Sâm cau có tác dụng gì? 9 công dụng và lưu ý khi sử dụng

Cây sâm cau, từ lâu đã nổi tiếng trong Đông y với công dụng cải thiện sinh lý nam giới. Loại thảo dược này có tính ấm, giúp bổ thận, tăng cường sức khỏe nam giới một cách tự nhiên. Sâm cau không chỉ hỗ trợ tăng cường sinh lực mà còn giúp cân bằng nội tiết tố, tăng cường sức đề kháng, cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy cùng tìm hiểu sâm cau có tác dụng gì và lưu ý khi sử dụng qua bài viết sau nhé!

1 Giới thiệu chung về cây sâm cau

Sâm cau là gì?

Tên khoa học: Curculigo orchioides Gaertn.

Tên tiếng Việt: Sâm cau, Ngải cau, Tiên mao, Cồ nốc lan, Sâm đỏ, Thài lèng, Soọng cà (theo tiếng Tày), Nam sáng ton (theo tiếng Dao).

Họ: Sâm cau (Hypoxidaceae).

Sâm cau có tên khoa học là Curculigo orchioides Gaertn, thuộc họ Sâm cau (Hypoxidaceae)

Đặc điểm nhận dạng

Hình dạng cây: Sâm cau là loại cây thân thảo, sống lâu năm, với chiều cao trung bình từ 20 – 30 cm, một số cây có thể phát triển cao hơn .

Thân rễ: Thân rễ có hình trụ dài, mọc thẳng đứng, đầu thót lại. Rễ có dạng giống thân rễ và phát triển khá mạnh.

Lá: Lá cây mọc tụ lại thành từng túm từ phần thân rễ, với cấu trúc xếp nếp giống như lá cau. Lá có hình mũi mác hẹp, dài từ 20 – 30 cm và rộng khoảng 2,5 – 3 cm. Phần gốc lá thuôn dần, đầu lá nhọn, cả hai mặt lá đều nhẵn, có màu gần giống nhau với gân lá song song nổi rõ. Bẹ lá rộng và dài; cuống lá dài chừng 10 cm.

Mùa hoa quả: Sâm cau thường ra hoa và quả vào khoảng tháng 5 đến tháng 7.

Phân bố

Trên thế giới: Cây sâm cau phân bố tự nhiên tại một số khu vực ở phía Nam Trung Quốc, Lào, Việt Nam và một vài quốc gia khác thuộc khu vực Đông Nam Á.

Ở Việt Nam: Cây này mọc hoang dã, phân bố chủ yếu tại các tỉnh vùng núi phía Bắc như Lai Châu, Tuyên Quang, Cao Bằng.

Bộ phận dùng và cách chế biến

Bộ phận dùng: Phần thân rễ của sâm cau là bộ phận chính được sử dụng cho các mục đích y học.

Cách thu hái và sơ chế: Thân rễ của cây sâm cau có thể thu hái quanh năm. Sau khi đào lên, cần rửa sạch và ngâm qua nước vo gạo để loại bớt độc tính. Cuối cùng, đem phơi khô để bảo quản và sử dụng.

Thành phần hóa học của cây sâm cau

Các thành phần có trong củ sâm cau rừng bao gồm :

• Saponin.
• Phytosterol.
• Tanin.
• Tinh bột.
• Phenolic glycoside.
• Lignan.
• Acid béo.
• Beta-sitosterol
• Axit amin
• Stigmasterol
• Flavonoid
• Cycloartan glycosid.
• Curculigosaponin.
• Các chất Steroid có tác dụng tương tự như nội tiết tố nam testosterone.

2 Sâm cau có tác dụng gì?

Chống viêm, kháng khuẩn

Các nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm khả năng chống oxy hóa của chiết xuất từ lá và rễ cây C. orchioides, cho thấy hoạt tính chống oxy hóa tiềm năng khi được thử nghiệm cả trong ống nghiệm và trong cơ thể sống.

Chiết xuất từ thân rễ đã chứng minh hoạt tính kháng khuẩn rõ rệt, đặc biệt chống lại các loại vi khuẩn gram dương như Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis và các vi khuẩn gram âm như Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhimurium. Ở liều 400 mg/kg, chiết xuất methanol còn thể hiện tác dụng chống viêm tương đương với diclofenac natri – một loại thuốc giảm đau chống viêm phổ biến .

