Bệnh sán lợn nguy hiểm tới mức như thế nào?

Theo các nghiên cứu trích dẫn của tổ chức y tế thế giới, WHO, Việt Nam vẫn là vùng nhiễm ký sinh trùng vào mức cao của Đông Nam Á, dù có giảm theo từng năm nhưng vẫn còn hết sức cao.

Bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn, sán lợn hay còn được biết đến là bệnh sán dải. Sán dải heo là bệnh có ở nhiều nơi trên thế giới.

Việc mắc bệnh này phụ thuộc nhiều tới tập quán ăn uống của con người. Vậy mắc bệnh sán lợn có những triệu chứng gì, trẻ em mắc sán lợn có nguy hiểm không?.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội cho rằng: Bệnh sán lợn là bệnh phổ biến. Tùy thuộc vào vị trí khu trú của loài sán trong cơ thể con người, sẽ gây ra những biểu hiện khác nhau, độ nguy hiểm khác nhau.

Triệu chứng của bệnh sán lợn

Nguyên nhân gây bệnh sán lợn là do người bệnh ăn phải thịt lợn sống, chưa nấu chín có chứa sán lợn gạo. Khi thức ăn tới dạ dày, các ấu trùng này sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non sau đó phát triển thành sán dây trưởng thành.

Triệu chứng thường gặp của bệnh sán lợn là:

- Cơ thể cảm thấy khó chịu, bứt rứt

- Trong phân xuất hiện đốt sán tự rụng. Các đốt sán này có hình dáng nhỏ, dẹt, trắng ngà giống sơ mít. Nếu quan sát kĩ một vài trường hợp còn có trứng sán trong phân.

- Người mắc bệnh sán lợn bị đau bụng, rối loạn tiêu hóa.

Bệnh sán lợn có nguy hiểm không?

Theo các chuyên gia, bệnh sán lợn gạo không cấp tính như sở, sốt xuất huyết bởi việc nhiễm sán lợn có liên quan mật thiết với tập quán ăn uống. 

Tuy nhiên, việc mắc sán lợn có thể khiến người bệnh bị rối loạn tiêu hóa, đau bụng. Trẻ nhỏ bị ấu trùng sán lợn tấn công lên não có thể khiến trẻ mất tập trung, co giật. Trường hợp sán lợn tích tụ ở não có thể gây tổn thương.

Theo Cục y tế dự phòng thì tùy vào thứ mà người bệnh ăn phải trước đó là dạng trứng hay dạng nang ấu trùng để chia ra thành 2 bệnh, cần phải chú ý nhất các trường hợp ăn phải dạng ấu trùng bởi nguy cơ chúng kí sinh ở vị trí nào của cơ thể:

Bệnh ấu trùng sán lợn: người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt,…, trường hợp này là nhiễm từ môi trường bên ngoài cơ thể nên có thể thấy ít ấu trùng ở các mô.

Trong trường hợp người bệnh có sán trưởng thành trong ruột, khi đốt sán già rụng, có thể đốt sán bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, như vậy sẽ tương tự như ăn phải đốt sán mới, do đó số lượng ấu trùng sẽ rất lớn.

Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau.

Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc, di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.

Bệnh sán trưởng thành ở ruột: người bệnh ăn phải thịt lợn sống hay chưa chín có chứa các nang sán (lợn gạo), khi đến dạ dày ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành.

Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng ngàn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2 đến 12 mét, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm.

Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triêu chứng rõ rệt như gây triệu chứng đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ.

Triệu chứng chủ yếu là người bệnh thường xuyên có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài, đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.

Theo TS Nguyễn Duy Thịnh, bệnh nguy hiểm nhất khi ấu trùng sán di chuyển đến não và làm tổ tại đây. Khi đó, người bệnh có thể bị nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; liệt nửa người hoặc toàn thân.

Ngoài ra, nang sán có thể di chuyển đến tim gây bệnh nguy hiểm hoặc khu trú ở mắt gây mù lòa.

Mắc sán lợn gạo phải làm sao?

Thông thường, người mắc sán lợn có thể phát hiện ra sau 10 - 15 ngày bằng phương pháp ELISA. Trường hợp dương tính với sán lợn, bệnh nhân chỉ cần uống thuốc theo bác sĩ kê đơn và khám lại sau một thời gian. 

Khi vừa phát hiện nhiễm sán lợn cần tiến hành điều trị ngay, tránh để quá lâu khiến sán đóng kén làm ảnh hưởng tới việc chữa trị.

Trường hợp nhiễm sán lợn trưởng thành thì điều trị nhanh hơn. Còn nhiếm ấu trùng sán lợn thì thời gian điều trị dài ngày.

Cách phòng tránh bệnh sán lợn

- Người dân nên ăn chín, uống sôi, không dùng thịt lợn ốm để chế biến thực phẩm.

- Không ăn đồ ăn sống như: Thịt lợn tái, nem chua, thịt lợn ốm, rau sống không đảm bảo vệ sinh...

- Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ toa lét.

- Người mắc bệnh sán lợn không phóng uế bừa bãi, tránh lây lan bệnh cho cả cộng đồng.

- Kiên trì điều trị dứt điểm bệnh sán lợn trong cơ thể nếu được chuẩn đoán mắc bệnh.

- Các cơ sở chăn nuôi phải tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn vệ sinh.

- Cơ sở giết mổ đảm bảo vệ sinh sạch sẽ trong quy trình giết mổ, vận chuyển và buôn bán thịt lợn.