Dạy con là một nghệ thuật và việc phạt con sao cho đúng cũng là điều mà cha mẹ cần phải học hỏi.
Thực tế, nhiều lúc người lớn không kiểm soát được cảm xúc của mình và phạt trẻ nặng hơn những gì trẻ đáng nhận.
Điều này dẫn đến những hậu quả tiêu cực cho trẻ, tạo cho trẻ nỗi sợ hãi, những định kiến và khiến chúng khó khăn hơn trong cuộc sống.
Việc phạt con không phải chuyện vui vẻ gì, nhưng đôi khi đó là điều cần thiết. Dưới đây là những khuyến nghị từ chuyên gia để giúp các bậc cha mẹ xử lý với những tình huống cần phạt con trẻ.
Hầu hết trường hợp, trẻ không có ý định làm hại bất cứ ai, chúng chỉ muốn khám phá mọi thứ. Và khi một đứa trẻ chỉ đang cố gắng học hỏi thì chúng nên được ủng hộ, ngay cả khi hành động của chúng dẫn đến điều gì đó tồi tệ.
Hãy thông cảm với trẻ và hướng dẫn trẻ cách khắc phục tình hình.
Khi thường xuyên phạt trẻ vì một sự cố nào đó, cha mẹ có thể sẽ biến trẻ thành một người thiếu quyết đoán. Chúng sẽ làm tốt mọi việc theo mệnh lệnh nhưng khi trưởng thành, chúng không thể đưa ra quyết định của riêng mình, và họ cũng không có tinh thần trách nhiệm.
Có một sự khác biệt rất lớn giữa việc nói "Con không nên chơi game" và "Không được chơi game". Câu đầu là lời gợi ý, còn câu thứ 2 là mệnh lệnh.
Vì vậy, bạn chỉ nên trừng phạt con nếu bạn đã ra lệnh cho con bạn làm hoặc không làm gì đó.
Nếu một đứa trẻ mạnh mẽ và ổn định về mặt cảm xúc, khi chúng bị phạt vì làm trái một lời gợi ý thì sẽ không có vấn đề gì lớn.
Nhưng nếu đó là một đứa trẻ nhạy cảm thì điều này sẽ làm tổn thương chúng rất nhiều. Khi một đứa trẻ nhạy cảm lớn lên, điều này có thể khiến chúng làm theo mệnh lệnh của tất cả những ai mà chúng tôn trọng, vì chúng sợ hậu quả.
Khi một đứa trẻ không muốn vâng lời, nhiều cha mẹ sẽ tức giận và mất kiểm soát thái độ, hành vi, lời nói với con mặc dù họ rất yêu con. Điều này là do họ đặt nhiều kỳ vọng vào con cái, và khi những kỳ vọng này đi ngược với thực tế, cha mẹ trở nên thất vọng. Tuy nhiên những cảm xúc này cần phải được đè nén.
Hình phạt công khai khiến trẻ xấu hổ và tức giận. Các nhà tâm lý học không khuyến nghị sử dụng những cụm từ mà các cha mẹ thường dùng như "Người khác sẽ nói thế nào?".
Tương tự cha mẹ cũng không nên khen thưởng trẻ ở nơi công cộng, chúng có thể trở nên quá kiêu ngạo.
Một đứa trẻ thường xuyên bị phạt ở nơi công cộng luôn cảm thấy nhục nhã và cho rằng tình huống ấy sẽ lặp lại. Khi trưởng thành, chúng sẽ biến thành một người phụ thuộc hoàn toàn vào ý kiến của số đông và họ không thể tự đưa ra quyết định.
Khi người lớn đã dọa sẽ phạt trẻ thì cần phải hành động. Một sự đe dọa mà không hành động thì còn tệ hơn là không phạt, các chuyên gia tâm lý trẻ em cho hay.