Chống oxy hóa

Phần chiết xuất etyl axetat và methanol từ cây C. orchioides có khả năng chống oxy hóa mạnh, nhờ khả năng loại bỏ các gốc tự do hiệu quả. Trong các thử nghiệm trên chuột bị tổn thương gan do CCl4, chiết xuất methanol giúp giảm các hoạt động của enzyme chống oxy hóa, hỗ trợ bảo vệ gan. Các thử nghiệm khác cũng cho thấy chiết xuất từ lá và rễ cây này có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do và stress oxy hóa .

Chiết xuất từ lá và rễ cây sâm cau có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do và stress oxy hóa

Cải thiện sinh lý nam

Trong rễ sâm cau chứa một lượng lớn hoạt chất Curculigin A, nổi bật với tác dụng cải thiện sinh lý nam giới. Sau một thời gian sử dụng, rễ sâm cau có thể giúp tăng cường hiệu suất và chất lượng trong quan hệ, góp phần cải thiện sức khỏe sinh lý cho phái mạnh.

Rễ sâm cau chứa một lượng lớn hoạt chất Curculigin A, nổi bật với tác dụng cải thiện sinh lý nam giới

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Chiết xuất từ cây C. orchioides đã được chứng minh là có khả năng điều chỉnh rối loạn chuyển hóa và hạ đường huyết. Khi thử nghiệm trên chuột bị tiểu đường do alloxan, chiết xuất ethanol từ thân rễ ở liều 100–500 mg/kg giúp giảm đường huyết rõ rệt. Bên cạnh đó, chiết xuất methanol cũng cho thấy tác dụng hạ huyết áp nhờ cơ chế ức chế men chuyển angiotensin, tương tự như thuốc enalapril, hỗ trợ điều trị hiệu quả cho chuột tăng huyết áp .

Chống ung thư và kháng khối u

Chiết xuất methanol từ thân rễ cây có chứa saponin và glycosid giúp chống lại sự phát triển của tế bào ung thư. Khi sử dụng kết hợp với cyclophosphamide trên chuột, chiết xuất này đã cho thấy tác dụng kháng khối u rõ rệt. Các hạt nano bạc tổng hợp từ chiết xuất còn cho thấy hiệu quả đáng kể trên dòng tế bào ung thư vú và tế bào thận .

Giải độc gan, thận

Cyclophosphamide (CPA), một loại thuốc điều trị ung thư, gây ra độc tính cho cơ thể, đặc biệt với gan và thận. Chiết xuất methanol từ cây C. orchioides đã được nghiên cứu về tác dụng bảo vệ cơ thể chống lại tổn thương CPA, giúp giảm tác động độc hại và hỗ trợ chức năng gan thận.

Ngăn ngừa loãng xương và các bệnh lý về xương

Chiết xuất ethanol và các hợp chất phenolic từ thân rễ cây C. orchioides đã được nghiên cứu về khả năng chống loãng xương. Các hợp chất như curculigoside A và B hỗ trợ tạo xương, giảm mất canxi và tăng cường enzyme phosphatase kiềm trong huyết thanh. Polysaccharide từ thân rễ cũng thể hiện tác dụng chống loãng xương, bảo vệ tế bào tạo xương khỏi stress oxy hóa.

Các hợp chất như curculigoside A và B trong sâm cau hỗ trợ tạo xương, giảm mất canxi và tăng cường enzyme phosphatase kiềm trong huyết thanh

Bảo vệ tế bào thần kinh

Chiết xuất từ cây C. orchioides với các hợp chất flavonoid và polyphenol có khả năng bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tác động của stress oxy hóa. Các enzyme chống oxy hóa như superoxide dismutase và catalase đã được cải thiện khi sử dụng chiết xuất, giúp duy trì sự cân bằng và giảm thiểu nguy cơ tổn thương thần kinh do gốc tự do gây ra .

Chiết xuất từ cây C. orchioides với các hợp chất flavonoid và polyphenol có khả năng bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tác động của stress oxy hóa

Chống trầm cảm

Trong các thí nghiệm trên chuột, chiết xuất curculigoside từ cây C. orchioides đã cho thấy khả năng giảm các biểu hiện giống như trầm cảm, nhờ vào sự gia tăng nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh DA, NE và 5-HT. Ngoài ra, nó còn giúp tăng cường mức độ biểu hiện của protein BDNF ở vùng đồi hải mã - yếu tố quan trọng trong điều trị trầm cảm .

