Cà chua xanh, khoai tây mọc mầm, măng tươi, sắn... đều là những thực phẩm chứa chất độc gây hại cho sức khỏe con người
1. Cà chua xanh
Cà chua chín là thực phẩm tốt cho sức khỏe, nhưng cà chua xanh lại là thực phẩm cực độc. Trong cà chua xanh, hàm lượng tomatidine rất cao, có thể lên tới 58mg/100g cà chua xanh khiến người ăn phải dễ bị ngộ độc.
Triệu chứng phổ biến sau khi ăn cà chua xanh là đau đầu chóng mặt, nôn ói, chảy nước dãi… Nếu không cấp cứu kịp thời có thể nguy hiểm tới tính mạng. Ngoài ra, hạt cà chua cũng rất khó tiêu hóa, không tốt cho cơ thể nên khi chế biến hay ăn sống cà chua nên bỏ hạt.
2. Măng tươi
Trong măng tươi chứa rất nhiều cyanid, đây là một loại độc tố có khả năng gây ngộ độc cho con người. Cyanide là gốc axit, mà hợp chất của nó bao gồm các muối và acid, có đặc tính rất độc, liều nặng có thể gây tử vong qua đường tiêu hóa.
Ăn phải măng có chứa nhiều cyanid, khi vào cơ thể, dưới tác dụng của những dịch vị enzyme đường tiêu hóa lập tức biến thành acid cyan andrid (HCN)- 1 chất cực độc với cơ thể.
Tùy theo hàm lượng Cyanide có trong măng mà người ăn có biểu hiện ngộ độc ở mức độ nặng, nhẹ khác nhau. Các triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn măng khoảng từ 5 - 30 phút.
Với những người ngộ độc nhẹ thì biểu hiện sợ hãi, lo lắng, chóng mặt, đau đầu, rối loạn ý thức, buồn nộ, nôn, kích thích niêm mạc đường hô hấp… Còn người bị ngộ độc nặng có biểu hiện co giật, cứng hàm, duỗi cứng, giãn đồng tử, suy hô hấp, tím tái, hôn mê. Nặng hơn nữa sẽ ngừng thở dẫn đến tử vong.
3. Khoai tây mọc mầm
Khoai tây là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, nhưng với những củ khoai tây mọc mầm lại chứa một lượng lớn chất solanine và chaconine, là hai chất rất độc.
Những chất này tập trung vùng vỏ khoai có màu xanh, tím. Khi chẳng may ăn phải những củ khoai tây mọc mầm sẽ bị ngộ độc với biểu hiện khô cổ họng, khó thở, nôn mửa, tê lưỡi, đau bụng tiêu chảy, chóng mặt… Nặng hơn nữa có thể dẫn tới nhiệt độ cơ thể tăng cao đột ngột, sau đó co giật, hôn mê, suy hô hấp, thậm chí tử vong.
4. Mật cá
Nhiều người truyền tai nhau nuốt mật cá (mật cá trắm, cá chép) để chữa bệnh nhức mỏi xương khớp, tăng cường thị lực, cải thiện sinh lý… mà không biết rằng cách làm này có thể gây ngộ độc cho cơ thể.
Trong mật cá có chứa chất độc, nếu nuốt mật cá hoặc uống rượu mật cá có thể gây ngộ độc chết người
Trong mật cá có chứa chất độc cyprinol, chỉ có ở mật, gan và tụy của cá nước ngọt chứ không có ở thịt cá. Triệu chứng ngộ độc sau khi nuốt mật cá (có thể sau vài phút, có thể lâu hơn) là đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, viêm ống thận cấp. Trường hợp nặng có thể phù não, phù phổi, viêm tế bào gan cấp…
5. Củ sắn (khoai mì)
Ở củ sắn, chất độc tập trung nhiều ở phần vỏ sắn và phần xơ trong lõi. Đặc biệt là vỏ củ sắn có một heteroizit bị thuỷ phân trong nước thành acid cyanhydric, aceton và glucose. Và độc tính của sắn chủ yếu là do acid cyanhydric gây ra.
Để tránh tình trạng ngộ độc do ăn sắn, khi chế biến món ăn từ sắn cần bóc vỏ thật sạch và ngâm rửa sắn trong nước trước khi chế biến.
Khi chẳng may bị ngộ độc sắn, người bệnh thường có triệu chứng đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, chóng mặt, nhức đầu. Nặng hơn có thể sẽ khiến cơ thể co giật, đồng tử giãn, hôn mê, suy hô hấp cấp dẫn tới tử vong.
