Lá cách có tác dụng gì? 8 tác dụng của lá cách đối với sức khỏe

Lá cách được biết đến với nhiều tác dụng như thanh nhiệt, giảm đau, điều hòa kinh nguyệt, bảo vệ gan,... Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về tác dụng của lá cách qua bài viết sau đây nhé!

1 Giới thiệu chung về lá cách

Lá cách là gì? 

Cây cách (hay còn gọi là vọng cách, bọng cách) là một thảo dược tự nhiên thuộc họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae), có tên khoa học là Premna serratifolia L. Cây thường mọc hoang ở nhiều nước Đông Nam Á như Việt Nam, Lào, Campuchia, Indonesia, Philippine và một số nước ở khu vực như Ấn Độ và châu Úc.

Premna serratifolia L. là một loài cây bụi hoặc cây gỗ nhỏ, có thể cao tới 10m, thậm chí có khi mọc leo. Vỏ cây có màu nâu xám, bề mặt xù xì kèm những vết nứt dọc, gai thường mọc trên thân hoặc cành. Lá cách mỏng có hình dáng đa dạng, có thể là hình trứng, bầu dục hoặc chữ nhật.

Hoa mọc thành chùm, có lông ở đỉnh, thường nở vào tháng 4 - 6. Tràng hoa có mùi khó chịu, màu trắng xanh, còn lá bắc nhỏ và giống hình mũi mác. Quả cách là quả hạch, hình dạng giống trái lê, có màu xanh đen và thường xuất hiện vào khoảng tháng 8 - 9. Rễ vị hăng đắng, mùi thơm nhẹ và có màu nâu vàng. Toàn thân cây có mùi thơm dễ chịu, trong khi lá có mùi thơm hắc hơn.

Toàn thân cây lá cách có mùi thơm nhẹ, đặc biệt lá có mùi hắc đặc trưng

Thành phần dinh dưỡng của lá cách

Cây cách chứa nhiều thành phần có hoạt tính sinh học cao, giúp mang lại nhiều lợi ích sức khỏe như:

• Flavonoid: Luteolin chứa trong lá cách có có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm và ngăn ngừa bệnh ung thư.
• Acid linoleic: Đây là một acid béo quan trọng giúp hạ cholesterol, kháng viêm và tăng cường sức khỏe tim mạch.
• Steroid: Hoạt chất β-sitosterol đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm cholesterol, kháng viêm và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư.

Ngoài ra, cây còn chứa nhiều hợp chất quan trọng khác như tannin, glycoside, tinh dầu,... Nhờ đó, cây được ứng dụng rộng rãi để điều trị nhiều bệnh lý như bệnh lậu, bệnh trĩ, cảm sốt và u bướu.

Lá cách chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe con người

2 Lá cách có tác dụng theo Y học cổ truyền

Tính vị, quy kinh

Trong Đông y, lá cách có vị đắng, tính mát, tác động trên tâm, can, tỳ. Nhờ những đặc tính này, lá cách được sử dụng rộng rãi trong Y học cổ truyền.

Nhờ vị đắng, tính mát và tác động trên tâm, can, tỳ, lá cách được sử dụng phổ biến trong Đông y

Công dụng

Trong Y học cổ truyền, lá cách được dùng để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan. Ngoài ra, chúng còn được dùng trong điều trị u bướu, bệnh lậu, huyết áp cao, cảm sốt, thông tiểu tiện cũng như chống sốt rét và côn trùng gây bệnh.

Bên cạnh đó, lá cách còn có tác dụng giảm nhức mỏi, điều hòa kinh nguyệt và đặc biệt tốt cho phụ nữ sau sinh nhờ khả năng kích thích tiết sữa. Đặc biệt, bạn có thể sử dụng nước sắc lá tươi uống để cải thiện hệ tiêu hóa hoặc rửa bên ngoài để làm sạch vết thương.

Lá cách có tác dụng hỗ trợ điều trị kiết lỵ, giảm sốt và kích thích tiết sữa đối với phụ nữ cho con bú

3 Lá cách có tác dụng theo Y học hiện đại

Giúp chống oxy hóa

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lá cách sở hữu khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ nhờ chứa hàm lượng polyphenol dồi dào. Các hợp chất polyphenol như isoactoside, forsythoside A, forsythoside B, lavandulifolioside, scroside E và campneoside I đóng vai trò quan trọng trong việc trung hòa các gốc tự do, ngăn chặn quá trình oxy hóa tế bào. Điều này giúp bảo vệ cơ thể khỏi những tổn thương do stress oxy hóa gây ra, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, ung thư và các bệnh liên quan đến lão hóa.

Lá cách giúp ngăn ngừa lão hóa nhờ chứa hàm lượng hoạt chất polyphenol cao

Ngăn ngừa và điều trị ung thư

Một nghiên cứu được tiến hành vào năm 2015 đã chứng minh tiềm năng của hạt nano bạc được tổng hợp sinh học từ chiết xuất lá cách trong việc điều trị ung thư gan. Cơ chế tác động có thể liên quan đến khả năng chống oxy hóa, ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và kích thích hệ miễn dịch. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn để làm rõ cơ chế tác động và đánh giá hiệu quả lâm sàng của phương pháp này.

