Dầu mè có tác dụng gì? 14 tác dụng của dầu mè đối với sức khỏe

Dầu mè từ lâu đã được biết đến như một nguyên liệu "vàng" trong công cuộc xây dựng bữa ăn lành mạnh, chăm sóc sức khỏe toàn diện. Vậy dầu mè có tác dụng gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây, bạn nhé!

1 Dầu mè là gì? Giá trị dinh dưỡng có trong dầu mè

Dầu mè là gì? Các loại dầu mè

Dầu mè là loại dầu ăn được chiết xuất từ hạt mè (Sesamum indicum). Đây là một loại dầu phổ biến trong ẩm thực Trung Quốc, Nhật Bản và Trung Đông. Hạt mè chứa nhiều protein và vitamin nhóm B. Tuy nhiên, dầu mè sau khi được chiết xuất chủ yếu giữ lại các axit béo, chất chống oxy hóa như vitamin E và phytosterol, mà không còn nhiều protein hay các vitamin và khoáng chất thiết yếu.

Dầu mè có tính ổn định cao, với điểm bốc khói khoảng 410°F (210°C), rất phù hợp để sử dụng trong nhiều phương pháp nấu ăn, từ chiên xào đến nướng. Ngoài ra, dầu mè còn thường được dùng làm nguyên liệu trong các loại nước xốt, nước ướp và salad.

Dầu mè là loại dầu ăn được chiết xuất từ hạt mè

Các loại dầu mè

Giá trị dinh dưỡng có trong dầu mè

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), 1 thìa canh dầu mè có hàm lượng các chất dinh dưỡng ước tính như sau:

• 124 Kcal.
• 14g chất béo.
• 1,99g axit béo bão hòa.
• 5,56g axit béo không bão hòa đơn.
• 5,84g axit béo không bão hòa đa.
• 0,196mg vitamin E.
• 0,028mg choline.
• 1,9mcg vitamin K.

Một số hoạt chất có hoạt tính sinh học khác như: lignans (tác dụng như estrogen và có khả năng chống ung thư), phytosterol (giảm nồng độ cholesterol) và các chất chống oxy hóa (bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do gây bệnh).

Dầu mè chứa nhiều axit béo, vitamin và khoáng chất

2 Dầu mè có tác dụng gì?

Giàu chất chống oxy hóa

Dầu mè chứa sesamol và sesaminol - hai chất chống oxy hóa mạnh giúp giảm thiểu tổn thương tế bào do gốc tự do gây ra. Gốc tự do tích lũy trong tế bào có thể dẫn đến viêm và các bệnh lý mạn tính.

Một nghiên cứu kéo dài một tháng trên chuột cho thấy bổ sung dầu mè giúp bảo vệ tế bào tim khỏi tổn thương. Hoạt động chống oxy hóa tăng đáng kể khi chuột được bổ sung dầu mè liều từ 2–5 ml/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Nghiên cứu khác trên chuột chỉ ra rằng dầu mè có thể giảm tổn thương tế bào bằng cách ức chế hoạt động của các hợp chất sản sinh gốc tự do như xanthine oxidase và nitric oxide.

Dầu mè chứa hợp chất chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do gây hại

Kháng viêm mạnh

Dầu mè từ lâu đã được sử dụng để giảm viêm khớp, đau răng và làm lành vết xước nhờ đặc tính kháng viêm tự nhiên. Chúng giúp giảm các dấu hiệu viêm bằng cách ức chế sản sinh nitric oxide – một chất liên quan đến quá trình viêm.

Dầu mè có khả năng điều trị các bệnh viêm mãn tính 

Tốt cho sức khỏe tim mạch

Các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu chất béo không bão hòa như axit béo omega 6, rất tốt cho sức khỏe tim mạch. Dầu mè chứa đến 82% chất béo không bão hòa, bao gồm omega 6, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các bệnh tim mạch.

Nghiên cứu trên động vật cho thấy dầu mè giúp giảm viêm và làm chậm quá trình hình thành mảng bám xơ vữa động mạch. 

Một nghiên cứu kéo dài 1 tháng trên 48 người trưởng thành để so sánh tác động sức khỏe của dầu mè với dầu ô liu. Kết quả cho thấy những người tiêu thụ 4 muỗng canh (59ml) dầu mè mỗi ngày có nồng độ cholesterol LDL (xấu) và triglyceride giảm nhiều hơn nhóm dùng dầu ô liu. Dầu mè có thể thay thế các loại dầu chứa nhiều chất béo bão hòa để cải thiện sức khỏe tim mạch.  

