Hành tím có tên khoa học là Allium ascalonicum L., cùng họ Allium với tỏi, hành tây, hành lá và hẹ. Hành tím có vẻ ngoài giống hành tây nhưng khi bóc vỏ ngoài ra, bạn sẽ thấy chúng có 3-6 tép nhỏ giống như tỏi.
Ngoài vai trò là nguyên liệu nấu làm tăng hương vị cho món ăn, hành tím còn cung cấp nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Cứ 100g hành tím băm nhỏ có hàm lượng các chất dinh được ước tính như sau:
Hành tím cùng họ Allium với tỏi, hành tây, hành lá và hẹ
Các nghiên cứu đã chứng minh hành tím có thể:
Hành tím có khả năng ức chế sự phát triển và nhân lên của tế bào ung thư
Hành tím chứa nhiều hợp chất tự nhiên có khả năng giảm nhẹ triệu chứng dị ứng, nổi bật là: Quercetin - một flavonoid thực vật hoạt động như chất chống histamin tự nhiên (ngăn chặn giải phóng histamin).
Quercetin giúp giảm sưng mô, chảy nước mắt, ngứa và các triệu chứng viêm đường hô hấp liên quan đến dị ứng thời tiết như viêm mũi dị ứng, hen suyễn và viêm phế quản.
Nghiên cứu trên chuột chỉ ra rằng chiết xuất hành tím giúp giảm giải phóng histamin và tăng hoạt động của enzym chống oxy hóa superoxide dismutase trong mô phổi. Đồng thời làm giảm quá trình peroxid hóa lipid - một yếu tố gây tổn thương mô phổi trong dị ứng.
Các hoạt chất có trong hành tím có thể hoạt động như các chất chống dị ứng
Hành tím là một trong những loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa nhất trong họ Allium. Trong đó, quercetin, kaempferol và allicin trong hành tím giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Từ đó làm giảm nguy cơ viêm nhiễm và các bệnh mãn tính như ung thư, tim mạch và tiểu đường.
Bên cạnh đó, các hợp chất chứa lưu huỳnh (như disulfide) và flavonoid trong hành tím cũng giúp giảm viêm, cải thiện sức khỏe tim mạch và kiểm soát đường huyết.
Hành tím có nhiều chất chống oxy hóa như quercetin, kaempferol và allicin
Hành tím có khả năng ức chế các cơ chế gây viêm ở cấp độ tế bào và mô như bảo vệ cơ thể trước tác hại của các gốc tự do.
So sánh với thuốc kháng viêm Indomethacin, chiết xuất hành tím ở liều cao nhất (200mg/kg) vượt trội hơn về hiệu quả ức chế viêm (ức chế tới 80,1% trong khi thuốc chỉ ức chế được 35,4%). Chiết xuất hành tím chủ yếu hoạt động bằng cách ức chế sự giải phóng các chất trung gian gây viêm ngay từ giai đoạn đầu, giảm thiểu nguy cơ viêm lan rộng.
Hành tím có tác dụng ức chế viêm mạnh và giảm tổn thương do gốc tự do gây ra
Các hợp chất chứa lưu huỳnh (organosulfur) trong hành tím, đặc biệt là allicin và thiosulfinates phản ứng với nhóm sulfhydryl (SH) của protein trong vi sinh vật, làm mất hoạt tính và ức chế sự phát triển của chúng.
Chiết xuất ethanol và nước của hành tím có khả năng ức chế sự phát triển hay sự nhân lên của vi khuẩn gram dương Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Mycobacterium tuberculosis.
Chiết xuất methanol từ hành tím có khả năng ức chế vi khuẩn gram âm Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae và Helicobacter pylori. Dầu hành tím ức chế vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm như Salmonella typhimurium, Listeria monocytogenes và các vi khuẩn bệnh viện như MRSA và Acinetobacter baumannii.
Ngoài ra, các saponin được chiết xuất từ hành tím (như acid ursolic và các glycosid khác) cũng cho thấy khả năng ức chế E. coli, S. aureus và Candida albicans.
Ứng dụng trong thực phẩm và y học:
Hành tím có khả năng ức chế nhiều loại vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm và gây bệnh
Thiosulfinate - một hợp chất chứa lưu huỳnh có trong hành tím giúp ngăn ngừa sự hình thành các cục máu đông, từ đó làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Hợp chất allicin giúp giảm độ cứng của mạch máu bằng cách giải phóng oxit nitric (NO), từ đó cải thiện tuần hoàn và hạ huyết áp.
Một nghiên cứu trên phụ nữ mắc tiểu đường tuýp 2 cho thấy việc ăn hành tím cùng với sữa chua giúp giảm cholesterol tổng, cholesterol xấu (LDL-C) và triglyceride so với nhóm chỉ ăn sữa chua. Trên động vật, việc bổ sung allicin hàng ngày làm giảm nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch.
Quercetin và allicin - các chất chống oxy hóa trong hành tím giúp trung hòa gốc tự do và tăng sản xuất glutathione góp phần bảo vệ mạch máu khỏi stress oxy hóa, từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch.
Một nghiên cứu năm 2013 chỉ ra rằng allicin trong hành tím không chỉ làm giảm các gốc tự do mà còn ức chế enzyme sản xuất cholesterol trong gan, từ đó hỗ trợ kiểm soát nồng độ cholesterol trong máu hiệu quả hơn.