Lá cách có tác dụng trên nhiều dòng tế bào ung thư khác nhau

Bảo vệ gan

Lá cách được sử dụng như một một phương pháp tự nhiên để bảo vệ tế bào gan. Cụ thể, trong một nghiên cứu đã cho thấy chiết xuất lá cách với liều lượng 250mg đã giúp làm giảm đáng kể các chỉ số men gan và hạn chế quá trình oxy hóa tế bào gan. Tác dụng này tương đương với thuốc chuẩn silymarin, một loại thuốc thường được sử dụng để bảo vệ gan.

Kháng viêm

Chiết xuất methanol từ vỏ cây Premna integrifolia đã chứng minh hiệu quả đáng kể trong việc làm giảm viêm cấp tính. Nghiên cứu cho thấy, chiết xuất này có khả năng làm giảm tới 71,16% tình trạng sưng phù bàn chân gây ra bởi carrageenan (được chiết xuất từ tảo biển, rong biển), gần tương đương với thuốc kháng viêm không steroid tiêu chuẩn Indomethacin. Cơ chế hoạt động của chiết xuất này được cho là nhờ các hoạt chất có khả năng kháng histamine, kháng kinin, ức chế enzyme cyclooxygenase (COX) và chống oxy hóa, từ đó làm giảm các phản ứng viêm.

Chiết xuất lá cách cho hiệu quả kháng viêm tương đương với thuốc Indomethacin

Kháng khuẩn

Lá cách thể hiện đặc tính kháng khuẩn mạnh trên cả vi khuẩn gram dương và gram âm bao gồm Bacillus sp., Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Streptococcus epidermidis, Pseudomonas aeruginosa và Salmonella typhimurium. Tác dụng này có được là nhờ chúng chứa các hoạt chất quý như alkaloid, glycoside iridoid và flavonoid.

Lá cách có khả năng ức chế sự phát triển của cả vi khuẩn Gram dương và Gram âm

Bảo vệ dạ dày và chống loét

Nghiên cứu dựa trên mô hình loét dạ dày do aspirin gây ra cho thấy chiết xuất lá cách có khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày thông qua cơ chế giảm tiết acid dịch vị. Ngoài ra, kết quả mô bệnh học cũng chỉ ra rằng việc sử dụng lá cách với liều lượng cao có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành và phát triển của vết loét.

Lá cách có tác dụng bảo vệ dạ dày và ngăn ngừa sự hình thành vết loét

Hỗ trợ giảm cân và giảm nồng độ lipid máu

Nghiên cứu trên mô hình chuột ăn nhiều chất béo cho thấy rằng, cao chiết từ cây lá cách với liều lượng 200 mg/kg không chỉ giúp giảm cân nặng, chỉ số BMI, mỡ nội tạng và cảm giác thèm ăn một cách đáng kể, mà còn cải thiện các chỉ số lipid máu một cách rõ rệt. Cụ thể, chiết xuất lá cây này giúp giảm lượng glucose, triglyceride, cholesterol, LDL-C và VLDL trong máu, đồng thời làm tăng nồng độ cholesterol tốt (HDL-C).

Một nghiên cứu khác trên mô hình thỏ ăn chế độ giàu cholesterol đã cho thấy kết quả làm giảm cholesterol và LDL-C của bột vỏ cây lá cách tương đương với thuốc điều trị mỡ máu cao - Atorvastatin. Thêm vào đó, chiết xuất từ Premna integrifolia cũng cho thấy kết quả khả quan trong việc giúp giảm lipid máu đối với mô hình tăng lipid máu do sử dụng nicotin.

Lá cách có tác dụng hiệu quả trong việc hỗ trợ giảm cân và ngăn ngừa tăng lipid máu

4 Cách sử dụng lá cách an toàn và hiệu quả

Trong Y học cổ truyền, lá cách thường được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh lý về thấp khớp và hỗ trợ quá trình tiết sữa ở phụ nữ. Liều dùng khuyến cáo là 30 - 40g lá tươi sắc uống hàng ngày. Ngoài ra, lá cách còn được biết đến với nhiều công dụng khác trong ẩm thực, như là một thành phần không thể thiếu trong các món gỏi, bánh xèo, bánh khọt hay đồ uống.

Bên cạnh việc dùng làm thuốc, lá cách còn được dùng kết hợp với nhiều món ăn ngon

5 Một số bài thuốc có sử dụng lá cách

Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh những tác dụng không mong muốn.

Lá cách được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc Y học cổ truyền

Bài thuốc trị tiêu chảy, kiết lỵ

Chuẩn bị: 30 - 40g lá cách.

Tiến hành: 

• Rửa sạch tất cả dược liệu và ngâm nước muối pha loãng trong khoảng 30 phút.
• Cho vào cối giã nát, sau đó cho vào nồi với một lượng nước phù hợp và đun sôi.
• Loại bỏ phần bã, chắt lấy phần nước và uống trong một lần duy nhất. Nếu bạn cảm thấy vị khó uống thì có thể thêm một chút đường.