Trẻ sẽ nhanh chóng nhận ra rằng cha mẹ chỉ nói vậy thôi và không tin vào những lời dọa đó nữa. Trẻ sẽ không thể phân biệt giữa tốt và xấu bởi vì họ không có một hệ thống quy định.
Tuy nhiên, bạn có thể bỏ qua việc phạt con nếu ngăn chặn trước được hậu quả. Nhưng trong trường hợp này, bạn nên giải thích cho trẻ rằng đó vẫn là hành vi này không tốt và việc bạn không phạt con lần này chỉ là ngoại lệ hiếm.
6. Khi không biết ai có tội, hãy phạt tất cả
Nếu cha mẹ không chắc chắn đứa trẻ nào có tội thì không nên trừng phạt một trong số đó.
Trong tình huống khi con bạn chơi cùng một người bạn, bạn không nên chỉ trích đứa trẻ kia.
Nếu con ở với anh chị em và việc làm gây hậu quả nghiêm trọng cần phải bị trừng phạt, thì nên trừng phạt tất cả các con.
Nếu bạn không làm như vậy, người bạn bị trừng phạt sẽ bị tổn thương và có thể trở thành "vật tế thần" trong tương lai.
Còn những đứa trẻ khác thì lòng tự trọng được thổi phồng và cho rằng mình sẽ không bao giờ phải chịu trách nhiệm, điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng không tốt đến tương lai của chúng. Tất nhiên, điều này chỉ xảy ra nếu cha mẹ chỉ phạt một đứa trẻ.
Một trong những quy tắc quan trọng nhất của việc nuôi dạy trẻ là: phạt - tha thứ - lãng quên.
Một đứa trẻ liên tục bị trừng phạt vì những sai lầm trong quá khứ sẽ không thể là một người mạnh mẽ.
Chúng sẽ sợ khi làm điều gì mới và chỉ thích ổn định. Chúng cũng khó học hỏi được từ những sai lầm trong quá khứ. Thay vì phân tích những sai lầm, chúng lại suy nghĩ quá nhiều về sai lầm đó.
Ngoài ra, nếu trẻ mắc lỗi nào đó mà sau một thời gian dài cha mẹ mới phát hiện ra thì các nhà tâm lý học cũng không khuyến khích áp dụng hình phạt. Bạn chỉ cần đơn giản giải thích cho trẻ những gì chúng đã làm sai.
8. Hình phạt cần phù hợp với độ tuổi và sở thích của trẻ
Hình phạt cần phải rõ ràng và cân bằng. Đừng đưa ra hình phạt giống nhau cho những sai lầm khác nhau, chẳng hạn khi trẻ bị điểm kém và khi trẻ làm vỡ cửa sổ. Lỗi nhỏ - hình phạt nhỏ. Lỗi lớn - hình phạt nặng.
Ngoài ra, bạn nên cân nhắc đến tuổi và sở thích của trẻ. Nếu một đứa trẻ yêu thích xem TV, YouTube, bạn có thể giới hạn thời gian xem TV, YouTube của chúng. Nếu trẻ không thích xem TV thì cần tìm một hình phạt khác.
Trẻ luôn nhận hình phạt giống nhau cho những lỗi sai khác nhau sẽ không thể xây dựng hệ thống giá trị đạo đức tốt vì không thể phân biệt giữa mức độ quan trọng, nghiêm trọng của các sự việc.
9. Không dùng những từ ngữ nặng nề, xúc phạm
Điều này xảy ra khi cha mẹ không kiềm chế được cảm xúc và buông những lời nói trong vô thức. Theo các nhà tâm lý học, bạn chỉ nên dùng từ ngữ trung lập.
Trẻ nhạy cảm có thể sẽ ghi nhớ những lần cha mẹ nói những lời nặng nề, xúc phạm, đặc biệt là bé gái. Điều đó khiến đứa trẻ bị xúc phạm, tự ti. Vì vậy cha mẹ hãy cẩn trọng với lời nói của mình khi trách phạt trẻ.
(Theo Bright Side)