Ngộ độc thực phẩm nên ăn gì, kiêng gì để nhanh hồi phục?

Ngộ độc thực phẩm là một tình trạng phổ biến và cơ thể thường mệt mỏi, mất sức sau ngộ độc. Vì thế để sức khỏe hồi phục và không ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng. Hãy cùng tìm hiểu ngộ độc thực phẩm nên ăn gì và kiêng ăn gì để nhanh hồi phục qua bài viết dưới đây nhé.

1 Ngộ độc thực phẩm là gì? 

Ngộ độc thực phẩm là hội chứng cấp tính xảy ra do ăn, uống phải thức ăn có chất độc, biểu hiện bằng những triệu chứng dạ dày - ruột, thần kinh hoặc những triệu chứng khác tuỳ theo tác nhân gây ngộ độc.

Tuy nhiên, tùy thuộc vào nguồn gây nhiễm khuẩn, các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như buồn nôn, nôn và tiêu chảy,... có thể xuất hiện ngay sau 30 phút hoặc kéo dài đến 8 tuần. Mặc dù vậy, hầu hết các trường hợp ngộ độc sẽ cải thiện trong vòng 1 tuần kể cả có hoặc không có điều trị.

Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm:

Thứ nhất, thực phẩm bị ô nhiễm vi sinh vật và các độc tố của vi sinh vật. Trong nhóm này phổ biến nhất vẫn là vi sinh vật gây bệnh qua đường tiêu hóa như Ecoli, Salmonella, lỵ… Đây cũng là nhóm nguyên nhân gây ngộ độc nhiều nhất ở nước ta, do việc chế biến, sử dụng thực phẩm mất vệ sinh.

Thứ hai, thực phẩm bị nhiễm các hóa chất do nuôi trồng, bảo quản, chế biến (ví như hóa chất bảo vệ thực vật, hóa chất bảo quản, phụ gia thực phẩm…) hoặc do yếu tố chủ đích – chủ động cho hóa chất vào thực phẩm để đầu độc nhau như asen- thạch tín, xyanua, thuốc diệt chuột.

Thứ ba, bản thân thực phẩm có độc (chất độc tự nhiên), ví dụ cá nóc, nấm…

Ngộ độc thực phẩm diễn ra khi tiêu thụ thực phẩm hư hỏng, nhiễm vi khuẩn hoặc độc hại

2 Triệu chứng gặp phải khi bị ngộ độc thực phẩm

Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Chúng có thể xuất hiện trong vòng vài giờ hoặc vài tuần tùy thuộc vào nguyên nhân .

Các triệu chứng phổ biến là:

• Đau bụng.
• Nôn mửa.
• Tiêu chảy.
• Tiêu chảy có máu.
• Chuột rút.
• Sốt
• Đau đầu.

Ít gặp hơn, ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến hệ thần kinh và có thể gây bệnh nghiêm trọng. Các triệu chứng bao gồm:

• Nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
• Đau đầu nhiều.
• Yếu hoặc liệt tay chân.
• Rối loạn chức năng nuốt.
• Ngứa, tê bì trên da.
• Mỏi cơ, yếu cơ.
• Khàn tiếng, mất tiếng.

Bất kỳ ai cũng có thể bị ngộ độc thực phẩm. Một số người dễ mắc bệnh hơn hoặc bệnh diễn tiến nghiêm trọng hơn, nhiều biến chứng hơn. Những người này bao gồm:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
• Người mang thai.
• Người lớn tuổi.
• Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu do bệnh hoặc do đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch.

Các triệu chứng thường gặp khi bị ngộ độc thực phẩm

3 Ngộ độc thực phẩm nên ăn gì?

Thức uống bổ sung điện giải

Theo Hướng dẫn thực hành lâm sàng của Hiệp hội bệnh truyền nhiễm Hoa Kỳ năm 2017, các giải pháp bù nước uống giúp điều trị mất nước từ nhẹ đến trung bình sau khi nôn hoặc tiêu chảy.

Một số ví dụ về thức uống bổ sung điện giải gồm:

• Ceralyte.
• Oralyte.
• Pedialyte.

Đặc biệt, những người bị ngộ độc thực phẩm nên phải tránh đồ uống chứa caffein. Caffein làm tăng nhu động ruột gây tiêu chảy, ngoài ra caffein còn có tác dụng lợi tiểu khiến cơ thể mất nước thêm .

Bổ sung thức uống điện giải tốt cho tình trạng mất nước ở người bị ngộ độc thực phẩm

Thực phẩm nhạt

Khi bị ngộ độc thực phẩm, bạn nên tiêu thụ những thực phẩm lỏng, nhạt, ít chất béo, thực phẩm ít chất xơ giúp dạ dày và đường tiêu hóa dễ chịu hơn. Một số thực phẩm nhạt tốt cho dạ dày như:

• Chuối.
• Ngũ cốc.
• Lòng trắng trứng.
• Mật ong.
• Bột yến mạch.
• Khoai tây nguyên chất, khoai tây nghiền.
• Cơm.
• Bánh mì nướng.
• Sốt táo.

