Dấu chân nhỏ, tương lai xanh: Dự án tín chỉ carbon của học sinh Maya

Ý tưởng ra đời từ khu đồi trọc

Một buổi chiều nọ, trong buổi học tại Xưởng Lá Mây, nhóm học sinh Trung học Maya School nhìn sang một khu đồi trọc đối diện trường – nơi từng được phủ xanh bởi tán những tán cây. Cảnh tượng cây bị đốn hạ để lại những vệt đất khô cằn lóe lên trong ánh mắt và suy nghĩ của các em một câu hỏi lớn: Tại sao cứ trồng rồi lại chặt cây? Chúng ta có thể làm gì để bảo vệ màu xanh này, không chỉ cho hôm nay mà cho cả tương lai?

Câu hỏi ấy đã trở thành khởi đầu cho dự án “Thành lập tín chỉ carbon” – một sáng kiến đầy táo bạo của 9 học sinh từ lớp 6 tới lớp 10 trường Maya. Từ tháng 9/2024, nhóm dự án bắt tay vào nghiên cứu, thực hiện với sự đồng hành của 2 thầy giáo Lê Xuân Doanh và Nguyễn Tuấn Đức của Xưởng Lá Mây.

Thầy Tuấn Đức cho biết: “Tại xưởng Lá Mây, cả thầy và trò khi trao đổi về mục đích của dự án hiện tại và cả những kỳ vọng trong tương lai, chúng tôi đều mong muốn dự án thực hiện thành công, do đó, việc triển khai dự án diễn ra khẩn trương, sôi nổi”.

“Dự án thành lập tín chỉ carbon hướng tới bảo vệ môi trường và cả mang lại thu nhập cho bà con nên chúng con rất háo hức thực hiện. Chúng con luôn hoàn thành bài tập các môn trên lớp sớm nhất để có thời gian tập trung nghiên cứu về dự án” – Hoàng Nhật Minh, lớp 7, thành viên dự án chia sẻ.

Lớp học giữa rừng cây

Thầy Lê Xuân Doanh cho hay, để triển khai được dự án, các thành viên lần đầu tiếp cận những khái niệm rất mới mẻ tại Việt Nam và tưởng chừng chỉ dành cho giới chuyên gia như: tín chỉ carbon, sinh khối rừng, hay kinh tế xanh. Nhưng điều đặc biệt là các em không hề ngại khó. “Từ việc tự tra cứu trên Internet, lên kế hoạch thực hiện dự án đến những buổi thuyết trình trước ban lãnh đạo trường và các nhà giáo dục tiến bộ để “gọi vốn” đến cácbuổi học chuyên đề với chuyên gia tại Xưởng, nhóm học sinh đã hệ thống hóa kiến thức nền tảng: tín chỉ carbon là gì, làm sao để đo lường lượng carbon lưu trữ trong rừng, cách giao dịch tín chỉ trên thị trường quốc tế…”.

Đây không chỉ là những buổi học thông thường, mà là một hành trình trưởng thành trong tư duy bền vững. Các em hiểu rằng, khi cây xanh hấp thụ CO₂ từ khí quyển, chúng góp phần chống lại hiện tượng nóng lên toàn cầu. Và nếu lượng carbon ấy được đo đếm, định giá và bán dưới dạng tín chỉ carbon, nó sẽ trở thành một công cụ tài chính thúc đẩy việc bảo vệ và trồng rừng – một mắt xích trong nền kinh tế xanh đang hình thành trên toàn cầu.

Nhóm dự án cũng hiểu rằng để thành lập được hồ sơ tín chỉ carbon đạt chuẩn quốc tế là điều không dễ dàng, nên với sự hỗ trợ từ giáo viên, các em đã chủ động liên hệ và kí kết hợp tác với Công ty Tín Chỉ Carbon Việt Nam, một đơn vị tư vấn tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu và cấp tín chỉ carbon tại Việt Nam. Đây là bước đánh dấu quan trọng để dự án chuyển mình từ một ý tưởng trong lớp học, thành một mô hình được dẫn dắt bởi chuyên gia, có tính ứng dụng cao và tiềm năng nhân rộng.

Sau đó, nhóm học sinh bắt đầu bước vào giai đoạn thực địa. Trên 5ha rừng tại Lá Mây Hòa Bình, các em chia nhóm, chia khu, cùng nhau đo chiều cao cây, đường kính thân, tính sinh khối, và lượng carbon lưu trữ.

Không khí học tập lúc này không còn là trong lớp học với bảng đen, phấn trắng mà là giữa rừng cây, với thước dây, sổ ghi chú và đôi giày lấm bùn. Chính từ những trải nghiệm thực tế này, các em cảm nhận rõ ràng ý nghĩa và giá trị của cánh rừng – như một “lá phổi sống” có thể tạo ra giá trị cho cộng đồng nếu biết cách bảo vệ và phát triển bền vững.