Theo một nghiên cứu tổng hợp năm 2017, dầu mè có thể giúp giảm viêm, hạ cholesterol máu, giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và trì hoãn sự phát triển của bệnh tim mạch.

Dầu mè giúp làm giảm nồng độ cholesterol xấu và triglyceride

Tốt cho xương khớp

Dầu mè có khả năng cải thiện các triệu chứng viêm khớp nhờ vào đặc tính chống oxy hóa mạnh. Cụ thể, một nghiên cứu kéo dài 28 ngày thực hiện trên chuột cho thấy việc bổ sung dầu mè hàng ngày với liều 1 ml/kg trọng lượng cơ thể giúp giảm các dấu hiệu stress oxy hóa và hỗ trợ giảm viêm khớp hay đau khớp. 

Trong một nghiên cứu năm 2019, các nhà khoa học đã so sánh hiệu quả của dầu mè với gel diclofenac (một loại thuốc chống viêm không steroid NSAID) trong điều trị viêm khớp gối. Nghiên cứu này có 104 người tham gia, mỗi người sử dụng dầu mè hoặc gel diclofenac bôi lên đầu gối ba lần mỗi ngày trong 4 tuần.

Kết quả cho thấy không có sự khác biệt đáng kể giữa hai phương pháp trong việc giảm đau và cải thiện chức năng khớp gối. Điều này gợi ý rằng dầu mè có thể là một lựa chọn thay thế an toàn và tự nhiên cho các phương pháp điều trị bằng thuốc.

Dầu mè giúp làm giảm các triệu chứng viêm khớp như sưng, đỏ, đau nhức

Giúp giảm đường huyết

Dầu mè có thể đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh mức đường huyết, đặc biệt đối với người mắc bệnh tiểu đường. Một nghiên cứu trên chuột mắc bệnh tiểu đường cho thấy khi chúng được áp dụng chế độ ăn với 6% dầu mè trong 42 ngày, lượng đường huyết đã giảm đáng kể so với nhóm không sử dụng dầu mè.

Không chỉ hiệu quả trên động vật, dầu mè còn mang lại những lợi ích vượt trội trong nghiên cứu lâm sàng trên người. Trong một nghiên cứu năm 2018, 46 người mắc bệnh tiểu đường loại 2 được chia thành hai nhóm: một nhóm sử dụng dầu mè trắng (White Sesame Seed Oil - WSSO) và một nhóm dùng giả dược trong 90 ngày.

Kết quả cho thấy nhóm sử dụng dầu mè đã giảm đáng kể mức đường huyết lúc đói và chỉ số HbA1c (chỉ số phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2–3 tháng). Ngoài ra, họ còn có những cải thiện rõ rệt về các chỉ số chức năng tim, gan và thận, giúp giảm nguy cơ biến chứng tiểu đường.

Dầu mè có khả năng cải thiện độ nhạy insulin và giảm đường huyết

Làm giảm huyết áp

Dầu mè chứa nhiều khoáng chất quan trọng như kẽm, sắt và magie giúp hỗ trợ sản xuất hồng cầu và cải thiện lưu thông máu. Khi hệ tuần hoàn hoạt động hiệu quả, áp lực máu lên thành mạch được điều hòa, góp phần giảm thiểu nguy cơ tăng huyết áp.

Các chất béo không bão hòa đa, vitamin E cùng các hợp chất chống oxy hóa mạnh như sesamol và sesamin trong dầu mè được biết đến với khả năng làm giảm huyết áp. Những thành phần này giúp bảo vệ thành mạch khỏi tổn thương do gốc tự do, giảm tình trạng viêm và từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch.

Dầu mè giúp duy trì mức huyết áp ổn định và an toàn

Giảm căng thẳng, giúp ngủ ngon

Dầu mè có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, đặc biệt trong việc giảm stress và thư giãn cơ thể. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi nhỏ dầu mè lên trán của 20 người tham gia trong suốt bảy phiên, mỗi phiên kéo dài 30 phút trong hai tuần, chất lượng giấc ngủ và chất lượng cuộc sống của họ đã được cải thiện rõ rệt so với nhóm dùng giả dược. Điều này chứng tỏ dầu mè có tác dụng tích cực đối với sức khỏe tinh thần và giấc ngủ của con người.

