Cuộc thi Khoa học kỹ thuật: Thắp sáng đam mê nghiên cứu khoa học kỹ thuật cho học sinh Hà Nội

Thực hiện kế hoạch số 4157/KH–SGDĐT ngày 08/11/2023 của Sở GD&ĐT Hà Nội về việc tổ chức Cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học Thành phố Hà Nội năm học 2023-2024, trong tháng 11, các trường trung học trên địa bàn Hà Nội đã vừa tổ chức xong cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh năm 2023 - 2024 vòng trường. Từ đó, chọn những đề tài tiêu biểu nhất tham gia cấp Quận và cấp thành phố.

Những sáng kiến khoa học tiêu biểu từ thực tiễn

Vừa hoàn thành tổ chức cuộc thi Khoa học kỹ thuật vòng trường, trường THCS Giảng Võ (quận Ba Đình) có 5 học sinh tham gia với 3 đề tài: “Giải pháp lọc nội dung internet độc hại đối với học sinh trường THCS Giảng Võ trên máy tính cá nhân”; “Giáo dục trải nghiệm giá trị di sản văn hóa cho học sinh THCS ở Thành phố Hà Nội hiện nay”; “Những tác động của mạng xã hội TikTok đến học tập và đời sống học sinh THCS”. 

Phạm Tuấn Anh - học sinh lớp 8A1 (nằm trong nhóm tác giả của đề tài  “Giải pháp lọc nội dung internet độc hại đối với học sinh trường THCS Giảng Võ trên máy tính cá nhân”) chia sẻ, nhóm chọn đề tài này xuất phát từ thực tế ngày càng có nhiều học sinh trong trường sử dụng máy tính cá nhân để học tập, giải trí. Trong khi đó, mạng internet luôn thường trực những nội dụng độc hại đối với học sinh, có thể gây ảnh hưởng không tốt tới suy nghĩ, lối sống của một số bạn. Do đó, nhóm đưa ra giải pháp lọc nội dung internet độc hại đối với học sinh trường THCS Giảng Võ trên máy tính cá nhân để hạn chế những tác động tiêu cực của mặt trái internet tới học sinh.

Nhận xét về các đề tài tham dự năm nay, cô Nguyễn Thị Thanh Hà – Phó Hiệu trưởng nhà trường cho biết các đề tài đều có ý nghĩa thiết thực đối với lứa tuổi THCS, ý tưởng nghiên cứu xuất phát từ chính trải nghiệm thực tiễn của các em. "Các đề tài cho thấy sức sáng tạo, sự nhiệt huyết của tuổi trẻ trong mỗi học sinh tạo nên những sản phẩm hữu ích, mang lại giá trị cho cộng đồng".

2 học sinh Phạm Nguyễn Quang Huy và Phạm Nguyễn Gia Bảo (Trường THPT Phan Huy Chú - Đống Đa) đã vinh dự khi đạt giải Nhất kỳ thi Khoa học kỹ thuật cấp Quốc gia năm 2022 với đề tài: "Nghiên cứu hành vi tiêu dùng có trách nhiệm bảo vệ môi trường của thanh niên". 

Phạm Nguyễn Gia Bảo cho rằng, hiện nay thói quen sử dụng túi ni lông và các sản phẩm từ nhựa của người dân vẫn còn rất phổ biến, trong đó có đối tượng thanh niên. Thanh niên là lực lượng xung kích cần phải tiên phong thay đổi, tuyên truyền và lan tỏa hành vi tiêu dùng có trách nhiệm để bảo vệ môi trường (BVMT). Các em đã cùng nhau tìm hiểu về thực trạng, nhận diện các yếu tố thúc đẩy hành vi tiêu dùng gắn với BVMT của thanh niên.

Theo các số liệu nhóm tác giả thống kê từ nhiều nguồn khác nhau, lượng rác thải của người tiêu dùng thải ra tại Việt Nam cũng như trên thế giới những năm gần đây là rất lớn và đang có xu hướng gia tăng. Do đó, càng phải có thật nhiều giải pháp để thay đổi thói quen của người tiêu dùng trong việc sử dụng túi ni lông và các sản phẩm từ nhựa thì môi trường sống của con người mới được bảo vệ. Đây cũng chính là động lực thúc đẩy nhóm tác giả tiến hành nghiên cứu để góp phần chung tay bảo vệ môi trường.

