Hoa xuyến chi là một loại cây vô cùng quen thuộc ở vùng nông thông Việt Nam, thế nhưng không phải ai cũng biết đến những công dụng tuyệt vời của loài cây này.
Xuyến chi còn được gọi là đơn buốt hoặc đơn kim, cây cúc áo, song nha lông, quỷ châm thảo được biết đến như là một biểu tượng của tuổi thơ. Tên khoa học là Bidens Pilosa. Là loại cây thân thảo, có hoa thuộc chi Bidens, họ Cúc (Asteraceae).
Theo đông y, xuyến chi có vị đắng, ngọt nhạt, hơi cay,tính hàn giúp thanh nhiêt, giải độc, sát trùng. Còn có tác dụng chữa các bệnh ngoài da do mẫn ngứa, mẫn đỏ, chữa viêm họng, viêm ruột, viêm thận cấp, mày đay. Do chứa những thành phần hóa học: acetone 2,8%, methanol 8,6%, acetone 2,5% nên hoa xuyến chi được dùng để chữa ho và giảm đau.
Ngoài ra còn chứa rất nhiều thành phần hoá học khác tốt cho sức khỏe như nước 9,8%, magie 2,3%, mangan 2,2%, phot pho 1,6%, crom 1,2%, canxi 1,1%, kẽm 0,03%, sắt 0,02%.
1. Giảm đau nhức răng, viêm lợi
Cách dùng: Giã nhuyễn lá và hoa xuyến chi đã rửa sạch cùng chút muối hột, vo thành viên nhỏ rồi đặt vào chỗ đau. Hoặc cũng có thể ngâm qua đêm 15g hoa xuyến chi với 200ml rượu, ngậm 2 lần trong ngày.
2. Điều trị chấn thương phần mềm, tụ máu
Cách dùng: Lấy 15g là và hoa cây xuyến chi, với 15g lá cây đại, giã nát, cho vào bang gạc đắp lên vết thương, thực hiện ngày 1-3 lần cho đến khi máu tụ tan, hết đau thì ngừng đắp.
3. Bệnh đường ruột
Cách dùng: Chặt cả cây thành đoạn ngắn rồi phơi khô. Dùng đun nước uống thay trà
4. Chữa trẻ bị sốt cao
Cách dùng: 20g lá và hoa xuyến chi, sài đất 20g, giã nát lọc lấy nước cho trẻ uống 2-3 lần trong ngày, bã thuốc đắp vào gam bàn chân cho trẻ.
5. Chữa đau lung do làm quá sức
Cách dùng: 150g xuyến chi, 250g đại táo, cho thêm đường đỏ và chút rượu trắng, đun lửa nhỏ cho táo nhừ, chắt lấy nước uống 4-5 lần trong ngày. Liêu trình 10 ngày.
6. Chữa rắn cắn, mày đay, lỡ loét
Cách dùng: Giã nát 10g xuyến chi tươi và đắp vào vết thương. Đối với rắn cắn, còn có thể thực hiện như sau: sắc lấy nước 90g xuyến chi tươi chia thành 3 lần uống trong ngày cũng đồng thời giã nhuyễn hỗn hợp gồm 60g xuyến chi tươi và 60g cải tía rừng, đắp lên chỗ bị rắn cắn.
7. Mẫn ngứa do dị ứng thời tiết
Cách dùng: Cho 200g xuyên chi cùng với 4-5 lít để tắm, dùng bã trà xát lên người để hiệu quả hơn. Sau 1-2 lần tắm sẽ có kết quả.
8. Chữa đau mắt đỏ
Cách dùng: Lá xuyến chi tươi giã nát rồi đắp lên mi mắt bị đau.
9. Chữa cam tích ở trẻ nhỏ
Cách dùng: 15g lá cây xuyến chi và 60g gan lợn. Xếp lá cây đã rửa sạch xuống đáy nồi, đổ nước, và đặt gan lên trên,hấp chín. Chia gan thành 2 lần ăn trong ngày, ăn liên tục trong 5-7 ngày.
10. Viêm thận cấp tính
Cách dùng: Sắc lấy nước 15g đọt non xuyến chi thái nhỏ, sau đó đập 1 quả trứng gà vào nước, thêm một ít dầu vừng rồi nâu chín, ăn 1 lần trong ngày.
11. Viêm họng, viêm thanh quản do nhiễm lạnh
Cách làm: 15g xuyến chi, 15g sài đất, 15g kim ngân hoa, 15g cam thảo đất, 15g lá hung chanh. Rửa sạch tất cả và đổ vào 750ml nước sắc nhỏ lửa, cho đến khi 300ml. Chia 300ml thành 3 lần uống trong ngày. Liệu trình 7 ngày, chú ý vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
12. Đau lưng do thận hư
Cách làm: 60g xuyến chi, 30g hồng táo. Đun lấy nước, uống 2 lần trong ngày.
13. Chữa viêm ruột thừa
Cách làm: Sắc lấy nước 60g xuyến chi, thêm vào 60ml mật ong. Chia thành 2 lầ uống trong ngày.
14. Trị chấn thương do bị đánh, bị ngã
Cách dùng: Đun lấy nước 60g xuyến chi, hòa 30ml rượu vang, uống lúc nóng,chia ngày 2 lần uống.
15. Viêm gan vi rút
Cách làm : 20g lá và hoa xuyến chi, 20g chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu), 15g bồ bồ, 15g cam thảo đất,12g hạt dành dành, sắc lấy nước mỗi ngày 1 thang.
16. Viêm gan vàng da do thấp nhiệt
Cách làm: Sắc lấy nước 30-60g xuyến chi, hoặc cho thêm vào 30-60g đại táo. Ngày 1 thang.
17. Trị chứng đau nửa đầu
Cách làm:30g xuyến chi, 20g trân châu mẫu, và 3 quả đại táo. Sắc lấy nước uống ngày lần.
18. Chữa đại, tiểu tiện xuất huyết
Cách làm: Sắc lấy nước uống từ 30-60g xuyến chi.
19. Dạ dày bị trướng đau
Cách làm: Hầm chín 45g xuyến chi với 100g thịt lợn, cho chút gia vị và rượu vào hầm cùng, ăn trước bữa ăn.
20. Chữa lỵ do nhiễm khuẩn
Cách làm: Cho 100g đọt non xuyến chi đun lấy nước. Nếu bị xích lỵ (phân lẫn máu) thì cho vào nước ít đường trắng.Nếu bạch lỵ (phân chỉ có chất nhầy) thì cho đường đỏ.Chia thành 3 lần uống trong ngày. Liệu trình 3 ngày.
Ngoài ra cũng có thể dùng đọt nọt của cây hoa này để luộc, xào hoặc nhúng dấm có tác dụng thanh nhiệt rất tốt. Đồng thời dùng xuyến chi giã nát, ngâm nước thật đặc còn giết được bọ gậy, loăng quăng nữa.
Lưu ý: Cây xuyến chi có tính hút độc rất mạnh nên những cây hoa xuyến chi được thu hái ở khu công nghiệp, nơi nhiều khói bụi sẽ có hàm lượng kim loại nặng và độc tố có trong dịch chiết rất cao. Vì vậy, khi dùng cây xuyến chi như một cây thuốc chữa bệnh hay ăn, cây phải được thu hái ở nơi có không khí trong lành và không bị ô nhiễm mới có thể đảm bảo chất lượng của cây.
Nguồn: Caythuocdangian.com