Bị hoại tử xương hàm, xương sọ có phải do COVID-19?

Đặc điểm chung của những người bị hoại tử xương hàm, xương sọ

Thông tin từ BV Chợ Rẫy cho hay, trong 2 tháng qua, đơn vị này tiếp nhận nhiều ca bệnh cốt tủy viêm xương sọ mặt, có biến chứng viêm các xoang, áp xe xương thái dương hay áp xe ngoài màng cứng vùng trán do nấm hoặc vi trùng.

Những bệnh nhân này đã được điều trị bằng biện pháp phẫu thuật tại các BV khác hoặc chưa phẫu thuật kèm theo các triệu chứng than phiền như đau đầu vùng trán hay thái dương, đau nhức âm ỉ vùng mặt, gần đây có sưng phồng đau nhức vùng mi mắt hoặc vùng trước trán.

Theo PGS.TS Trần Minh Trường, nguyên Phó giám đốc BV Chợ Rẫy, Chủ tịch Hội Phẫu thuật đầu cổ TP.HCM, đặc điểm chung của các bệnh nhân là trong giai đoạn nhiễm COVID-19, bị đau ở vùng đầu, mắt, răng. Bệnh tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm, được chẩn đoán viêm xoang.

Bệnh có biểu hiện lâm sàng như mắt sưng viêm mí mắt, sưng vùng sọ trán, hoại tử xương hàm, răng, xương khẩu cái dẫn đến khó nhai. Kết quả phim chụp cho thấy hoại tử nặng hốc mũi lan nhiều nền sọ.

Có nhiều bệnh nhân nhìn răng và xương sọ bên ngoài rất đẹp nhưng nội soi vào bên trong thấy các xương bị chết từ trong tủy xương, xuất hiện nhiều ổ viêm nấm trong tủy nên theo lâm sàng.

Trước đây, bệnh cốt tủy viêm xương (osteomyelitis) sọ mặt là một tình trạng bệnh lý nặng rất hiếm gặp nhưng từ tháng 5/2021 -5/2022, y văn thế giới ghi nhận khoảng 80 bài báo cáo, chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, nhiều nước Châu Á và 1 số nước Châu Âu, Mỹ. Hầu hết bệnh nhân có bệnh nền, đái tháo đường…

Là một trong 3 bệnh nhân may mắn được xuất viện về nhà, nữ bệnh nhân A.T.L (43 tuổi, ở TP.HCM) chia sẻ, chị đau răng, sưng mặt, sau đó vào BV điều trị nha khoa, răng bớt đau nhưng mặt vẫn còn sưng. Bác sĩ giới thiệu sang chuyên khoa tai mũi họng phẫu thuật viêm xoang rồi tiếp tục điều trị áp xe hàm vẫn không khỏi. Kết quả chụp CT ghi nhận xương bị hoại tử nên bệnh nhân được giới thiệu chuyển sang BV Chợ Rẫy phẫu thuật. 

Hoại tử xương hàm, xương sọ có liên quan tới COVID-19 không?

Theo Tiến sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, BV Chợ Rẫy, đến nay vẫn chưa thể khẳng định bệnh này có liên quan đến COVID-19 hay không. Nguyên nhân của tình trạng hủy xương thường do tắc mạch, giảm máu nuôi dẫn đến hoại tử, hoặc có thể do các yếu tố bên ngoài như vi sinh vật tấn công làm viêm nhiễm xương. Trong 3 bệnh nhân được điều trị lần này có 2 trường hợp có nấm sợi tơ trong mô xương sọ bị viêm, tương tự các bài báo cáo quốc tế.

Bình thường, môi trường xung quanh có nhiều loại vi sinh vật, khi cơ thể suy giảm miễn dịch như mắc bệnh đái tháo đường, sẽ dễ bị tấn công. Trong số các bệnh nhân được ghi nhận 2 tháng gần đây, có 5 bệnh nhân mắc đái tháo đường. Trước đây người đái tháo đường rất hiếm bị cốt tủy viêm xương nhưng sau khi COVID-19 xuất hiện, thế giới ghi nhận nhiều ca. Các bệnh nhân sau phẫu thuật đều được dùng kháng sinh, kháng nấm khoảng 6 tháng để đánh giá tình hình.

Hiện Bộ Y tế chưa có phác đồ điều trị về bệnh lý này nên ngay cả những trường hợp được chẩn đoán đúng bệnh thì giải pháp nào để xử lý về mặt chuyên môn cũng là vấn đề còn nhiều tranh luận. Đây là loạt ca bệnh xuất hiện trong thời gian ngắn chưa từng có tiền lệ nên việc giải thích bệnh cho bệnh nhân và người nhà gặp nhiều khó khăn.

Các triệu chứng điển hình trên bệnh nhân và được chia thành các nhóm triệu chứng như:

- Nhìn thấy vùng sọ hoặc mặt có dấu hiệu sưng nề, không cân đối 2 bên, ấn đau và ấn có cảm giác phù nề, lõm.

- Vùng trán sưng nề, ấn lõm nhẹ, đau

- Khám mắt : Mi mắt trên sưng đỏ tấy, đau, rạch ra có ít mủ.

- Khám nội soi mũi xoang: Trong hốc mũi có nhiều mủ vàng đặc chảy ra từ các lỗ xoang hay lỗ thông xoang sau mổ những lần trước, 1 số bệnh nhân có kèm theo hoại tử nặng trong mô mềm và các xương hốc mũi.

- Khám răng lợi: Các răng hàm trên lung lay, đau, hoại tử niêm mạc làm lộ xương hàm hoặc hoại tử rộng vùng xương khẩu cái kèm theo nhiễm trùng, có mùi hôi thối khi bệnh nhân súc miệng (Mặc dù các răng thì còn trong tình trạng tốt)   

Trên hình ảnh học phim CT - scan thấy tình trạng viêm của các xương thuộc hệ thống xương hàm trên như :

- Xương nền sọ : Xương trán, xương bướm, xương thái dương, xương chẩm

- Các xương thuộc hệ thống xương hàm trên: Xương của thành các xoang mặt, xương khẩu cái.