Y tế cơ sở được coi là nền tảng, xương sống của hệ thống y tế; đồng thời là tuyến đầu, “người gác cổng” của hệ thống y tế chăm sóc sức khoẻ ban đầu, trực tiếp gần dân nhất.
Tại Hội nghị Nâng cao chất lượng trạm y tế xã, phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình dựa trên mô hình 26 trạm y tế điểm các tỉnh phía Bắc, ngày 7/9, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đánh giá: Tuy đã đạt được nhiều kết quả góp phần vào việc nâng cao sức khoẻ người dân nhưng y tế cơ sở vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu người dân, chất lượng hiệu quả hoạt động chưa cao.
Chưa làm tốt công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu, nhiều người dân chưa quan tâm đến dự phòng, nâng cao sức khỏe, chỉ đến khi có bệnh mới chịu đi chữa.
“Trạm Y tế bây giờ nặng sổ sách, có nơi 70 sổ, nơi 38 sổ. Sổ sách như thế cũng hết ngày, vô cùng lãng phí. Chưa kể, sử dụng nhân lực cũng cần phải tính toán lại, nhiều trạm chỉ cần khoảng 8 người nhưng cho lên đến 13 người”, Bộ trưởng chỉ ra bất cập.
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, thực trạng hiện nay còn rất nhiều bệnh nhân vượt tuyến lên Bệnh viện Trung ương điều trị không cần thiết vì bệnh hoàn toàn có thể điều trị ở tuyến dưới.
Theo thống kê có đến 35,4% bệnh nhân đến khám chữa bệnh ở tuyến Trung Ương có thể điều trị được ở tuyến tỉnh, huyện và 20% có thể điều trị được ở tuyến huyện.
41,5% bệnh nhân đến khám chữa bệnh ở tuyến tỉnh có thể điều trị được ở tuyến huyện và 11% có thể điều trị được ở trạm y tế xã.
Bên cạnh đó, phần lớn các trạm y tế chưa quản lý bệnh mạn tính, quản lý sức khỏe một số đối tượng ưu tiên. Số lượng và chất lượng dịch vụ còn hạn chế, danh mục thuốc còn ít: trạm y tế xã mới chỉ thực hiện được 50- 70% các dịch vụ kỹ thuật, khoảng 40% danh mục thuốc theo phân tuyến...
Theo Bộ trưởng, mô hình trạm y tế theo nguyên lý y học gia đình được chú trọng phát triển tại nhiều quốc gia trên thế giới và được người dân rất tin tưởng lựa chọn.
"Khi tôi đi công tác ở Thổ Nhỹ Kỳ, hỏi người bệnh vì sao họ không lên tuyến trên chữa bệnh mà lại đến bác sĩ gia đình thì họ nói ngay là tuyến dưới chữa được không cần thiết phải lên tuyến trên. Còn tại Việt Nam, tôi vừa đi khảo sát tại Bệnh viện Chợ Rẫy mỗi ngày khám đến 5.000 bệnh nhân, quá tải trầm trọng như vậy khó mà đạt được tiêu chuẩn quốc tế. Bệnh viện Trung ương chỉ nên tập trung y tế kỹ thuật cao, còn các bệnh nhẹ khác thì nên điều trị ở tuyến dưới..."- Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng chỉ rõ vai trò quan trọng của y tế cơ sở được coi là nền tảng, xương sống của hệ thống y tế; đồng thời là tuyến đầu, “người gác cổng” của hệ thống y tế chăm sóc sức khoẻ ban đầu, trực tiếp gần dân nhất.
Y tế cơ sở là nơi dễ tiếp cận với chi phí thấp, công bằng xã hội, giảm quá tải bệnh viện tuyến trên. Chính vì thế việc triển khai trạm y tế xã phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình với 6 nguyên tắc là: liên tục – toàn diện – lồng ghép – phối hợp – dự phòng – gia đình – cộng đồng sẽ giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân một cách hiệu quả.
Để triển khai đổi mới hoạt động của trạm y tế xã, Bộ Y tế đã khảo sát, lựa chọn 26 xã, phường, thị trấn thuộc 8 tỉnh, thành phố đại diện cho các vùng để triển khai mô hình điểm.
Qua khảo sát, Bộ Y tế cho biết, mặc dù đã lựa chọn các trạm y tế có nhà cửa tương đối nhưng việc bố trí các phòng, công năng sử dụng chưa phù hợp, hầu hết các trạm này phải được cải tạo, nâng cấp cho khang trang sạch sẽ, bổ sung trang thiết bị cho đồng bộ.
Một rào cản nữa ảnh hưởng đến quyền lợi của người có thẻ BHYT và cũng là nguyên nhân dẫn đến bệnh nhân vượt tuyến là danh mục thuốc BHYT ở trạm y tế rất ít, thiếu nhiều loại thuốc.
Hơn nữa, một số trạm y tế không có bác sĩ nên hạn chế việc chỉ định sử dụng các loại thuốc. Do không có bệnh nhân nên không dự trù (do chưa quản lý được một số bệnh không lây nhiễm). Một số thuốc huyết áp tiểu đường được chỉ định ở tuyến huyện trở lên, tuyến xã chưa được chỉ định…
Để khắc phục những tồn tại nêu trên, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, 26 trạm y tế điểm sẽ được trang bị đồng bộ từ giường tủ, tủ quầy thuốc, biển tên phòng, tên trạm y tế, đến bố trí trang bị máy siêu âm, xét nghiệm, X-quang...
Bộ Y tế cũng đề nghị BHXH Việt Nam, BHXH các tỉnh thành phố tính toán, giao thí điểm định suất cho số thẻ đăng ký KCB ban đầu tại các TYT xã thí điểm; đảm bảo đủ thuốc theo phân tuyến, thuốc đã quy định trong gói dịch vụ y tế cơ bản...
Dự kiến trong năm 2018 sẽ hoàn thành mô hình điểm 26 trạm y tế điểm.