Cách chăm sóc trẻ bị viêm đường hô hấp trên tại nhà, dấu hiệu nào cần đưa con đến viện?

Viêm đường hô hấp trên là gì?

Viêm đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm ở mũi, hầu, họng, xoang, thanh quản. Đường hô hấp trên là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài nên rất dễ bệnh, dễ tái phát đặc biệt là ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi và thường gặp khi thời tiết chuyển mùa.

Nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên ở trẻ là do: virus (như virus cúm, virus hợp bào hô hấp RSV, Corona…) hoặc vi khuẩn (như vi khuẩn Hib, phế cầu…).

Đặc biệt khi có yếu tố thuận lợi như: dị ứng thời tiết với các loại dị nguyên khác nhau có trong không khí, khói bụi hoặc tác động của hóa chất, khói thuốc lá.

Ngoài ra, bệnh viêm đường hô hấp trên còn liên quan đến một số yếu tố nguy cơ dễ bị bệnh như trẻ nhỏ, sức đề kháng kém, môi trường sống ẩm thấp, kém vệ sinh…

Triệu chứng của viêm đường hô hấp trên

Theo bác sĩ nhi khoa, BV Quân y 103, trẻ bị viêm đường hô hấp trên thường gặp phải những triệu chứng sau:

• Ho, hắt hơi, ngạt mũi, chảy nước mũi, đau họng, khản giọng, thở rít, khó thở
• Sốt, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn, nôn, có thể đi ngoài phân lỏng. Da có thể phát ban.
• Ngứa, đau mắt, chảy nước mắt, viêm kết mạc…

Trẻ bị viêm đường hô hấp trên nếu không được điều trị kịp thời rất dễ dẫn tới viêm đường hô hấp dưới (viêm phế quản, viêm phổi) với những triệu chứng như: khó thở, thở nhanh, thở rít, rút lõm lồng ngực…

Cách chăm sóc trẻ bị viêm đường hô hấp trên tại nhà

Khi phát hiện trẻ có các biểu hiện của viêm đường hô hấp trên, cha mẹ nên cho con đi khám để được bác sĩ đánh giá đúng mức độ bệnh.

Nếu bệnh của trẻ ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, bác sĩ sẽ hướng dẫn cho cha mẹ cách chăm sóc, theo dõi và điều trị tại nhà như sau:

- Khi trẻ sốt trên 38 độ C (cặp nhiệt kế ở nách) cho trẻ dùng thuốc hạ sốt Paracetamol 15mg/kg/liều, cách  4 giờ dùng lại 1 liều nếu trẻ lại sốt trên 38 độ C.

- Cha mẹ nên cho trẻ nằm trong phòng thoáng mát, chườm bằng nước ấm cho trẻ ở các vùng trán, nách, bẹn để nhanh hạ sốt.

- Trong trường hợp trẻ bị ngạt mũi hoặc sổ mũi, cha mẹ dùng khăn giấy mềm lau sạch nước mũi, nước dãi, nhỏ dung dịch nước muối sinh lý 0,9% vào 2 bên mũi để làm loãng dịch mũi sau đó dùng tăm bông sạch để ngoáy mũi hoặc hút bằng dụng cụ hút mũi (không dùng miệng để hút mũi vì miệng người lớn có nhiều vi khuẩn).

- Nên đặt trẻ nằm cao đầu hoặc bế bé ở tư thế đứng song song với cơ thể mẹ để giảm cảm tình trạng ngạt mũi, khó thở cho trẻ.

- Nếu trẻ ho nhiều gây nôn, khó chịu hoặc ảnh hưởng đến giấc ngủ, cha mẹ có thể sử dụng một số thuốc ho thảo dược an toàn hoặc theo đơn của bác sĩ.

- Với những trẻ ho có đờm, cha mẹ có thể vỗ lưng giúp trẻ bài tiết đờm bằng cách khum bàn tay vỗ nhẹ lưng bên trái rồi bên phải, mỗi bên vỗ 3 – 5 phút, nên vỗ trước khi ăn hoặc sau khi ăn 2 giờ cho trẻ không bị nôn.

- Giữ ấm, vệ sinh thân thể và đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, không hút thuốc hay đun bếp than trong phòng trẻ.

- Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng: Đối với trẻ bú mẹ, cho trẻ bú theo nhu cầu, bú nhiều lần hơn so với bình thường. Đối với trẻ lớn, cho trẻ ăn thức ăn giàu chất dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu, dễ nuốt, cho trẻ ăn thành nhiều bữa trong ngày, tăng cường rau xanh, trái cây, cho trẻ uống nhiều nước lọc, nước hoa quả.

Dấu hiệu cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay

• Trẻ bỏ bú hoặc không ăn uống được gì.
• Trẻ nôn nhiều hay co giật.
• Trẻ quấy nhiều hay mệt, li bì khó đánh thức.
• Trẻ có 1 trong những dấu hiệu: thở nhanh, thở rít hay khò khè, cánh mũi phập phồng, rút lõm lồng ngực, tím tái (kể cả biểu hiện đỏ mặt hay tím tái trong cơn ho).
• Trẻ sốt cao từ 2 ngày trở lên hoặc sốt cao dày cơn, khó hạ.
• Trẻ ho ra máu. 

Để phòng ngừa bệnh viêm đường hô hấp trên cho trẻ, cha mẹ cần chú ý:

- Cho trẻ bú mẹ ít nhất là 6 tháng đầu, đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý.

- Tiêm phòng đầy đủ, đúng lịch. Tiêm vaccin để ngừa một số bệnh viêm đường hô hấp: vaccin phế cầu, cúm, sởi, ho gà, bạch hầu, haemophilus influenzae…

- Đeo khẩu trang cho trẻ khi ra ngoài. Không tiếp xúc trực tiếp với người có mầm bệnh.

- Tạo môi trường sống trong lành cho trẻ.

- Vệ sinh tay, đồ chơi của trẻ thường xuyên.

- Giữ ấm cơ thể cho trẻ khi trời trở lạnh hoặc khi đi ra ngoài trời lạnh