Nuôi dưỡng ước mơ nghiên cứu khoa học 

Cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học ở Hà Nội đã được tổ chức nhiều năm với sự tham gia của hàng trăm học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông. Mỗi năm có hàng chục dự án, đề tài tham gia thuộc nhiều lĩnh vực, xuất phát từ thực tiễn.

Phạm Nguyễn Quang Huy (THPT Phan Huy Chú) cho biết, em rất hào hứng khi được tham gia cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh. "Vốn dĩ khi mới nghe là cuộc thi Khoa học kỹ thuật, chúng em đều nghĩ đó là cuộc thi mang tầm vĩ mô. Nhưng khi tìm hiểu và được các thầy cô giáo phân tích, chúng em hiểu ra đây là việc vận dụng những kiến thức mà chúng em đã được học như Toán, Tin học, thống kê, Sinh học, Hóa học, Vật lý, vẽ biểu đồ… vận dụng tối đa những điều đang có để giải quyết vấn đề mình mong muốn tìm hiểu.

Việc tìm tòi và phát triển một đề tài giúp chúng em học thêm được rất nhiều kỹ năng từ kỹ năng làm báo cáo bằng Powerpoint hay điều tra số liệu xã hội học, tìm nguồn tài liệu uy tín để lấy con số thống kê cũng rất rõ ràng và có sự sắp xếp bố cục hợp lý. Em thấy đây là cuộc thi rất bổ ích, nuôi dưỡng ước mơ nghiên cứu khoa học đối với những học sinh có đam mê".

PGS Nguyễn Xuân Thành (Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học - Bộ GD&ĐT) cho biết, nghiên cứu khoa học là một bậc cao hơn của giáo dục STEM mà Bộ GD&ĐT đang đặt ra trong lộ trình đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông. Và vì thế, mục tiêu lớn hơn của Cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học là góp phần phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh.

Học sinh không chỉ được thực hành, trải nghiệm, ứng dụng kiến thức vào giải quyết một đề tài cụ thể, chế tác một sản phẩm cụ thể mà phát triển nhiều thứ như tư duy khoa học, năng lực khai thác tài liệu, năng lực thuyết trình, phản biện, các kỹ năng làm việc nhóm.

Sự hiểu biết các em có được từ việc này không chỉ hạn hẹp ở lĩnh vực đề tài các em thực hiện mà có thể mở rộng hơn. Ví dụ qua nghiên cứu, thực hiện, các em có hiểu biết về tác hại của ô nhiễm môi trường và ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường trong lành, hay những giá trị nhân văn khi các em thực hiện một dự án hỗ trợ người tàn tật, người yếu thế trong xã hội… Đó là cái đích lớn cuộc thi muốn hướng tới.

Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Phạm Xuân Tiến nhấn mạnh: Cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học được tổ chức hằng năm nhằm mục đích khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề của thực tiễn.

Cuộc thi cũng nhằm chuẩn bị cho học sinh trung học tác phong nghiên cứu khoa học, năng lực nghề nghiệp và tiềm năng khởi nghiệp; gắn hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh với việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học; đổi mới phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập của học sinh.

Đây cũng là dịp nhằm khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, cơ sở nghiên cứu, các tổ chức và cá nhân tham gia hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh trung học thành phố Hà Nội.

Năm học 2022 - 2023, Sở đã quyết định cấp giấy chứng nhận cho 84 giáo viên hướng dẫn và 157 học sinh đạt giải trong cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp thành phố dành cho học sinh trung học. Trong số 157 học sinh đạt giải có 15 học sinh đạt giải Nhất, 30 học sinh đạt giải Nhì, 47 học sinh đạt giải Ba và 65 học sinh đạt giải khuyến khích.

 Có 4 đề tài của học sinh THPT chuyên Nguyễn Huệ, THPT Phan Đình Phùng, THPT Chu Văn An được tham gia cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia.

Năm học 2023 - 2024, học sinh từ lớp 8 trở lên được tham gia cuộc thi, vòng thi cấp Thành phố dự kiến cuối tháng 12/2023.