Bài thuốc trị gan nhiễm mỡ

Chuẩn bị: 10g lá cách, 20g cây cà gai leo.

Tiến hành: 

• Mang hai vị thuốc rửa sạch cùng với nước muối pha loãng.
• Cho tất cả dược liệu sau khi rửa sạch vào nồi cùng với 1 lít nước.
• Tiến hành sắc thuốc trong khoảng 30 phút hoặc khi nhận thấy lượng nước trong nồi còn lại khoảng 500ml thì chắt lấy phần nước.
• Uống nước sắc ngay khi còn ấm và có thể chia thành nhiều lần trong ngày, uống trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Duy trì liên tục mỗi ngày một thang cho đến khi các dấu hiệu của bệnh thuyên giảm.

Bài thuốc trị bệnh đại tràng

Chuẩn bị: 20g lá cách, 10g bạch truật, 10g khổ sâm.

Tiến hành: 

• Đem tất cả dược liệu rửa sạch với nước, sau đó phơi khô dưới bóng râm.
• Cho cả ba vị thuốc vào nồi cùng với 500ml nước.
• Sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn khoảng 150ml thì chắt lấy phần nước.
• Uống nước sắc ngay khi còn ấm và có thể chia thành nhiều lần trong ngày, uống trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Dùng một thang mỗi ngày trong vòng 7 - 10 ngày.

Bài thuốc giúp lợi sữa sau sinh

Chuẩn bị: 30 - 40g mỗi vị thuốc lá cách và bồ công anh.

Tiến hành: 

• Rửa sạch tất cả vị thuốc, sau đó giã nhuyễn, dùng phần nước cốt dùng để uống và đắp phần bã lên ngực.
• Sử dụng mỗi ngày một lần cho đến khi các triệu chứng dần cải thiện.

Bài thuốc trị huyết áp thấp

Chuẩn bị: 15g lá cách.

Tiến hành: 

• Rửa sạch lá cách và đem đi phơi khô dưới bóng râm.
• Hãm trà cùng với 300ml nước sôi trong vòng khoảng 20 phút.
• Uống ngay khi còn ấm và dùng một lần duy nhất trong ngày.

Bài thuốc trị bệnh Basedow

Chuẩn bị: 15g lá cách, 10g bạch truật, 15g ké đầu ngựa, 20g bạch hoa xà thiệt thảo, 20g xạ đen.

Tiến hành: 

• Rửa sạch các vị thuốc, để ráo hoặc phơi khô dưới bóng râm.
• Cho tất cả các vị thuốc vào nồi cùng với 1,5 lít nước, đun sôi cho đến khi lượng nước trong nồi còn lại khoảng 500ml thì chắt lấy phần nước và để nguội.
• Chia thành 3 lần uống trong ngày, uống 1 thang/ngày.

6 Lưu ý khi sử dụng lá cách

Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng lá cách

Mặc dù lá cách được biết đến với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, nhưng một số đối sau cần thận trọng khi sử dụng:

• Người bị huyết áp thấp: Lá cách có tác dụng hạ huyết áp, do đó việc sử dụng loại lá này có thể làm tình trạng huyết áp thấp trở nên nghiêm trọng hơn.
• Phụ nữ có thai và cho con bú: Các đối tượng này nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về liều lượng cũng như cách sử dụng trước khi dùng.
• Người có cơ địa dị ứng: Một số thành phần trong lá cách có thể gây ra tình trạng dị ứng ở một số người, do đó bạn cần thận trọng khi sử dụng.

Không sử dụng lá cách cho người có huyết áp thấp vì sẽ làm tình trạng bệnh xấu hơn

Lưu ý khi dùng lá cách

Trước khi sử dụng lá cách, bạn cần nắm rõ các lưu ý sau:

• Bạn cần sử dụng đúng liều lượng khuyến cáo, tránh dùng lá cách với liều lượng cao trong thời gian dài.
• Không nên dùng chung lá cách cùng với thịt chó, trứng, chuối tiêu, mỡ hay đường trắng.
• Chọn mua dược liệu ở những địa chỉ uy tín để đảm bảo chất lượng cũng như độ an toàn khi sử dụng, nhất là khi mua lá cách khô.
• Nếu bạn sử dụng lá cách để điều trị một số bệnh lý về sức khỏe thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc người có chuyên môn về liều lượng cũng như cách sử dụng để đảm bảo an toàn, hiệu quả.

Không nên dùng lá cách chung với thịt chó, trứng, chuối tiêu, mỡ, đường trắng

Xem thêm:

• Lá tía tô có tác dụng gì? Cách dùng lá tía tô an toàn và hiệu quả cho cơ thể
• Lá vối có tác dụng gì? Tác dụng, lưu ý khi dùng và bài thuốc từ lá vối
• 15 tác dụng của lá ổi với sức khỏe bạn không nên bỏ qua

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các tác dụng của lá cách và biết cách sử dụng hiệu quả, an toàn. Nếu thấy những thông tin này hữu ích, bạn hãy chia sẻ bài viết đến mọi người nhé!