Chiết xuất curculigoside từ cây C. orchioides đã cho thấy khả năng giảm các biểu hiện giống như trầm cảm, nhờ vào sự gia tăng nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh DA, NE và 5-HT

Điều trị hen suyễn và tiêu chảy

Cây sâm cau có tác dụng giãn phế quản, làm loãng đờm, hỗ trợ trong điều trị hen suyễn. Sử dụng dưới sự tư vấn của bác sĩ có thể giúp cải thiện triệu chứng bệnh. Ngoài ra, sâm cau còn có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm các triệu chứng tiêu chảy như đau bụng và đi ngoài phân lỏng.

Cây sâm cau có tác dụng giãn phế quản, làm loãng đờm, hỗ trợ trong điều trị hen suyễn

3 Cách sử dụng sâm cau an toàn

Sâm cau là một thảo dược quý, có tác dụng bổ trợ sức khỏe, đặc biệt trong việc cải thiện sinh lý và hỗ trợ các vấn đề về xương khớp. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả cao nhất, bạn cần lưu ý các thông tin sau về liều dùng và cách sử dụng sâm cau .

Liều dùng sâm cau

Liều dùng thông thường của sâm cau là từ 10 đến 15 gam mỗi ngày. Tuy nhiên, liều lượng có thể thay đổi tùy theo từng đối tượng và mục đích sử dụng. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng, nhất là trong trường hợp sử dụng lâu dài hoặc có bệnh lý nền.

Liều dùng thông thường của sâm cau là từ 10 đến 15 gam mỗi ngày

Cách dùng sâm cau

Sâm cau có thể được sử dụng theo nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào sở thích và mục đích của người sử dụng:

Thuốc mỡ: Đây là dạng bôi ngoài da, thường được sử dụng để cải thiện các vấn đề liên quan đến đau nhức cơ bắp, khớp hoặc giúp kích thích lưu thông máu ở vùng sinh lý.

Viên hoàn: Dạng viên hoàn rất tiện lợi, dễ sử dụng và đảm bảo liều lượng chính xác, thích hợp cho những người bận rộn hoặc không có nhiều thời gian.

Thuốc sắc: Dạng thuốc sắc (nấu nước) giúp bảo tồn đầy đủ dưỡng chất từ sâm cau, thích hợp cho những ai yêu thích cách sử dụng truyền thống và muốn tận dụng hết tác dụng của thảo dược này.

Ngâm rượu: Sâm cau ngâm rượu là một cách dùng phổ biến, giúp làm tăng công dụng kích thích sinh lý, đặc biệt hữu ích đối với những người bị suy giảm chức năng tình dục. Bạn chỉ cần ngâm sâm cau với rượu trắng và uống một lượng nhỏ mỗi ngày.

4 Những ai nên dùng sâm cau?

Sâm cau có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt đối với các đối tượng sau:

Người bị liệt dương, yếu sinh lý, xuất tinh sớm hoặc vô sinh: Sâm cau là một vị thuốc hỗ trợ rất tốt cho nam giới gặp các vấn đề về sinh lý, giúp tăng cường chức năng tình dục, cải thiện khả năng cương dương và giảm thiểu tình trạng xuất tinh sớm.

Người bị suy giảm chức năng tình dục: Dành cho những ai cảm thấy suy giảm ham muốn hoặc gặp khó khăn trong việc duy trì sinh lý bình thường. Sâm cau giúp phục hồi và cân bằng lại các chức năng sinh lý tự nhiên của cơ thể.

Người cao tuổi bị tê mỏi tay chân, đau nhức xương khớp: Sâm cau có tác dụng bổ sung dưỡng chất cho xương khớp, giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động cho người cao tuổi.

Người khỏe mạnh muốn tăng cường sinh lực và khả năng tình dục: Ngoài những đối tượng trên, những người khỏe mạnh cũng có thể sử dụng sâm cau như một phương pháp bổ sung để tăng cường sinh lý và duy trì sức khỏe lâu dài.