Đặc biệt, hành tím còn cung cấp một lượng kali giúp duy trì hoạt động bình thường của hệ tim mạch, thần kinh, cơ bắp và tiết niệu.
Bổ sung hành tím trong chế độ ăn hàng ngày giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Hành tím chứa pyridoxine (vitamin B6) có vai trò kích thích sản sinh GABA (axit gamma-aminobutyric) trong não. GABA là chất dẫn truyền thần kinh quan trọng giúp làm dịu thần kinh, mang lại cảm giác thư giãn và cải thiện trạng thái tinh thần.
Ngoài ra, hành tím còn cung cấp axit folic (vitamin B9) giúp điều hòa các hormone và enzyme trong não - không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tinh thần mà còn hỗ trợ cân bằng cảm xúc, giảm nguy cơ rối loạn tâm lý.
Vitamin B6 và vitamin B9 có trong hành tím giúp giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe tinh thần
Các nghiên cứu chỉ ra rằng hành tím chứa các hợp chất đặc biệt như EEOs (Essential Oil Extracts), giúp ức chế quá trình tích lũy lipid (mỡ) trong cơ thể. Điều này không chỉ hỗ trợ ngăn ngừa tăng cân mà còn giúp giảm tỷ lệ mỡ.
Những hợp chất tự nhiên có trong hành tím còn giúp cân bằng trao đổi chất, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến béo phì như hội chứng chuyển hóa, bệnh tim, tiểu đường và ung thư.
Việc sử dụng hành tím trong chế độ ăn có thể giúp kiểm soát cân nặng
Hành tím có thể giúp hạ huyết áp một cách hiệu quả nhờ sự kết hợp của các hợp chất tự nhiên có lợi cho hệ tim mạch như kali và allicin.
Hành tím chứa các chất làm giãn mạch, tăng lưu thông máu, hạ huyết áp
Allicin - hợp chất hình thành khi hành tím bị cắt hoặc xay đã ức chế enzyme reductase có vai trò kiểm soát quá trình sản xuất cholesterol. Khi enzyme này bị ức chế, quá trình sản xuất cholesterol xấu (LDL) trong cơ thể sẽ giảm, giúp duy trì nồng độ cholesterol toàn phần và LDL trong giới hạn an toàn.
Nhờ có allicin, hành tím thể hiện được khả năng làm giảm cholesterol máu
Trong một nghiên cứu trên chuột mắc chứng kháng insulin, việc bổ sung chiết xuất hành tím hàng ngày liên tục trong 8 tuần cho thấy lượng đường trong máu đã giảm và tình trạng kháng insulin được cải thiện.
Như vậy các hợp chất thực vật trong hành tím có thể giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin của cơ thể, ổn định đường huyết và hỗ trợ quản lý bệnh tiểu đường loại 2.
Các hợp chất thực vật trong hành tím giúp giảm lượng đường trong máu
Alpha-glucosidase là một enzyme quan trọng trong quá trình tiêu hóa carbohydrate. Việc ức chế enzyme này giúp giảm tốc độ hấp thu glucose qua đường ruột, từ đó làm giảm lượng đường huyết sau ăn.
Nghiên cứu của Kongstad và cộng sự cho thấy các hợp chất như quercetin (và các dimers, trimer của nó) trong hành tím có tác dụng ức chế alpha-glucosidase, góp phần kiểm soát nồng độ đường trong máu.
Chiết xuất methanol của hành tím còn làm tăng hoạt động của các enzym chống oxy hóa như SOD, GPX và CAT giúp giảm các tổn thương do đường huyết cao. Còn trong nghiên cứu của Jalal và cộng sự, hành tím lại thể hiện vai trò của nó trong việc cải thiện khả năng dung nạp glucose và độ nhạy của insulin.
Các hợp chất thực vật trong hành tím, đặc biệt là allium và allyl disulfide có tác dụng điều chỉnh lượng đường trong máu. Điều này rất hữu ích trong việc kiểm soát và duy trì ổn định nồng độ đường huyết ở mọi lứa tuổi mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2.
Các hoạt chất trong hành tím có khả năng tham gia kiểm soát và quản lý bệnh tiểu đường
Dưới đây là một số cách chế biến hành tím cho bữa ăn ngon miệng và giàu dinh dưỡng:
Hành tím thường được phi thơm để làm gia vị cho các món ăn
Dưới đây là công thức đơn giản để làm hành tím ngâm giấm - một món ăn vừa ngon vừa tốt cho sức khỏe:
Nguyên liệu:
Cách làm:
Hành tím ngâm giấm có cách làm rất đơn giản
Hành tím ngâm giấm có một số tác dụng nổi bật như sau:
Hành tím ngâm giấm - một món ăn vừa ngon vừa tốt cho sức khỏe
Mặc dù hành tím mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên việc tiêu thụ loại thực phẩm này cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
Một số người quá mẫn với các hoạt chất có trong hành tím có thể bị dị ứng
Một số đối tượng đặc biệt sau đâu không nên ăn hành tím để tránh các tác dụng không mong muốn:
Người mắc có vấn đề về tiêu hóa không nên ăn quá nhiều hành tím
Cách sử dụng: Hành tím có thể ăn sống hoặc nướng, xào, nấu tùy theo món ăn.
Cách bảo quản:
Hành tím nên được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát
Xem thêm:
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn tác dụng của hành tím đối với sức khỏe. Hãy chia sẻ thông tin hữu ích này đến mọi người để tận dụng tối đa những công dụng tuyệt vời của hành tím, bạn nhé!