Nghệ sĩ Nhân dân (NSND), Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) là danh hiệu cao quý Nhà nước trao tặng cho các cá nhân hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Vậy cần điều kiện gì để được phong tặng danh hiệu này?
Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) là danh hiệu do nhà nước trao tặng cho cá nhân nghệ sĩ có nhiều đóng góp và cống hiến cho nghệ thuật. Danh hiệu này thấp hơn danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Nghệ sĩ Nhân dân là danh hiệu cao nhất Nhà nước trao tặng cho các cá nhân hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật.
Danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân ở Việt Nam được trao tặng lần đầu vào năm 1984. Tính đến thời điểm hiện tại, nhà nước đã có 8 đợt trao tặng danh hiệu này đó là: 1984, 1988, 1993, 1997, 2001, 2007, 2011, 2015.
Danh hiệu NSND không được trao tặng cho họa sĩ, điêu khắc gia, nhiếp ảnh gia...
Để được trao tặng danh hiệu cao quý Nghệ sĩ Ưu tú và Nghệ sĩ Nhân dân, các cá nhân phải đạt đủ các điều kiện, tiêu chuẩn sau:
- Trung thành với Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
- Phẩm chất đạo đức tốt, có tài năng nghệ thuật, tận tụy với nghề, gương mẫu, có tinh thần phục vụ nhân dân, được đồng nghiệp, nhân dân mến mộ.
Ngoài ra, các cá nhân cần đạt thêm một số thành tích như:
+ Cá nhân thuộc đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp phải đạt danh hiệu Lao động tiên tiến 5 năm liền kề với năm xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.
+ Cá nhân không thuộc đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp cần thực hiện tốt chủ trường, chính sách của Đảng và pháp luật nhà nước. Có xác nhận của chính quyền địa phương nơi cư trú.
+ Đạt ít nhất 4 giải thưởng chính thức từ loại bạc trở lên, trong đó có 1 giải thưởng của 2 năm liền kề với năm xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ tại các Liên hoan nghệ thuật, hội diễn nghệ thuật, Liên hoan Phát thanh và Truyền hình cấp quốc gia, giải thưởng cấp khu vực quốc tế và các Hội văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương.
- Thời gian hoạt động nghệ thuật từ 15 năm trở lên. Đối với nghệ thuật xiếc thì thời gian là từ 10 năm trở lên.
Để được xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, các cá nhân cần đạt được các tiêu chuẩn cơ bản sau:
- Trung thành với Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
- Phẩm chất đạo đức tốt, có tài năng nghệ thuật xuất sắc, có nhiều ống hiến cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam, tận tụy với nghề, gương mẫu được đồng nghiệp và nhân dân mến mộ. Ngoài ra, cá nhân cần đạt các hình thức khen thưởng sau:
+ Với nghệ sĩ thuộc các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp, liên tục 5 năm đạt danh hiệu Lao động tiên tiến liền kề với năm xét tặng danh hiệu nghệ sĩ.
+ Với các nghệ sĩ, nghệ nhân không thuộc các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp phải thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước ( có xác nhận của chính quyền địa phương nơi cư trú)
+ Được tặng ít nhất 3 giải thưởng chính thức( Loại vàng) trở lên, trong đó có 1 giải thưởng của 2 năm liền kề với năm xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ tại các Liên hoan nghệ thuật, hội diễn nghệ thuật, Liên hoan Phát thanh và Truyền hình cấp quốc gia, giải thưởng cấp khu vực quốc tế và các Hội văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương, tính từ sau khi được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.
- Thời gian hoạt động nghệ thuật từ 20 năm trở lên, với nghệ thuật xiếc từ 15 năm trở lên. Đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú từ 5 năm trở lên.
Thời gian xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân kéo dài bao lâu?
Đối với danh hiệu NSND, danh hiệu NSƯT sẽ được xét và công bố 2 năm 1 lần vào dịp Quốc khánh 2/9.
Tại Việt Nam, người trẻ nhất được trao tặng danh hiệu này là nghệ sĩ piano Đặng Thái Sơn (26 tuổi) vào đợt 1 (1984).
Vào ngày 12/8/2019, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã ký Quyết định số 1358/QĐ-CTN cho 84 cá nhân được tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân và 307 cá nhân được tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.
Một trong những cái tên đáng chú ý nhất trong đợt xét tặng này là diễn viên Trung Anh, người đảm nhận vai bố Sơn trong bộ phim Về nhà đi con.
Được biết, diễn viên Trung Anh đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú vào năm 2007. Với sự cống hiến cho nghệ thuật của mình, diễn viên Trung Anh xứng đáng đạt danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.