5 Một vài lưu ý khi chọn lựa và sử dụng sâm cau

Lưu ý khi chọn lựa

Sâm Cau, với những tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe, đặc biệt là cải thiện sinh lý nam giới, là một dược liệu quý được nhiều người tìm kiếm. Tuy nhiên, chính vì giá trị của nó, thị trường đã xuất hiện nhiều loại sản phẩm không rõ nguồn gốc, gây ra sự nhầm lẫn và mất tiền của người tiêu dùng. Một trong những ví dụ điển hình là việc nhiều người mua nhầm sâm cau với rễ cây bồng bồng, khiến họ không những không đạt được hiệu quả mong muốn mà còn có thể gặp phải những tác hại nghiêm trọng.

Phân biệt Sâm Cau và cây Bồng Bồng

Sâm Cau là một loại thảo dược quý, có tên khoa học là Curculigo orchioides Gaertn, có chiều cao từ 20 đến 30cm, với lá hẹp, mọc tụ họp từ thân rễ, xếp nếp như lá cau. Thân rễ của Sâm Cau thường có hình dạng củ, cắm sâu xuống đất, với các đốt rõ ràng và vỏ màu nâu đen. Một điểm đặc biệt là Sâm Cau chỉ có một rễ chính, không phân nhánh và có các rễ con to quanh thân rễ chính.

Trong khi đó, cây Bồng Bồng, mặc dù có tác dụng lợi tiểu, giải nhiệt, giải độc, lại không có tác dụng sinh lý như Sâm Cau. Một điểm quan trọng nữa là rễ cây Bồng Bồng có độc, đặc biệt là vỏ cây, nên việc sử dụng phải hết sức cẩn thận. Nếu mua phải rễ cây Bồng Bồng thay vì Sâm Cau, người dùng không những không đạt được tác dụng mong muốn mà còn có thể gặp phải các tác hại từ độc tố có trong cây.

Phân biệt Sâm Cau và cây Bồng Bồng

Những ai không nên dùng sâm cau?

Mặc dù Sâm Cau có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe, nhưng không phải ai cũng phù hợp để sử dụng dược liệu này. Theo các chuyên gia, Sâm Cau có tính táo nhiệt, dễ làm tổn thương âm khí, do đó những người có cơ địa “âm hư hỏa vượng” không nên sử dụng.

Những người có biểu hiện “âm hư hỏa vượng” thường gặp các triệu chứng như: khô họng, khát nước, mắt hoa, chóng mặt, gò má đỏ, sốt vào buổi chiều, bàn tay bàn chân nóng, mất ngủ, lo âu, mồ hôi trộm, táo bón, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác (nhỏ và nhanh).

Những người có thể trạng yếu, hư hàn cũng không nên sử dụng Sâm Cau, vì có thể làm tăng các triệu chứng bệnh lý.

Một số tác dụng phụ của sâm cau

Mặc dù Sâm Cau là một dược liệu quý, nhưng nếu sử dụng không đúng cách hoặc trong thời gian dài, có thể gây ra một số tác dụng phụ. Sâm Cau có chứa nội độc tố, đặc biệt là trong rễ và củ. Việc sử dụng Sâm Cau chưa qua sơ chế để ngâm rượu có thể làm độc tố hòa vào trong rượu, dẫn đến các triệu chứng không mong muốn như nôn mửa, chóng mặt, phát ban, mệt mỏi hoặc tổn hao tinh lực, đặc biệt là đối với nam giới khi sử dụng quá liều.

Hơn nữa, những người gặp vấn đề về thận hoặc có cơ thể yếu cũng có thể gặp các tác dụng phụ như cảm giác khó chịu, nóng người, mệt mỏi sau khi sử dụng. Vì vậy, khi sử dụng Sâm Cau, người dùng cần hết sức chú ý đến liều lượng và cách chế biến để tránh gặp phải các rủi ro không đáng có.

Xem thêm:

• Sâm cau có tác dụng gì? Công dụng sâm cau với sức khỏe sinh lý phái mạnh
• Nhân sâm có tác dụng gì? 12 tác dụng của nhân sâm đối với sức khỏe

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn biết sâm cau có tác dụng gì và lưu ý khi sử dụng loại dược liệu này. Nếu bạn thấy bài viết hay và hữu ích thì hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè cùng biết nhé!