Bạn nên tiêu thụ những thực phẩm lỏng, nhạt khi bị ngộ độc thực phẩm

Thực phẩm giàu probiotic

Ngộ độc thực phẩm có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột. Do đó, tiêu thụ thực phẩm giàu probiotics (lợi khuẩn đường ruột) trong sữa chua và thực phẩm lên men giúp bổ sung vi khuẩn có lợi cho đường ruột.

• Sữa chua.
• Kombucha: là một loại trà lên men.
• Dưa cải bắp.
• Dưa chua.
• Tương miso.
• Tương nén (Tempeh).
• Kim chi.
• Bánh mì bột chua.

Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung probiotics bằng cách dùng dạng viên nén, viên nang, bột và chất lỏng.

Tiêu thụ thực phẩm giàu probiotics giúp bổ sung vi khuẩn có lợi cho đường ruột

Thực phẩm giàu prebiotic

Prebiotic là chất xơ thực vật không tiêu hóa, có thể phân hủy trong ruột non giúp nuôi vi khuẩn thân thiện với hệ tiêu hóa. Người bị ngộ độc thực phẩm có thể bổ sung prebiotic qua các thực phẩm:

• Măng tây.
• Củ cải đường.
• Tỏi, rau diếp xoăn, hành tây.
• Cây atisô Jerusalem.
• Lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen.
• Mật ong.
• Chuối.
• Cà chua.
• Đậu nành.
• Sữa bò.
• Đậu Hà Lan.
• Đậu xanh.
• Rong biển.

Người bị ngộ độc thực phẩm bổ sung prebiotic tốt cho hệ tiêu hóa qua các thực phẩm

Trà thảo mộc và nước ép trái cây

Khi ngộ độc thực phẩm, điều quan trọng là cơ thể phải làm sạch và thanh lọc đường tiêu hóa nhằm loại bỏ các vi khuẩn có hại, đồng thời bổ sung nước cho cơ thể bằng các loại trà thảo mộc như:

• Trà gừng có bằng chứng cho thấy gừng có thể làm giảm buồn nôn.
• Trà chanh: mùi hương của tinh dầu chanh có tác dụng làm giảm buồn nôn và nôn.
• Nước ép trái cây như táo hoặc nam việt quất. Tuy nhiên, bạn cũng nên tránh các loại nước ép có chất xơ vì có thể khó tiêu hóa hơn.

Tuy nhiên, người bị mất nước nên bù nước và dung dịch điện giải đường uống trước khi chuyển sang các loại nước khác.

Trà gừng giúp làm dịu dạ dày, giảm cảm giác buồn nôn khi ngộ độc thực phẩm

4 Ngộ độc thực phẩm nên kiêng ăn gì?

Thực phẩm giàu chất béo 

Các thực phẩm chiên rán, giàu chất béo như gà rán, khoai tây chiên,... khi ăn vào rất khó tiêu hóa, làm chậm quá trình tiêu hóa ở dạ dày. Điều này có thể làm tăng cảm giác đầy hơi hoặc buồn nôn khi bị ngộ độc thực phẩm.

Tránh tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo, chiên rán khi bị ngộ độc thực phẩm

Thực phẩm giàu chất xơ 

Khi ngộ độc thực phẩm, bạn nên tạm thời hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ. Thực phẩm nhiều chất xơ có thể dẫn đến khó tiêu hóa và làm tăng các triệu chứng ngộ độc như đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, sốt,...

Một số thực phẩm có hàm lượng chất xơ cao nên tránh như:

• Các loại rau và trái cây như bơ, bông cải xanh, táo,...
• Đậu.
• Bánh mì nguyên hạt.
• Gạo lứt.

Thực phẩm nhiều chất xơ có thể gây khó tiêu hóa và tăng các triệu chứng ngộ độc

Đồ ăn cay nóng 

Thực phẩm được chế biến bằng ớt hoặc gia vị nóng có thể gây kích ứng dạ dày trong quá trình hồi phục sau ngộ độc thực phẩm. Vì lý do này, người bệnh nên tránh thực phẩm cay nóng cho đến khi dạ dày được ổn định hoàn toàn.

Thực phẩm cay nóng gây kích ứng dạ dày trong quá trình hồi phục sau ngộ độc thực phẩm

Sữa và các sản phẩm từ sữa

Sữa cũng như một số loại thực phẩm sữa như phô mai, kem,... thường có nhiều chất béo có thể ảnh hưởng không tốt đến dạ dày sau khi ngộ độc thực phẩm. Ngoài ra, một số người có thể không dung nạp lactose và gia tăng triệu chứng ngộ độc thực phẩm.

Hơn nữa, hầu hết các sản phẩm sữa có chứa đường sữa lactose. Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy rằng việc tránh đường, sữa trong khi bệnh có thể giúp trẻ nhỏ phục hồi sau tiêu chảy cấp tính nhanh hơn.