Dầu mè cũng có tác dụng giảm căng thẳng và lo âu nhờ chứa một axit amin gọi là tyrosine, hợp chất này có liên quan trực tiếp đến hoạt động của serotonin - chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng. Việc tiêu thụ dầu mè có thể làm giảm mức độ căng thẳng và cải thiện tâm trạng, từ đó giảm bớt cảm giác lo âu và trầm cảm, giúp người dùng cảm thấy thư giãn và dễ chịu hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Dầu mè có chứa tryptophan và sesamol, hỗ trợ thư giãn thần kinh

Cải thiện trí nhớ

Nghiên cứu lâm sàng năm 2021 đã đánh giá tính an toàn và hiệu quả của chiết xuất bánh dầu mè (sesame oil cake extract - SOCE) trong việc cải thiện chức năng ghi nhớ. SOCE là sản phẩm phụ của quá trình chiết xuất dầu mè từ hạt mè, chứa nhiều hợp chất có lợi cho não bộ.

Trong thử nghiệm kéo dài 12 tuần với sự tham gia của 70 người bị suy giảm trí nhớ, một nhóm sử dụng bổ sung SOCE, trong khi nhóm còn lại dùng giả dược (placebo). Kết quả cho thấy, nhóm sử dụng SOCE có sự cải thiện đáng kể về khả năng ghi nhớ bằng lời nói (verbal memory) và giảm mức protein amyloid trong huyết tương. Đây là loại protein có xu hướng tăng cao ở những người mắc bệnh alzheimer, cho thấy tiềm năng của dầu mè trong việc ngăn ngừa hoặc làm chậm tiến triển của bệnh.

Chất chống oxy hóa và các axit béo trong dầu mè có thể tăng cường chức năng não bộ

Làm nhanh lành vết thương và vết bỏng

Ozon là một loại khí tự nhiên được sử dụng trong y học từ năm 1914, đặc biệt trong điều trị nhiễm trùng thời Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Khi kết hợp với dầu, ozon tạo ra dầu ozon hóa, được chứng minh hiệu quả trong điều trị các vấn đề về da. Một nghiên cứu trên chuột cho thấy việc bôi dầu mè ozon hóa giúp tăng mức collagen trong mô vết thương.

Các nghiên cứu khác trên động vật cũng ghi nhận rằng dầu mè có thể rút ngắn thời gian chữa lành vết thương và vết bỏng. Nhờ vào các đặc tính chống oxy hóa và kháng viêm, dầu mè có thể thúc đẩy quá trình làm lành tổn thương da.

Sesamol trong dầu mè có đặc tính kháng khuẩn và thúc đẩy quá trình tái tạo mô

Điều trị viêm nướu

Phương pháp chăm sóc răng miệng truyền thống - súc dầu trong miệng khoảng 20 phút trước khi nhổ ra, giúp loại bỏ vi khuẩn có hại, cải thiện sức khỏe răng miệng và ngăn ngừa các vấn đề nha khoa. Theo một đánh giá năm 2016 cho thấy dầu mè có khả năng giảm viêm nướu do mảng bám (mảng bám là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm nướu, gây đỏ, sưng và chảy máu nướu).

Súc miệng bằng dầu mè giúp loại bỏ vi khuẩn gây viêm nướu

Bảo vệ cơ thể khỏi tia UV

Một số nghiên cứu cho thấy dầu mè có thể giúp bảo vệ da khỏi các tổn thương do tia cực tím (UV) gây ra. Điều này chủ yếu nhờ vào hàm lượng chất chống oxy hóa cao có trong dầu mè, vốn có khả năng chống lại các tác động xấu từ tia UV, vốn có thể gây hại cho làn da và dẫn đến các vấn đề về da như lão hóa sớm và ung thư da.

Theo nghiên cứu, dầu mè có khả năng ngăn chặn khoảng 30% tia UV, cao hơn so với nhiều loại dầu khác như dầu dừa, dầu đậu phộng và dầu ô liu, vốn chỉ có thể chống lại khoảng 20% tia UV. 

Nhiều nguồn thông tin cho rằng dầu mè có thể là một lựa chọn tự nhiên hữu ích như kem chống nắng, với khả năng cung cấp một lớp bảo vệ nhẹ nhàng trước ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, việc sử dụng dầu mè như một biện pháp thay thế hoàn toàn cho kem chống nắng chuyên dụng vẫn chưa được chứng minh rõ ràng.

