"Bác sĩ TikTok" và cái giá của một cú click: Khi dao kéo trở thành trò chơi mạng

Khi mạng xã hội trở thành phòng mổ ảo

Sự phát triển của mạng xã hội, đặc biệt là TikTok, đã mở ra một kỷ nguyên mới trong truyền thông y tế, nơi mà chỉ cần một cú chạm màn hình, hàng triệu người có thể tiếp cận các nội dung liên quan đến làm đẹp, thẩm mỹ và phẫu thuật. Nhưng cùng với cơ hội là một thực tế đáng báo động: ngày càng nhiều người tự xưng là bác sĩ, không có chứng chỉ hành nghề hợp pháp, vẫn thoải mái đăng video chia sẻ kỹ thuật tiêm filler, nâng mũi, cắt mí… như thể đang hướng dẫn làm bánh.

Một ví dụ chấn động là vụ việc năm 2023, khi một TikToker tự nhận là “bác sĩ chuyên filler” với hơn 300.000 lượt theo dõi đã gây mù mắt trái cho một khách hàng sau tiêm tại nhà. Điều tra sau đó cho thấy người này chưa từng học qua bất kỳ chương trình y khoa chính thống nào, mà chỉ tham gia một khóa học 3 ngày từ một “thầy dạy nghề” không có chứng chỉ. Hệ quả là hoại tử mô do tiêm sai vị trí động mạch mắt (ophthalmic artery), một biến chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến mù vĩnh viễn.

Theo thống kê từ Hội Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ TP.HCM (2024), chỉ trong vòng hai năm qua, các bệnh viện lớn đã tiếp nhận hơn 430 ca biến chứng do tiêm chất làm đầy (filler) từ các cơ sở không phép – tăng gấp đôi so với giai đoạn 2020–2022. Đáng chú ý, hơn 60% trong số này xuất phát từ những “bác sĩ mạng”, được tiếp cận thông qua video trên TikTok, Facebook hoặc livestream trên nền tảng không kiểm duyệt.

Bác sĩ Phạm Thanh Hào ( sinh năm 1982 ) – Thạc sĩ ngoại khoa, chuyên ngành tạo hình thẩm mỹ, hiện công tác tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, TP.HCM, là người có hơn 15 năm kinh nghiệm thực hành lâm sàng và từng trực tiếp xử lý hàng trăm ca biến chứng do can thiệp thẩm mỹ không an toàn. Anh cho biết đã không ít lần tiếp nhận bệnh nhân trong tình trạng tắc mạch cấp, hoại tử mô mũi, hoặc nhiễm trùng vùng tiêm, chỉ vì trước đó "tin vào video trên mạng" hoặc "làm theo lời khuyên từ một TikToker nổi tiếng".

“Không gian mạng đang khiến kỹ thuật y khoa bị rút gọn thành vài phút nội dung giải trí. Những thuật ngữ như 'cầm máu', 'gây tê vùng' hay 'tiêm dưới da' được nói như thể là chuyện thường ngày, nhưng mỗi kỹ thuật đó đều cần hàng năm thực hành lâm sàng mới thành thạo. Sai sót một ly là biến chứng suốt đời”.

Đâu là Bác sĩ thật giữa rừng "bác sĩ ảo" ?

Trong thế giới thẩm mỹ đang bị lấn át bởi những video dạy tiêm filler trong 30 giây hay clip cắt mí như "lột xác thần tốc", thật khó để phân biệt ai là bác sĩ thật sự và ai chỉ đang hóa thân thành “chuyên gia” nhờ hiệu ứng mạng. Giữa hỗn loạn ấy, một số bác sĩ có chuyên môn đang nỗ lực giành lại tiếng nói trên không gian số — không phải bằng chiêu trò, mà bằng thực tiễn lâm sàng.

Kênh TikTok “Ths.Bs Phạm Thanh Hào” là một ví dụ điển hình. Thay vì chạy theo xu hướng “làm đẹp siêu tốc”, kênh của anh tập trung vào phân tích các ca biến chứng thực tế từng gặp trong quá trình hành nghề: từ tiêm filler gây tắc mạch máu (vascular occlusion) đến những ca sửa mũi 4, 5 lần dẫn đến hoại tử mô mũi. Mỗi video là một bản giải phẫu kiến thức, dễ hiểu nhưng không đơn giản hóa, cho thấy điều gì có thể xảy ra nếu làm đẹp thiếu hiểu biết.

Đáng chú ý, thay vì hướng nội dung đến giới chuyên môn, bác sĩ Hào lại lựa chọn cách nói chuyện dành cho người chưa biết gì, giúp khán giả phổ thông hiểu rõ những tín hiệu cảnh báo như: “tiêm không đau, không sưng” có thể là dấu hiệu tiêm sai lớp da, hay việc tiêm filler quanh vùng mũi dễ dẫn đến tắc mạch nếu không xác định đúng mạch máu lớn. Những cảnh báo đó không chỉ được người xem ủng hộ, mà còn được chính các đồng nghiệp chia sẻ lại như một tài liệu tham khảo đáng tin cậy trong thời đại mà nội dung chuyên môn đang bị “giải trí hóa” quá mức.

Từ một không gian bị chiếm sóng bởi các nhân vật mặc blouse mà không rõ danh tính, nay TikTok bắt đầu xuất hiện những giọng nói bác sĩ thật sự. Họ dám phản biện, dám lên tiếng và chịu trách nhiệm với điều mình chia sẻ. Trong một môi trường nhiễu loạn, đó là cách duy nhất để phân biệt đâu là bác sĩ thật, không phải qua follower, mà qua chất lượng thông tin và tác động tích cực mà họ để lại.

Theo bác sĩ Hào, đạo đức hành nghề cần được coi là học phần chính trong mọi chương trình đào tạo thẩm mỹ: “Chúng ta đang sống trong thời đại mà sự nổi tiếng có thể vượt cả chuyên môn. Nhưng nếu chỉ dạy học viên cách quay video để nổi trên TikTok, mà không dạy họ xử lý một ca sốc thuốc hay biến chứng hoại tử mô, thì chẳng khác gì đẩy họ và khách hàng vào rủi ro khôn lường”.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhiều lần cảnh báo về tình trạng gia tăng “phẫu thuật chui” và “tiêm filler không phép” ở khu vực Đông Nam Á. Việt Nam hiện chưa có hệ thống theo dõi biến chứng tập trung, nhưng các bệnh viện tuyến cuối đều ghi nhận số ca tai biến từ cơ sở không phép đang ngày càng tăng.

Khi cái đẹp trở thành món hàng dễ dãi trên mạng xã hội, những người làm nghề chân chính buộc phải lên tiếng. Sự tỉnh táo, trách nhiệm và kỹ năng thực hành, thứ không thể thay thế bằng bất kỳ hiệu ứng TikTok nào, mới là chìa khóa cho một ngành thẩm mỹ phát triển đúng hướng.