽ về mặt thời gian, độ ẩm, nhiệt độ để làm sao cho ra chất lượng tốt nhất. 

Chè Vân còn có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe của con người như chống ô xy hóa, giúp ngủ ngon, tốt cho tim mạch, ổn định huyết áp... Trong chè Vân có chứa theaflavins thuộc nhóm polyphenol mà không loại trà nào có. Theaflavin hình thành và phát huy khả năng của chúng trong các phản ứng oxy hóa, giúp bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân lão hóa, giúp bảo vệ tim và tránh xơ vữa động mạch. Chúng còn giúp giảm một lượng đáng kể cholesterol và đường trong máu. Ngoài ra chúng còn có vai trò như một chất phân hủy mỡ và chất béo, giúp kiểm soát tăng cân.

Chè Vân hiện đang là một trong những giống cây được huyện Vân Đồn đưa vào đề án phát triển các giống cây trồng bản địa giai đoạn 2021- 2025, định hướng 2030, đồng thời được định hướng xây dựng trở thành một sản phẩm OCOP địa phương. Trước đó, nghề làm chè từng có giai đoạn phát triển với diện tích gần 100ha. 

Hiện tại chè Vân trở thành sản phẩm quý giá được xuất khẩu, các nước như Trung Quốc, Nhật Bản và nhiều nước khác ưa chuộng. Đây không chỉ là một loại trà mà còn là di sản văn hóa quý giá của vùng Vân Đồn.