Dầu mè giúp bảo vệ da khỏi các tổn thương do tia cực tím (UV)

Giúp tóc chắc khỏe và mềm mượt

Một nghiên cứu kéo dài tám tuần đã chỉ ra rằng việc sử dụng các bổ sung dầu mè chứa sesamin và vitamin E hàng ngày có thể nâng cao độ chắc khỏe và độ bóng của tóc. Kết quả nghiên cứu cho thấy tóc trở nên dày và chắc khỏe hơn, đồng thời tỏa sáng tự nhiên.

Điều này cho thấy dầu mè có thể là một giải pháp tự nhiên hiệu quả để cải thiện sức khỏe tóc, giúp tóc luôn bóng mượt và khỏe mạnh.

Dầu mè giúp tóc bóng mượt và khỏe mạnh

Hỗ trợ chăm sóc da

Dầu mè chứa các hợp chất chống oxy hóa mạnh, giúp chống lại sự tổn thương của các gốc tự do - những phân tử không ổn định có thể làm hỏng cấu trúc tế bào da. Một nghiên cứu trên động vật vào năm 2005 đã chỉ ra rằng việc thoa dầu mè có thể giảm stress oxy hóa, từ đó bảo vệ các tế bào và mô khỏi hư hại.

Dầu mè cũng có đặc tính kháng khuẩn, giúp tiêu diệt vi khuẩn có hại và ngăn ngừa sự phát triển của chúng trên da. Ngoài ra, khả năng chống viêm của dầu mè còn giúp giảm sưng tấy và làm dịu da, điều này đặc biệt có lợi trong điều trị viêm da hoặc các vết thương nhẹ.

Với đặc tính không gây tắc nghẽn lỗ chân lông, dầu mè có thể là lựa chọn tốt cho những người có làn da dễ bị mụn. Nhờ vào khả năng kháng viêm, dầu mè có thể hỗ trợ điều trị mụn.

Dầu mè giàu các acid béo không bão hòa giúp giảm viêm và tổn thương da, đồng thời tăng cường độ đàn hồi và sự mịn màng của da. Việc sử dụng dầu mè có thể làm giảm các vết nám và dấu hiệu lão hóa, mang lại làn da tươi trẻ và khỏe mạnh.

Dầu mè còn được sử dụng trong một số trường hợp điều trị các bệnh ngoài da như nấm và giúp làm lành vết thương. Một nghiên cứu gần đây cho thấy dầu mè có tác dụng hỗ trợ phục hồi các vết bỏng cấp độ hai, làm giảm thời gian lành vết thương.

Dầu mè hỗ trợ chăm sóc làn da sáng khỏe, rạng rỡ

Ngăn ngừa nguy cơ ung thư

Lignans trong hạt mè được cho là có khả năng chống lại các yếu tố gây ung thư nhờ vào tính chất chống oxy hóa và kháng viêm mạnh. Viêm và stress oxy hóa trong cơ thể là những yếu tố chính có thể gây tổn thương tế bào, dẫn đến nguy cơ phát triển ung thư.

Hợp chất lignans trong hạt mè có khả năng chống lại các yếu tố gây ung thư

3 Hướng dẫn sử dụng dầu mè tốt cho sức khỏe

Dầu mè không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn có hương vị đặc trưng làm tăng sự hấp dẫn cho các món ăn. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất về sức khỏe và hương vị, cần lưu ý cách sử dụng phù hợp với từng loại dầu mè.

Dầu mè thông thường

• Đặc điểm: Màu sáng, hương vị thơm nhẹ.
• Cách dùng: Phù hợp với các món nấu ở nhiệt độ thấp đến trung bình như xào, chế biến nước sốt hoặc thêm vào món ăn sau khi nấu xong để giữ nguyên hương vị.

Dầu mè tinh chế

• Đặc điểm: Đã qua xử lý, có hương vị trung tính.
• Cách dùng: Thích hợp để chiên ngập dầu hoặc xào ở nhiệt độ cao nhờ khả năng chịu nhiệt tốt.

Dầu mè rang

• Đặc điểm: Màu nâu đậm, mùi thơm đặc trưng, đậm vị hơn so với các loại dầu mè khác.
• Cách dùng: Làm tăng hương vị cho các món không qua nhiệt như trộn salad, làm nước sốt hay nước ướp thịt cá.

