Tên gọi khác: Minh thiên ma, Xích tiễn, Định phong thảo.
Tên khoa học: Gastrodia elata Blume.
Họ: Lan (Orchidaceae).
Vị thuốc thiên ma là phần thân rễ hay còn gọi là củ thiên ma. Thân rễ của cây thiên ma có dạng hình bầu dục hoặc thanh mỏng, thường quăn và cong, dài từ 3 – 15 cm, rộng 1,5 – 6 cm, dày 0,5 – 2 cm.
Bề mặt bên ngoài có màu trắng đến hơi vàng, hoặc nâu hơi vàng, với các vân nhăn dọc và nhiều vòng tròn ngang do chồi búp tiềm tàng, đôi khi thấy rõ những cuống noãn màu nâu.
Phần đỉnh của thân rễ có chồi hình mỏ vẹt màu nâu đỏ đến nâu sẫm, hoặc các vết của thân cây. Phần dưới có sẹo tròn, chất cứng như sừng, khó bẻ, khi bẻ mặt phẳng có màu trắng hơi vàng đến nâu. Cây có mùi nhẹ và vị hơi ngọt.
Vị thuốc thiên ma là phần thân rễ hay còn gọi là củ thiên ma
Cây thiên ma thường phân bố nhiều ở các nước Đông Á và Đông Nam Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc. Tại Việt Nam, cây chủ yếu mọc ở các tỉnh vùng núi như Hòa Bình, Lạng Sơn. Thiên ma được sử dụng chủ yếu ở bộ phận rễ và củ, nơi tập trung nhiều dưỡng chất.
Việc thu hái củ thiên ma thường sẽ diễn ra vào mùa đông hoặc mùa xuân. Sau khi thu hoạch, rễ và củ được rửa sạch, bỏ vỏ và luộc, hầm hoặc nướng chín. Sau đó, chúng được thái lát, phơi khô và tán bột để bảo quản ở nơi khô mát.
Thiên ma thường được thu hái vào mùa đông hoặc mùa xuân
Thiên ma có chứa nhiều hợp chất có hoạt tính như gastrodioside, alkaloid, gastrodin, vitamin A, vannillyl, alcohol,..
Thiên ma có chứa nhiều hợp chất có hoạt tính như gastrodioside, alkaloid, gastrodin, vitamin A,...
Theo y học cổ truyền, cây thiên ma có tính ôn và vị ngọt, mang lại nhiều tác dụng trong điều trị bệnh có thể kể đến như:
Thiên ma giúp điều trị các triệu chứng choáng váng, chóng mặt và đau đầu
Theo y học hiện đại, cây thiên ma mang lại nhiều tác dụng dược lý đối với sức khỏe:
Cây thiên ma giúp tăng cường dinh dưỡng cho thần kinh, giúp cải thiện sức khỏe não bộ
Trước khi sử dụng các bài thuốc từ cây thiên ma, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu kỹ về cách sử dụng dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng không mong muốn.
Một số bài thuốc sau đây từ thiên ma được dùng điều trị các chứng do can phong bốc lên quấy nhiễu gây nhức đầu chóng mặt:
Bài thuốc 1: Hoàn thiên ma: Trị thiên đầu thống, hoa mắt, váng đầu.
Nguyên liệu: Thiên ma 20g, xuyên khung 6g.
Cách dùng: Nghiền thành bột mịn, vo thành viên hoàn. Mỗi lần uống 4 - 8g, ngày 3 lần.
Bài thuốc 2: Thang bán hạ bạch truật thiên ma: Trị nhức đầu, hoa mắt do phong đàm.
Nguyên liệu: Thiên ma 12g, bán hạ 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, quất hồng 8g, cam thảo 4g.
Cách dùng: Sắc uống.
Dưới đây là bài thuốc dùng chữa chứng đau khớp và tê bại do bệnh phong hàn thấp gây nên:
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: Thiên ma 12g, ngưu tất 12g, bọ cạp 4g, nhũ hương 6g.
Cách dùng: Nghiền thành bột mịn, trộn với hồ làm hoàn hoặc sắc uống.
Bài thuốc 2: Trị đau khớp, người yếu mất sức do phong hàn thấp.
Nguyên liệu: Thiên ma 12g, đỗ trọng 12g, ngưu tất 12g, tỳ giải 12g, phụ tử 12g, đương quy 12g, sinh địa 12g, huyền sâm 16g.
Cách dùng: Nghiền thành bột mịn, luyện với mật làm hoàn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 8g.
Bạn có thể tham khảo bài thuốc trị sài uốn ván từ thiên ma như sau:
Nguyên liệu: Thiên ma, nam tinh chế, phòng phong, bạch phụ chế, khương hoạt với lượng bằng nhau.
Cách dùng: Nghiền thành bột mịn, hòa bột với nước ấm đun sôi để nguội hoặc rượu trắng để uống. Mỗi ngày uống 2 – 3 lần, mỗi lần dùng khoáng 4 – 8g.
Khi sử dụng cây thiên ma để chữa bệnh, người dùng cần lưu ý các điều sau:
Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú không nên sử dụng thiên ma
Xem thêm:
Bài viết vừa cung cấp đến bạn những công dụng chủ yếu của củ thiên ma và những bài thuốc của loại dược liệu này. Nếu thấy bài viết hay và có ích, bạn hãy chia sẻ những thông tin này cho người thân của mình cùng biết nhé!