Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng rối loạn phân ly

Rối loạn phân ly là bệnh gì?

Theo bác sĩ BV Nhi Trung ương, rối loạn phân ly là một nhóm các bệnh lý tâm thần thường gặp, với tỷ lệ 0,3 – 0,5% dân số mắc.

Đây là hiện tượng mất một phần hoặc hoàn toàn sự hợp nhất giữa trí nhớ quá khứ, ý thức, đặc tính cá nhân với những cảm giác trực tiếp và sự kiểm soát vận động.

Rối loạn phân ly thường gặp nhiều hơn ở trẻ em gái và phụ nữ trẻ. Bệnh thường xuất hiện sau những sang chấn tâm lý, các vấn đề khó khăn trong học tập, công việc, mối quan hệ mà người bệnh không thể giải quyết được.

Một trong những điều kiện thuận lợi khiến trẻ mắc chứng bệnh trên chính là do trẻ sống trong môi trường giáo dục không thích hợp, cha mẹ quá nuông chiều hoặc quá khắt khe với con…

Rối loạn phân ly tập thể là khi xảy ra đồng loạt các trường hợp rối loạn phân ly trong một nhóm hoặc một tập thể như trường học, đám đông.

Khi một người trong nhóm có biểu hiện của rối loạn phân ly, những người còn lại có xu hướng “bị lan truyền”. Sự lan truyền triệu chứng xảy ra trong nhóm người có mối quan hệ nào đó về môi trường hoặc sang chấn, tạo ra hàng loạt ca bệnh.

Triệu chứng của rối loạn phân ly

Triệu chứng rối loạn phân ly gây ra rất đa dạng, thường là những biểu hiện sau:

• Triệu chứng của phân ly là tính chịu ám thị. Khi có một tác nhân khác gây kích thích mạnh vào niềm tin hoặc đánh lạc hướng chú ý của người bệnh, các biểu hiện phân ly có thể giảm hoặc mất đi ngay.
• Rối loạn cảm giác: Tăng hoặc giảm cảm giác đau quá mức nhưng không tìm được nguyên nhân gây đau).
• Cơn kích động cảm xúc: Cười, khóc, gào hét, cảm xúc hỗn độn, nói năng lộn xộn, sợ hãi vô cớ…
• Rối loạn vận động: Các động tác lắc đầu, gật đầu, co giật, múa vờn, run, tê liệt, vận động tay chân thiếu mục đích, rối loạn phát âm (không nói, khó nói, nói lắp, nói linh tinh không phù hợp)…
• Sững sờ, ngất: Bệnh nhận nằm hoặc ngồi bất động trong thời gian dài, không nói và không hoạt động, không có đáp ứng với các kích thích bên ngoài…
• Các rối loạn lên đồng và bị xâm nhập: Bệnh nhân cư xử, nói năng như thể một người khác, hoặc như bị một lực lượng siêu nhiên nào đó điều khiển.

Với những trường hợp rối loạn phân ly tập thể, các triệu chứng thường gặp của người bệnh là ngất, rối loạn vận động, co giật, cơn kích động cảm xúc.

Nguyên nhân gây rối loạn phân ly

Hiện các nhà khoa học vẫn chưa xác định rõ những tổn thương não bộ gây ra rối loạn phân ly và rối loạn phân ly tập thể. Một số nguy cơ được cho là yếu tố thuận lợi phát sinh rối loạn phân ly gồm:

• Nhân cách: Nhân cách yếu, thiếu kiềm chế, thiếu tự chủ, tính dễ xúc động, thích được chú ý…
• Môi trường: Sự giáo dục không thích hợp, gia đình quá bao bọc hoặc quá khắt khe, môi trường không bền vững, thay đổi liên tục.
• Cơ thể: Suy dinh dưỡng, nhiễm trùng, trong giai đoạn dậy thì…

Rối loạn phân ly chủ yếu được điều trị bằng các liệu pháp tâm lý kết hợp với nâng cao thể trạng và bồi dưỡng nhân cách, thiết lập môi trường phù hợp.

Cách phòng rối loạn phân ly ở trẻ

Để phòng rối loạn phân ly cho trẻ, cha mẹ cần chú ý những điều sau:

• Rèn luyện tính cách trẻ em ngay từ khi còn nhỏ, hướng dẫn trẻ biết thương yêu, chia sẻ, đương đầu với khó khăn.
• Gia đình, nhà trường và xã hội tăng cường giáo dục, quản lý trẻ, bồi dưỡng nhân cách, lối sống tốt đẹp, lành mạnh, tính đoàn kết, thân ái, tính tập thể, biết khắc phục khó khăn tránh các stress tâm lí trong sinh hoạt, học tập và công tác.
• Giảm áp lực học tập cho trẻ
• Tăng cường các hoạt động ngoại khóa như: ca, múa, nhạc, đi dã ngoại, tập thể dục, chơi các môn thể thao và lao động tập thể…
• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và nghỉ ngơi hợp lý, giảm sức ép từ việc học tập.
• Trong một tập thể cần bố trí tỷ lệ nam, nữ hài hòa.

Nhiều học sinh ở Cao Bằng bỗng dưng ngất tập thể

Ngày 29/11, Sở Y tế Cao Bằng thông tin, tại điểm Trường Nà Rại, thuộc Trường Tiểu học Cốc Pàng, xã Cốc Pàng, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng có một số em học sinh tự nhiên ngất, khóc thét, co cứng chân tay, sợ hãi, gọi hỏi không trả lời, kích động, đánh người...

Có 18 trẻ có biểu hiện như trên, bao gồm 2 nam, 16 nữ. Thời gian các em xuất hiện triệu chứng khoảng 3 - 5 phút, sau đó tăng dần lên 10 - 30 phút. Sau đó, các em ngủ lịm khoảng 10 - 20 phút thì tỉnh lại và tiếp xúc bình thường. Triệu chứng chỉ xuất hiện khi ở nơi đông người, khởi phát từ một học sinh và lan truyền sang các em khác.

Kết quả khám lâm sàng ban đầu không có bất thường bệnh lý, hầu hết các em có biểu hiện tâm lý. Sau khi kiểm tra, đánh giá, ngành y tế tỉnh Cao Bằng xác định các em mắc chứng rối loạn phân ly tập thể, điều trị chủ yếu bằng liệu pháp tâm lý và giáo dục.