Ứng dụng công nghệ mới: Giải pháp hiệu quả trong xử lý chất thải chăn nuôi

Ngành chăn nuôi Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và sản lượng, đặc biệt trong lĩnh vực chăn nuôi lợn và gia cầm.

Theo báo cáo của Hội Chăn nuôi Việt Nam, đến giữa năm 2025, đàn lợn đạt khoảng 27 triệu con, đàn gia cầm vượt 580 triệu con. Tuy nhiên, song hành với sự tăng trưởng này là khối lượng chất thải khổng lồ: khoảng 60 triệu tấn chất thải rắn và hơn 300 triệu tấn chất thải lỏng mỗi năm. 

Không được xử lý đúng cách, chất thải chăn nuôi là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước, không khí, đất đai và góp phần phát thải khí nhà kính như methane và ammonia làm trầm trọng thêm vấn đề biến đổi khí hậu.

Ông Nguyễn An Dương, Giám đốc Công ty TNHH DK Việt Nam nhận định: “Nước thải chưa qua xử lý trong các trang trại có chỉ số vượt xa mức cho phép theo QCVN 62-MT:2016, đặc biệt là về BOD, COD, và tổng Nitơ”.

Khoa học công nghệ là đòn bẩy cho mô hình chăn nuôi xanh

Trước yêu cầu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, việc ứng dụng các công nghệ xử lý chất thải tiên tiến đang trở thành xu thế tất yếu.

Các giải pháp không chỉ giúp làm sạch môi trường chăn nuôi, mà còn tạo ra sản phẩm có giá trị như phân hữu cơ, biochar, đệm lót vi sinh và thậm chí là thức ăn giàu đạm cho vật nuôi.

Công ty Cổ phần Dinh dưỡng Hải Thịnh là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng đồng bộ chuỗi công nghệ xử lý sinh học trong hệ sinh thái khép kín: từ lên men, bổ sung Biotic trong thức ăn; xử lý tại chuồng bằng đệm lót sinh học; đến sản xuất phân bón hữu cơ từ chất thải chăn nuôi. Hệ thống này được giám sát chỉ số khí thải như NH₃ để đảm bảo hiệu quả kiểm soát mùi.

Ngoài ra, Công ty DK Việt Nam đang là đơn vị cung cấp các giải pháp xử lý nước thải bằng công nghệ sinh học MBBR, giúp nước đầu ra đạt chuẩn quốc gia. Theo ông Nguyễn An Dương “Giải pháp sàng tách phân của DK Việt Nam cho kết quả gấp 2 - 3 lần máy ép phân thông thường, nước thải sau biogas đạt chất lượng rất tốt”.

Probiotic là hướng đi sinh học giàu tiềm năng

Công nghệ sinh học đặc biệt là Probiotic đang được nhiều doanh nghiệp trong nước làm chủ và ứng dụng rộng rãi. Trong đó, Hanvet là một trong những công ty đã có nhiều năm kinh nghiệm về lĩnh vực này.

Với gần 40 năm hoạt động trong lĩnh vực dược thú y, hiện đã sản xuất thành công các dòng chế phẩm sinh học xử lý chất thải như HAN-PROWAY, ECOMIC và Micro-Farm. Các sản phẩm này có khả năng phân hủy nhanh chất hữu cơ, khử mùi hôi, đồng thời cải thiện chất lượng đất, nước và môi trường chăn nuôi.

Theo ThS.CNSH Nguyễn Thị Mến, Công ty Cổ phần Dược và Vật tư Thú Y HANVET chia sẻ: “Trong thử nghiệm tại chuồng nuôi gà ở Đông Anh - Hà Nội, việc sử dụng HAN-PROWAY và Micro-Farm giúp chuồng nuôi không có mùi, nền phân khô xốp, không còn xuất hiện dòi và ruồi sau 7 ngày sử dụng. Việc kết hợp chế phẩm sinh học vào đệm lót chuồng nuôi, ủ phân, hoặc xử lý nước biogas đang là hướng đi hiệu quả về chi phí và thân thiện với môi trường, đặc biệt phù hợp với các trang trại quy mô vừa và nhỏ”. 

Xử lý tuần hoàn là mô hình bền vững cho tương lai

Mới đây, Viện Chăn nuôi đã đề xuất một hướng tiếp cận toàn diện hơn, đó là xử lý chất thải theo hướng tuần hoàn sinh học. Các giải pháp được ứng dụng như nuôi giun quế, ruồi lính đen để xử lý phân, tạo ra sinh khối giàu protein dùng làm thức ăn chăn nuôi và phân giun vi sinh làm phân bón. 

Song song đó, công nghệ biến chất thải chăn nuôi thành than sinh học (biochar) cũng được đề xuất để cô lập carbon, cải tạo đất và giảm phát thải.

Ngoài ra, phương pháp Precision Feeding - "nuôi đúng nhu cầu" cũng được đánh giá cao về khả năng giảm chất thải ngay từ gốc. Theo TS. Nguyễn Thành Trung, Bộ môn Nghiên cứu hệ thống và Môi trường chăn nuôi, Viện Chăn nuôi cho biết: “Áp dụng Precision Feeding ở lợn giúp giảm hơn 60% lượng ni-tơ và phốt-pho thải ra môi trường, đồng thời tăng hiệu quả kinh tế tới 12%”.

Hướng đi tương lai: Từ chất thải đến tài nguyên

Mặc dù tiềm năng ứng dụng công nghệ trong xử lý chất thải chăn nuôi là rất lớn, song để nhân rộng mô hình cần có những bước đi đồng bộ về cơ chế, chính sách và hỗ trợ kỹ thuật.

Theo Hội Chăn nuôi Việt Nam, cần thúc đẩy:

• Tập huấn, truyền thông hiệu quả cho người chăn nuôi về lợi ích của mô hình xử lý tuần hoàn.
• Hỗ trợ tín dụng và thiết bị cho các hộ và trang trại chăn nuôi nhỏ lẻ.
• Tăng cường vai trò của khối doanh nghiệp trong việc chuyển giao công nghệ và xây dựng mô hình mẫu.
• Đẩy mạnh liên kết vùng, ngành, kết hợp giữa chăn nuôi, trồng trọt và công nghiệp chế biến.

Chất thải chăn nuôi nếu không được xử lý đúng cách sẽ trở thành gánh nặng lớn đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại, nguồn chất thải này hoàn toàn có thể được tái sinh thành tài nguyên có giá trị, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.

Những mô hình tiêu biểu như của DK Việt Nam, Hanvet, Hải Thịnh hay các giải pháp sáng tạo từ Viện Chăn nuôi đã chứng minh rằng: khi có chiến lược rõ ràng và công nghệ phù hợp, ngành chăn nuôi hoàn toàn có thể "xanh hóa" và phát triển bền vững.

Trong thời gian tới, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam sẽ phối hợp chặt chẽ với Liên hiệp Hội các tỉnh, thành phố để đẩy mạnh truyền thông, phổ biến các công nghệ xử lý chất thải tiên tiến, tổ chức tập huấn, kết nối mô hình hiệu quả giữa các địa phương nhằm lan tỏa rộng rãi những giải pháp bền vững trong xử lý môi trường chăn nuôi.

Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, thông minh, thì các công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi sẽ tiếp tục là một trong những mũi nhọn then chốt cần được đầu tư, hỗ trợ và nhân rộng trong toàn ngành.