Sữa và sản phẩm từ sữa ảnh hưởng không tốt đến dạ dày sau khi ngộ độc thực phẩm

Đồ uống chứa nhiều đường hoặc caffeine

Những người bị ngộ độc thực phẩm nên tránh những đồ uống chứa nhiều đường vì lượng đường cao có thể kích thích đường ruột và làm xấu thêm các triệu chứng của ngộ độc. 

Đồng thời, đồ uống caffein cũng là một trong những thực phẩm cần tránh vì có thể gây tiêu chảy, lợi tiểu làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước của cơ thể.

Đồ uống có cồn như rượu bia có thể gây hại cho dạ dày làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa thức ăn và tăng các triệu chứng ngộ độc.

Đồ uống caffein có thể gây kích thích đại tràng và ruột, cản trở quá trình phục hồi

5 Khi nào cần gặp bác sĩ vì ngộ độc thực phẩm?

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ 

Nôn mửa và tiêu chảy khi ngộ độc thực phẩm có thể nhanh chóng gây ra tình trạng mất nước ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Do đó, hãy liên hệ với bác sĩ nếu trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xuất hiện bất kỳ triệu chứng dưới đây:

• Rối loạn tri giác hoặc rối loạn nhận thức.
• Khát nhiều.
• Tiểu ít hoặc không đi tiểu.
• Mệt mỏi, chóng mặt.
• Tiêu chảy kéo dài hơn một ngày.
• Nôn mửa thường xuyên.
• Phân có máu hoặc mủ, có màu đen hoặc giống hắc ín.
• Đau dữ dội ở dạ dày hoặc trực tràng.
• Bất kỳ cơn sốt nào ở trẻ em dưới 2 tuổi.
• Sốt 38,9 độ C hoặc cao hơn ở trẻ lớn.
• Có tiền sử mắc các vấn đề y tế khác.

Nôn mửa thường xuyên là dấu hiệu ngộ độc ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Đối với người lớn

Người lớn khi bị ngộ độc thực phẩm cũng nên đến gặp bác sĩ nếu diễn ra các triệu chứng gồm:

• Các triệu chứng về hệ thần kinh như mờ mắt, yếu cơ và dị cảm trên da.
• Rối loạn hành vi hoặc nhận thức.
• Sốt 39,4 độ C.
• Nôn mửa thường xuyên.
• Tiêu chảy kéo dài hơn ba ngày.
• Các triệu chứng mất nước như khát nhiều, khô miệng, tiểu ít hoặc không đi tiểu, suy nhược nghiêm trọng, chóng mặt hoặc choáng váng.

Tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày là một dấu hiệu người lớn bị ngộ độc thực phẩm nên đến gặp bác sĩ

6 Các biến chứng của ngộ độc thực phẩm

Ngộ độc thực phẩm không chỉ gây ra những triệu chứng cấp tính như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy hay đau bụng mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dưới đây là những biến chứng phổ biến mà bạn cần lưu ý:

Mất nước: là biến chứng phổ biến nhất do nôn mửa và tiêu chảy. Mất nước nghiêm trọng có thể gây tổn thương các cơ quan và tử vong nếu không được điều trị .

• Nhồi máu thận.
• Nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng.
• Viêm não màng não.

Các biến chứng hiếm gặp khác:

• Viêm khớp.
• Hội chứng Guillain-Barre.
• Khó thở do liệt cơ hô hấp.

6 Cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm

Để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, bạn cần đảm bảo:

• Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây. Việc rửa tay nên được thực hiện sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, trước và sau khi chế biến thực phẩm.
• Rửa sạch thực phẩm, rau củ quả dưới vòi nước chảy trước khi ăn, gọt vỏ hoặc chế biến.
• Giữ vệ sinh dụng cụ nhà bếp như thớt, dao và các đồ dùng khác bằng nước xà phòng sau khi tiếp xúc với thịt sống, trái cây hoặc rau quả chưa rửa.
• Nấu chín thức ăn, không ăn thịt hoặc cá sống.
• Bảo quản thực phẩm đúng cách: Cho thức ăn thừa vào hộp đậy kín trong tủ lạnh ngay sau bữa ăn, bảo quản từ 3 đến 4 ngày. Nếu bạn không nghĩ mình sẽ ăn hết trong vòng bốn ngày, hãy cho thực phẩm bảo quản ở ngăn đông lạnh.
• Không sử dụng thực phẩm có nghi ngờ hư hỏng và thực phẩm bị mốc.
• Vứt bỏ khi nghi ngờ. Nếu bạn không chắc chắn liệu thực phẩm đã được chế biến hay bảo quản an toàn hay chưa, hãy vứt bỏ ngay cả khi chúng có mùi ổn .

Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch giúp phòng ngừa tình trạng ngộ độc thực phẩm

Xem thêm: 

• Bị tiêu chảy cấp nên ăn gì và kiêng gì? Cách phòng ngừa và lưu ý
• Ngộ độc thực phẩm uống thuốc gì và lưu ý về chế độ ăn trong dịp lễ

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về những thực phẩm nên ăn và tránh khi bị ngộ độc thực phẩm để đảm bảo sức khỏe được nhanh chóng cải thiện. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!