Dầu mè không chỉ là gia vị, mà còn giúp tăng giá trị dinh dưỡng và làm phong phú hương vị của món ăn, đặc biệt trong ẩm thực châu Á và Trung Đông. Các món ăn thường được thêm dầu mè gồm:

• Các món xào.
• Mì trộn mè.
• Ướp thịt hoặc cá.
• Nước xốt hoặc nước chấm.
• Các món salad hoặc rau trộn.

Cách bảo quản dầu mè:

• Nơi bảo quản: Lưu trữ dầu mè ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Nếu cất trong tủ lạnh, dầu có thể trở nên đục hoặc đông đặc nhưng điều này không ảnh hưởng đến chất lượng và hương vị.
• Thời hạn sử dụng: Dầu mè nên được sử dụng trong vòng 60-90 ngày sau khi mở nắp để đảm bảo chất lượng tốt nhất.
• Kiểm tra chất lượng: Nếu dầu có mùi đắng hoặc khó chịu, nên ngừng sử dụng.

Dầu mè không chỉ làm tăng hương vị mà còn giúp nâng cao giá trị dinh dưỡng của món ăn

4 Sử dụng quá nhiều dầu mè có tốt không?

Dầu mè có gây tăng cân không?

Dầu mè cung cấp nhiều axit béo omega-3 và omega-6 tốt cho sức khỏe tim mạch, nhưng chúng cũng chứa nhiều calo. Nếu tiêu thụ quá nhiều dầu mè, lượng calo dư thừa có thể tích lũy và gây tăng cân.

Nếu tiêu thụ quá nhiều dầu mè, lượng calo dư thừa dễ tích lũy và gây tăng cân

Các triệu chứng có thể xảy ra nếu bị dị ứng dầu mè

Các triệu chứng dị ứng dầu mè từ nhẹ đến nặng:

• Phát ban, ngứa, nổi mề đay.
• Ngứa hoặc sưng miệng, môi, lưỡi.
• Khó thở.
• Chóng mặt.
• Sốc phản vệ.
• Ngừng tim.

Triệu chứng dị ứng dầu mè thường gặp là phát ban

5 Một số lưu ý khi sử dụng dầu mè

Một số tương tác thuốc có thể xảy ra khi sử dụng dầu mè

Dầu mè có thể tương tác với một số loại thuốc điều trị bệnh. Do đó, việc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế là cần thiết để đảm bảo an toàn khi sử dụng dầu mè đồng thời với các loại thuốc sau:

• Thuốc điều trị tiểu đường: Dầu mè có thể làm giảm lượng đường trong máu. Dùng dầu mè cùng với thuốc tiểu đường có thể khiến lượng đường trong máu giảm xuống quá thấp.
• Thuốc điều trị cao huyết áp: Dầu mè có thể làm giảm huyết áp. Dùng dầu mè cùng với thuốc hạ huyết áp có thể khiến huyết áp xuống quá thấp.
• Thuốc chuyển hóa qua gan: Dầu mè có thể làm thay đổi tốc độ thuốc chuyển hóa qua gan, làm thay đổi tác dụng hoặc gây ra các tác dụng phụ. 
• Tamoxifen (Nolvadex): Dầu mè có thể làm giảm tác dụng của tamoxifen. Những người dùng tamoxifen nên tránh dùng quá nhiều dầu mè.

Dầu mè không nên dùng cùng thuốc điều trị tiểu đường hay cao huyết áp

Những ai không nên sử dụng dầu mè

Một số đối tượng không nên sử dụng dầu mè vì những lý do sau:

Người bệnh tiểu đường hay huyết áp nếu đang điều trị bằng thuốc thì không nên dùng dầu mè

Xem thêm: 

• Dầu dừa có tác dụng gì? 5 công dụng của dầu dừa và lưu ý khi sử dụng
• 8 tác dụng tuyệt vời của ô liu đối với sức khỏe
• 16 tác dụng của đậu phộng (lạc) đối với sức khoẻ và lưu ý sử dụng

Để phát huy tối đa công dụng của dầu mè, bạn nên sử dụng đúng cách và phù hợp với nhu cầu của mình. Hãy tận dụng nguồn dinh dưỡng tự nhiên từ dầu mè để chăm sóc sức khỏe của mình và gia đình một cách toàn diện, bạn nhé!