Mâm ngũ quả là một trong những lễ vật không thể thiếu trên bàn thờ của mỗi gia đình. Vậy mâm ngũ quả ngày Tết gồm những gì, bày sao cho đẹp, hợp phong thủy?
Theo quan niệm dân gian, mâm ngũ quả thường có 5 loại được bày trên một cái mâm làm bằng gỗ tiện có sơn son, có chân thường gọi là mâm bồng.
Người Phương Đông quan niệm rằng, thế giới được tạo ra từ ngũ hành là: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ tương ứng với các màu trắng, xanh, đen, đỏ, vàng. Không những thế, ngũ còn là ước muốn của người Việt về ngũ phúc: Phúc - Quý - Thọ - Khang - Ninh.
Mâm ngũ quả ngày Tết có thể bày một số loại quả sau: Chuối, bưởi, phật thủ, thanh long, dưa hấu, đu đủ, xoài, dừa, sung, thơm, cam, quýt, chanh, nho, lựu, đào, trứng gà...
Mỗi một loại trái cây sẽ mang một ý nghĩa khác nhau, tùy vào từng vùng miền mà chọn lựa loại quả cho phù hợp.
Trên mâm ngũ quả miền Bắc thường đặt các loại quả sau:
- Chuối xanh: Đây là loại quả quan trọng không thể thiếu trong ngày Tết. Chuối xanh tượng trưng cho bàn tay ngửa lên với ý nghĩa bao bọc đem tới sự bình an, đa phúc lộc. Không những thế, chuối xanh còn là biểu tượng của mùa xuân, tinh túy đất trời.
- Bưởi hoặc phật thủ: Đây là loại quả được nhiều gia đình lựa chọn. Bưởi và phật thủ mang ý nghĩa cầu mong sự may mắn, bình an.
- Sung hoặc đu đủ: Theo quan niệm của người Việt, sung và đu đủ là loại quả mang ý nghĩa sung túc, đủ đầy, cầu cho năm mới tránh được khó khăn, bần hàn.
- Cam quýt hoặc hồng: Người ta bày những loại quả này trên mâm ngũ quả ngày Tết với mong cầu sự no đủ và hạnh phúc.
Miền Trung là nơi có sự giao thoa giữa miền Bắc và miền Nam chính vì thế mâm ngũ quả của vùng này cũng có nhiều sự khác biệt.
Mâm ngũ quả miền Trung thường có các loại quả như: Chuối xanh, mãng cầu, dừa, sung, đu đủ và xoài....
Vì điều kiện sống khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi lại thường chịu ảnh hưởng của thiên tai do đó người dân không quá đặt nặng phải có quả gì trên mâm ngũ quả. Thường nhà có gì sẽ dâng cúng nấy, miễn là thành tâm.
Người miền Trung không câu nệ bao nhiêu thì người miền Nam lại cầu kỳ bấy nhiêu.
Mâm ngũ quả miền Nam thường được lựa chọn rất kỹ càng. Họ không sử dụng cam, quýt vì cho rằng đây là những loại quả không mang đến sự may mắn.
Trên mâm ngũ quả, người miền Nam thường bày đủ các trái: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung với mong ước "Cầu sung vừa đủ xài". Ngoài ra phía dưới mâm ngũ quả đặt 3 trái dứa với mong muốn sự vũng vàng.
Đặc biệt, nếu quan sát kỹ bạn sẽ thấy người miền Nam luôn luôn đặt cặp dưa hấu ruột đỏ, vỏ xanh để biểu hiện lòng trung nghĩa.
- Tuyệt đối không bày hoa quả giả trên ban thờ
- Các loại quả sử dụng phải được rửa sạch, chọn quả tươi tắn và có mùi thơm
- Không vứt lăn lóc hoa quả bày mâm ngũ quả ở góc bếp rồi mang lên bày trên ban thờ
- Mâm ngũ quả có thể bày nhiều loại quả khác nhau mà không bó buộc hoặc phải tuân thủ theo bất cứ nguyên tắc cứng nhắc nào miễn là gia chủ thành tâm là được.