Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ là gì và làm thế nào để phòng tránh?
Gan nhiễm mỡ là căn bệnh để lại nhiều biến chứng nguy hiểm, có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan, tử vong nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời. Vậy nguyên nhân và cách phòng tránh gan nhiễm mỡ là gì?
Gan nhiễm mỡ: Nguyên nhân, điều trị và cách phòng tránh
Với bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD), nguyên nhân chính là do uống quá nhiều bia rượu. Bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh cao nếu vừa uống nhiều bia rượu vừa:
Béo phì
Suy dinh dưỡng
Bị viêm gan siêu vi mãn tính, đặc biệt là viêm gan C
Có gene dễ mắc bệnh
Người Mỹ gốc Phi hoặc Tây Ban Nha có nguy cơ mắc ALD cao
Tuổi tác càng cao càng có nguy cơ mắc ALD
Lý do một số người bị gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) chỉ mắc gan nhiễm mỡ đơn thuần, trong khi số khác bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) vẫn chưa được các nhà khoa học làm rõ. Gene có thể là một lý do.
Ngoài ra nguy cơ mắc NAFLD và NASH sẽ cao hơn nếu bệnh nhân:
Thừa cân, béo phì
Cơ thể không đáp ứng đủ lượng insulin, hoặc bị tiểu đường tuýp 2
Lượng cholesterol xấu trong cơ thể cao, cholesterol tốt thấp
Tuổi tác cao
Mắc hội chứng đa nang buồng trứng
Bị ngưng thở khi ngủ
Suy giáp
Suy tuyến yên
Suy dinh dưỡng
Sút cân nhanh
Tiếp xúc với hóa chấy độc hại
Mắc hội chứng chuyển hóa. Khi mắc hội chứng này bạn có thể gặp các tình trạng như:
Vòng eo lớn
Hàm lượng cholesterol xấu cao
Hàm lượng cholesterol tốt thấp
Tăng huyết áp
Tăng đường huyết
Ngoài ra có một số nguyên nhân khác dẫn tới NAFLD và NASH như:
Các tình trạng bệnh lý ảnh hưởng quá trình chuyển hóa và tích trữ chất béo trong cơ thể
Viêm gan C và các loại viêm khác
Uống một số loại thuốc như glucocorticoids, methotrexate (Rheumatrex, Trexall), synthetic estrogen, tamoxifen (Nolvadex, Soltamox),..
Cắt bỏ túi mật. Nhiều người phẫu thuật cắt túi mật dễ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Chẩn đoán gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ hầu hết không có dấu hiệu rõ ràng nên không dễ chẩn đoán.
Bác sĩ có thể dùng nhiều phương pháp khác nhau để xác định bệnh nhân có bị gan nhiễm mỡ hay không như:
Tiền sử bệnh: Bác sĩ có thể hỏi việc uống bia, rượu của bệnh nhân. Thông tin này giúp bác sĩ xác định bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ do rượu hay gan nhiễm mỡ không do rượu. Do đó cần cung cấp thông tin một cách trung thực. Ngoài ra bác sĩ cần thông tin về các loại thuốc bệnh nhân sử dụng, chế độ ăn uống và các tình trạng bệnh bạn đang mắc.
Kiểm tra sức khỏe: Bác sĩ đo cân nặng và kiểm tra một số dấu hiệu chứng tỏ gan có vấn đề như gan to hay vàng da.
Xét nghiệm máu: Kết quả xét nghiệm máu giúp cho thấy bạn có nồng độ enzyme gan cao hay không, như enzyme alanine aminotransferase (ALT) vàaspartate aminotransferase (AST). Nếu có thì gan của bạn có thể đang gặp vấn đề.
Xét nghiệm hình ảnh: Bằng phương pháp siêu âm, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ có thể xác định có chất béo tích tụ trong gan hay không. Tuy nhiên nó không giúp xác định bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ đơn thuần hay NASH.
Sinh thiết gan: Không phải bệnh nhân NAFLD nào cũng cần sinh thiết gan. Bệnh nhân có thể cần sinh thiết gan nếu có nguy cơ bị viêm gan, xơ gan. Bác sĩ sẽ lấy mẫu tế bào gan để xét nghiệm xem gan có bị viêm hay tổn hại hay không. Sinh thiết gan là cách duy nhất để bác sĩ chẩn đoán viêm gan nhiễm mỡ không do rượu.
Điều trị gan nhiễm mỡ
Hiện nay chưa có loại thuốc điều trị gan nhiễm mỡ.
Thông thường bước đầu tiên của điều trị gan nhiễm mỡ là giảm cân. Nó giúp giảm lượng chất béo, giảm viêm gan và sẹo gan. Chỉ cần giảm 3%-5% khối lượng cơ thể sẽ giúp giảm 3%-5% lượng mỡ trong gan.
Phẫu thuật giảm cân cũng là một lựa chọn với người béo phì nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, bệnh nhân cần bỏ uống rượu. Đây là cách duy nhất để giúp gan không bị tổn thương nghiêm trọng hơn. Bạn có thể phục hồi gan bị tổn thương theo chỉ dẫn của bác sĩ, có thể cần một số phương pháp detox phù hợp.
Nếu bị biến chứng của NASH như xơ gan, suy gan, bạn có thể gần phẫu thuật cấy ghép gan. Nhìn chung, người bị NASH sau khi được cấy ghép gan sẽ khỏe mạnh hơn.
Cách phòng tránh gan nhiễm mỡ
Việc thay đổi chế độ sinh hoạt sẽ giúp bạn phòng tránh gan nhiễm mỡ.
Tập thể thao thường xuyên: Cố gắng hoạt động ít nhát 30 phút/ngày đều đặn hàng ngày. Nếu đang cố gắng giảm cân, bạn có thể tập luyện thường xuyên hơn. Nếu chưa từng tập luyện. có thể xin tư vấn của bác sĩ và bắt đầu từ những bài tập nhẹ.
Chăm sóc lá gan: Không làm những việc khiến gan phải hoạt động nặng hơn. Bỏ bia rượu. Chỉ uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi uống các loại thảo dược. Các sản phẩm tự nhiên không có nghĩa là an toàn.
Giảm lượng cholesterol: Có chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện, uống thuốc để giảm và giữ lượng cholesterol xấu ở mức cần thiết
Phòng ngừa bệnh tiểu đường: Kiểm tra đường huyết, uống thuốc theo bác sĩ kê đơn