Rau ngò gai là một loại rau gia vị phổ biến của người Việt. Ngoài là nguyên liệu chế biến món ăn, ngò gai còn có tác dụng chữa bệnh hiệu quả.
Ngò gai là tên gọi của người miền Nam, mùi tàu là tên gọi của miền Bắc, loại rau thân thảo, cây đơn lẻ, lá mọc ở gốc xòe ra hình hoa thị, lá hình thuôn có răng cưa, cành chia ở ngọn chứa hoa. Hoa hình trụ hoặc hình bầu.
100g lá ngò gai chứa calori 31, chất đạm 1,24g, chất béo 0,20g, các khoáng chất như: calcium 49mg, magnesium 17mg, phosphorus 50mg, potassium 414mg, vitamin B1 0,010mg, B2 0,032mg, B6 0,047mg, vitamin C 120mg.
Theo Đông Y, ngò gai tình ấm, vị đắng, mùi thơm hắc, có tác dụng tiện kỳ, sơ phong thanh nhiệt, giảm đau, hành khí tiêu thũng, thông khí, giải độc, giải nhiệt, kiện tỳ, kích thích tiêu hoá, khử mùi hôi hiệu quả.
Do đó, ngò gai không chỉ dùng làm rau gia vị mà nó còn được dùng như 1 vị thuốc chữa bệnh hữu hiệu trong Đông y.
Chữa cảm cúm
Lấy 40g ngò gai, gừng tươi 3 lát, ngải cứu và cúc tần mỗi thứ 20g. Các loại rau rửa sạch, thái nhỏ, gừng đập dập. Sau đó, cho tất cả các nguyên liệu này vào ấm sắc với 500ml nước, đến khi còn 100ml thì đổ ra, uống nóng, mỗi ngày 2 lần. Sau khi uống, người bệnh nên nằm trong chăn ấm để cho ra mồ hôi, rồi lau khô người.
Trị hôi miệng
Đây được xem là công dụng vô cùng tuyệt vời của ngò gai mà không phải loại rau nào cũng có được. Khi bị hôi miệng bạn lấy 1 nắm mùi tàu đem sắc cùng vài hạt muối dùng để súc miệng nhiều lần trong ngày. Sau 5-6 ngày hiệu quả vô cùng bất ngờ.
Chữa sốt nhẹ
30g ngò gai, 50g thịt bò thái nhỏ nấu với 600ml nước và vài lát gừng tươi rồi cho thêm ít hạt tiêu, ăn nóng. Sau khi ăn phải đắp chăn kín mít cho ra mồ hồi sẽ hạ được sốt.
Trị mụn
Với trẻ nhỏ, khi nổi mụn đỏ ngứa ở vùng mặt thì lấy rau ngò gai tươi, liều dùng nhiều ít tùy vùng bệnh. Giã nát, ép lấy nước cốt bôi.
Với người lớn bị mụn bọc và mụn trứng cá thì lấy 1 muỗng nước ép mùi tàu trộn chung 1 nhúm bột nghệ, rửa mặt thật sạch rồi bôi hỗn hợp này lên mặt mỗi tối trước khi đi ngủ. Bài thuốc này còn giúp tươi nhuận da nên dùng tốt cho những người có da khô.
Trị ban sởi
Ngò gai 9g, bạc hà 3g, xác ve sầu (thuyền thoái) 3g. Sắc nước uống.
Trị chướng khí, thở mệt
Lấy ngò gai tươi rửa sạch, phơi khô nơi thoáng mát. Mỗi lần sắc 30 - 40g với hai bát nước còn 2/3 bát thì chia uống làm hai lần.
Long đờm
Ngò gai giúp tống các chất đờm nhớt ứ đọng trong đường hô hấp gây khó thở và gây rối loạn đường hô hấp.
Trị đau bụng, tiêu chảy
20g lá ngò gai, củ sả, lá tía tô, gừng sống mỗi thứ 12g, sắc với nước, uống trong ngày.
Trị sưng đau do ngã
Khi bị sưng do ngã thì lấy 15g lá ngò gai, giã nát, ép lấy nước cốt, trộn với rượu trắng và uống. Đắp phần bã trên vết thương.
Lở loét lưỡi
Khi bị lở loét niêm mạc lưỡi đau rát, ăn uống khó khăn thì lấy 15 gr lá rau ngò gai, 10 gr lá rau húng chanh đem ngâm và rửa sạch bằng nước muối rồi nhai thật kỹ, nuốt từ từ sẽ cho kết quả tốt.
Kiết lỵ
Lấy 1 nắm hạt ngò gai, sao thơm, tán nhỏ, uống ngày hai lần, mỗi lần khoảng 7 – 8 gr. Nếu bị lỵ ra máu thì uống hạt ngò gai với nước đường, lỵ đàm thì uống với nước vắt từ gừng giã nhuyễn.
Trị đau bụng, tiêu chảy
Sắc 20g ngò gai tươi với vài củ sả, ít lá tía tô, lấy nước uống trong ngày.
Trị chứng đầy hơi
Dùng 50g ngò gai, cắt thành từng khúc khoảng 3-4cm sắc cùng vài củ gừng tươi đập dập và 400ml nước. Sắc lấy 200ml nước, chia 2 lần uống, mỗi lần cách nhau 3 giờ đồng hồ.
Ăn không tiêu, không ngon miệng
Ăn sống trực tiếp ngò gai trộn với dầu mè hoặc sắc 15g mùi tàu lấy nước uống để chữa chứng khó tiêu, kích thích tiêu hoá, ăn ngon miệng.
Chữa cảm mạo
Lấy 10g ngò gai khô sắc với 6g cam thảo và 300ml nước, đun sôi trong vòng 15 phút rồi chia thành 3 lần, uống hết trong ngày.
Điều trị bệnh sởi
Trẻ sơ sinh thì nên giã nát lá ngò gai rồi sao nóng cho vào miếng vải mềm, chà sát lên người trẻ. Trẻ lớn có thể ăn uống được thì sắc nước mùi tàu cho trẻ uống để kích thích nốt sưởi lên nhanh và mau khỏi.
Trị chứng đái dầm
Ngò gai, cỏ mần trầu, rau ngổ mỗi thứ 20g, cỏ sữa 10g tất cả đem thái nhỏ, phơi khô, sắc lấy nước uống sau bữa ăn chiều. Dùng 3-4 ngày bệnh sẽ giảm.
Lưu ý khi ăn ngò gai:
Theo kinh nghiệm của người xưa để lại, phụ nữ đang mang thai tránh ăn ngò gai. Người có bệnh bao tử thì nên xay hoặc nấu nước uống tốt hơn là ăn lá tươi, nhất là lá già.
Tinh dầu có nhiều trong lá và hạt rau mùi có tính gây kích ứng da, vì vậy những người tiếp xúc thường xuyên với lá và hạt rau mùi cần chú ý mang găng tay khi tiếp xúc. Hạn chế dùng rau mùi cho các bệnh nhân bị hen phế quản hoặc viêm phổi mãn tính.