Quần thể danh thắng Tràng An, tỉnh Ninh Bình được UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản thế giới dựa trên ba tiêu chí, đó là các tiêu chí về văn hóa, về vẻ đẹp thẩm mỹ và địa chất địa mạo.
Danh hiệu Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới đã mở ra cho vùng đất Cố đô hướng đi mới – bảo tồn những giá trị văn hoá và thiên nhiên của cha ông để lại, phát huy giá trị di sản của nhân loại, tạo sức lan toả sâu rộng đối với bạn bè và du khách trong và ngoài nước.
Di sản Quần thể danh thắng Tràng An tạo nên lợi thế bền vững lâu dài nhất của tỉnh Ninh Bình để xây dựng Ninh Bình trở thành một trung tâm du lịch của đồng bằng sông Hồng. Trong thời gian qua, Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An đã chú trọng đến công tác quản lý môi trường cảnh quan, góp phần vào sự phát triển của ngành du lịch trong toàn tỉnh, số lượng khách du lịch đến Ninh Bình ngày càng tăng, doanh thu từ du lịch đã đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đời sống của cộng đồng dân cư trong vùng di sản ngày càng được cải thiện.
Xác định công tác bảo vệ môi trường cảnh quan trong khu vực di sản là một trong những nhiệm vụ quan trọng, Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An, Sở Du lịch đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các cơ chế chính sách và thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ quản lý, bảo vệ môi trường trong khu di sản, nổi bật là Quyết định số 28/2018/QĐ-UBND ngày 22/10/2018 của UBND tỉnh về việc ban hành Quy chế quản lý, bảo tồn và phát huy các giá trị của Di sản, trong đó xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của các cấp, các ngành, UBND các huyện, các xã trong khu Di sản.
Nhận thức rõ vai trò quan trọng của cộng đồng địa phương trong công tác bảo vệ môi trường cảnh quan Di sản, Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An luôn đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc tham gia, bảo vệ di sản. Những năm qua nhiều hoạt động tuyên truyền đã được Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An phối hợp với các ngành, địa phương liên quan thực hiện bằng nhiều hình thức, nội dung phong phú.
Ban đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cho người dân, các doanh nghiệp về Phổ biến kiến thức pháp luật, nghiệp vụ chuyên môn cũng như cách ứng xử văn minh với khách du lịch. Những hoạt động này đã thu được nhiều kết quả đáng mừng, người dân ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình trong công tác bảo vệ giữ gìn di sản.
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, trong công tác quản lý di sản hiện nay còn gặp phải nhiều khó khăn, những khó khăn này không chỉ đến từ trách nhiệm bảo vệ di sản, mà còn phải giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, để di sản thực sự “sống” và phát huy những giá trị vốn có của nó.
Một mặt, du lịch là động lực cho sự phát triển kinh tế, là nguồn cung cấp tài chính bền vững cho di sản, mặt khác, du lịch lại có thể gây hại cho di sản khi số lượng du khách tăng lên vượt quá sức chứa của di sản chủ yếu vào mùa lễ hội. Điều này khiến cho mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển trở nên mâu thuẫn.
Trước sự tác động của phát triển kinh tế, một số vùng dân cư trong khu vực Di sản đang xảy ra hiện tượng phát triển bùng nổ các loại hình lưu trú du lịch đặc biệt là loại hình homestay dẫn đến các sai phạm về sử dụng đất đai và trật tự xây dựng trong khu dân cư hiện hữu làm ảnh hưởng không nhỏ tới cảnh quan môi trường của Di sản.
Chính vì vậy, trong thời gian tới các ngành chức năng cần đưa ra các giải pháp cụ thể để phát triển du lịch mà vẫn giữ được bản sắc và tính nguyên gốc của di sản, làm cho du lịch và di sản không xung đột nhau mà bổ trợ lẫn nhau. Gánh nặng và thách thức này được đặt lên vai của các bên liên quan đến công tác quản lý di sản văn hóa, nhằm đảm bảo đạt được sự cân bằng giữa việc bảo tồn và phát triển bền vững tại di sản Quần thể danh thắng Tràng An.
Cùng với hệ thống các di tích lịch sử, thắng cảnh nổi tiếng của tỉnh Ninh Bình, hiện nay các khu, điểm du lịch tron khu Di sản đã trở thành một trong những trung tâm du lịch lớn của cả nước. Để nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường cảnh quan Di sản rất cần sự vào cuộc của các cơ quan chức năng và sự chung tay của cộng đồng địa phương.
Xác định Quần thể danh thắng Tràng An là di sản thế giới theo tiêu chí hỗn hợp giữa thiên nhiên và văn hóa, các nhà khoa học và quản lý di sản cần tiếp tục xác định rõ các yếu tố tác động tới di sản, đề xuất các giải pháp giữ gìn và phát huy tối đa các giá trị nổi bật toàn cầu nhằm phát triển bền vững cho khu di sản. Hãy đến Tràng An để khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn kì thú và cùng chung tay bảo vệ giữ gìn Quần thể danh thắng Tràng An cho các thế hệ mai sau./.