 “Đây là lần đầu tiên tôi chứng kiến học sinh Trung học có thể bàn luận và phản biện về các khái niệm phức tạp như thị trường Carbon. Các em không học để trả bài – các em học để làm thật” – CEO. Trần Quang Minh, chuyên gia, TGĐ Công ty Tín Chỉ Carbon Việt Nam thông tin.

Một dấu chân nhỏ bước tới tương lai bền vững

Tháng 4/2025, dự án đánh dấu thêm một bước tiến khi các em học sinh bước vào giai đoạn đo đạc và tính toán lượng carbon của toàn bộ rừng Lá Mây Hòa Bình rộng 5ha. Được hướng dẫn bởi các chuyên gia, các em chính thức thực hiện và được nhận chứng chỉ từ Công ty Tín chỉ Carbon Việt Nam. Hành trình của các em học sinh vẫn còn tiếp nối cho tới hết năm học, và kéo dài hơn sang những năm học tiếp theo.

“5ha rừng là một con số nhỏ nếu so với hàng triệu hecta rừng nhiệt đới đang biến mất mỗi năm. Nhưng điều đặc biệt nằm ở chỗ, đây là bước đi đầu tiên của những công dân tương lai hiểu rõ trách nhiệm của mình với Trái Đất.

Các em không chỉ học cách yêu thiên nhiên, mà còn biết cách chuyển hóa tình yêu đó thành hành động khoa học, có giá trị thật với cộng đồng. Trong quá trình triển khai, dự án còn tính tới các yếu tố xã hội như nâng cao nhận thức cộng đồng địa phương, tạo sinh kế từ phát triển rừng bền vững, hay kết nối với các doanh nghiệp quan tâm đến môi trường để hợp tác phát triển tín chỉ carbon nội địa.

Chúng tôi biết dự án không thể hoàn thành trong vài tháng, nhưng từng bước nhỏ các em đang đi – từng phép đo, từng buổi học, từng cuộc gọi vốn – đều đưa các em tiến gần hơn đến một tương lai nơi thiên nhiên được tôn trọng, và con người sống hoà hợp với môi trường” – Thầy Nguyễn Tuấn Đức chia sẻ.

Ngày 24/5/2025, tại triển lãm “Những dấu chân nhỏ” nhóm dự án đã chia sẻ toàn bộ quá trình, kết quả đo đạc carbon thực địa và mô hình kinh tế carbon do chính tay mình kiến tạo. “Chúng em biết mình chỉ là những học sinh nhỏ tuổi. Nhưng nếu mỗi bạn trẻ đều làm một điều gì đó thiết thực cho môi trường, thì trái đất sẽ tốt hơn rất nhiều rồi”— Em Lê Học Minh - Học sinh lớp 10, thành viên dự án chia sẻ.

Anh Đỗ Minh Huy (quận Ba Đình, Hà Nội) cho biết: “Mới là học sinh mà các bạn đã thực hiện dự án lớn mang lại tác động rất tích cực cho môi trường. Giữa muôn vàn lo lắng về khủng hoảng môi trường, sự xuất hiện của những sáng kiến như “Thành lập tín chỉ carbon” mang lại niềm tin mới về một môi trường xanh bền vững”.

Dự án không dừng lại ở con số hay báo cáo, mà là lời mời gọi mọi người cùng chung tay bảo vệ thiên nhiên, và là minh chứng cho tiềm năng to lớn của giáo dục nếu được kết nối với thực tiễn.

Từ ngày 24/5/2025 – 27/5/2025, tại 50 Đào Duy Từ, Hà Nội, trường Liên cấp Song ngữ Maya School tổ chức triển lãm “Những dấu chân nhỏ mùa 4”. Triển lãm là dịp trưng bày những sản phẩm dự án thực tế và dự án nghiên cứu học thuật của học sinh trong năm học 2024 – 2025.

Triển lãm là minh chứng sống động cho triết lý giáo dục của Maya School. Thay vì chỉ học lý thuyết trên sách vở, học sinh Maya được khuyến khích dấn thân vào những dự án thực tế, đối mặt và tìm giải pháp cho các vấn đề nảy sinh từ cuộc sống. "Học thật - Làm thật - Thành công trong đời sống thật" không chỉ là một khẩu hiệu, mà là kim chỉ nam xuyên suốt mọi hoạt động tại trường.

Bà Nguyễn Thị Thủy, Hiệu trưởng trường Liên cấp song ngữ Maya cho biết, với việc thực hiện các dự án thực tế, học sinh thật sự phát triển rất nhiều kỹ năng trong hành trình của đời sống thực tế khi trưởng thành.