6. Thịt cóc
Trong y học cổ truyền, thịt cóc được biết đến là vị thuốc tốt cho trẻ nhỏ, giúp chống còi xương suy dinh dưỡng. Mặc dù thịt cóc là thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng có chứa bufotoxine - một chất cực độc, bền với nhiệt, có trong gan, trứng, da, mủ, mắt và hạch thần kinh (dọc hai sống lưng) cóc.
Nếu chế biến không kỹ, không đúng cách chất độc này có thể gây chết người trong thời gian rất ngắn. Ước tính lượng bufotoxin trong một con cóc có thể gây chết cho 4 - 5 người khỏe mạnh.
Theo các chuyên gia chống độc, tỷ lệ tử vong do ngộ độc thịt cóc rất cao. Có người qua được cơn nguy kịch thì bị suy thận, vô niệu... Người bị ngộ độc thịt cóc có thể thấy tê môi, buồn nôn, nôn, rối loạn nhịp tim, tim đập nhanh, hồi hộp, tụt huyết áp, hoảng hốt vì thế sinh ra ảo giác, co giật.
7. Cá nóc
Trong có nóc có chứa chất độc tên gọi là tetrodotoxin, độc hại gấp 1.250 lần chất độc của cyanide. Cá nóc không tự cấu tạo độc tố trong cơ thể mà nó được tích tụ và truyền qua bởi những vi khuẩn tên là pseudomonas, một loại vi khuẩn độc hại, hình dạng dài như chuỗi hạt dài.
Độc tố trong cá nóc chủ yếu tập trung ở buồng trứng, gan, tụy, ruột và một phần nhỏ trong máu, da, thịt. Do đó, nếu không biết làm sạch và chế biến cá nóc đúng cách sẽ rất dễ bị ngộ độc.
Người ăn cá nóc khi bị trúng độc, bắp thịt bị co cứng, đầu óc cảm thấy choáng váng, cơ thể rã rời, nhức đầu, nôn mửa, khó thở. Khoảng 60 - 80% nạn nhân sẽ tử vong trong vòng 4-6 giờ, hiện nay khoa học chưa tìm ra thuốc giải độc.
Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo, tình trạng ngộ độc thực phẩm xảy ra sau khi ăn, uống phải thực phẩm nhiễm khuẩn, nhiễm độc hoặc có chứa chất gây độc, thức ăn bị ôi thiu… Thông thường ngộ độc cấp tính sẽ xuất hiện sau vài phút, vài giờ hoặc 1 - 2 ngày sau khi ăn.
Ngộ độc thực phẩm nặng thì có thể dẫn tới tử vong, nhẹ cũng gây mệt mỏi cả về thể chất và tinh thần cho người bệnh. Vì vậy, tự bảo vệ mình là biện pháp thiết thực đầu tiên cần nghĩ tới, trong đó việc trang bị một số kiến thức về các bước sơ cứu khi bị ngộ độc thực phẩm là việc làm cần thiết.
Khi chẳng may bị ngộ độc thực phẩm, người bệnh thường có các biểu hiện buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, đôi khi có kèm theo các triệu chứng phụ như nhức đầu, chóng mặt, đau cơ, khó thở... tùy theo nguyên nhân gây ngộ độc. Và khi thấy chính mình hoặc người thân có các dấu hiệu của ngộ độc thực phẩm như đã kể trên, cần thực hiện các bước sơ cứu dưới đây:
- Gây nôn (nếu người bệnh không có biểu hiện nôn): Để hạn chế độc tố ngấm vào cơ thể, biện pháp sơ cứu đầu tiên nên làm là kích thích để người bị ngộ độc nôn những thức ăn trong dạ dày ra ngoài. Có thể dùng tay đã rửa sạch đặt vào lưỡi người bệnh để kích thích gây nôn.
Nôn được càng nhiều thức ăn trong dạ dày ra càng tốt. Khi tiến hành gây nôn cho người bệnh, cần để người bệnh nằm nghiêng, kê hơi cao phần đầu để chất thải nôn ra không bị trào ngược vào phổi, không gây sặc cho người bệnh. Với người bệnh bị ngộ độc thực phẩm đã hôn mê thì không nên kích thích gây nôn vì sẽ dễ gây sặc, ngạt thở.
- Cho người bệnh uống nhiều nước và nghỉ ngơi: Sau khi người bệnh nôn và đi ngoài thì cơ thể sẽ bị mất nước. Chính vì vậy cần tiến hành bù nước cho người bệnh bằng cách cho uống nhiều nước lọc, uống nước oresol hoặc uống nước gạo rang để bù nước cho người bệnh.
- Gọi cấp cứu 115 hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất: Dù đã tiến hành sơ cứu ban đầu nhưng bệnh nhân vẫn có thể gặp nguy hiểm bất cứ lúc nào. Vậy nên bệnh nhân cần được sự trợ giúp của nhân viên y tế bằng cách gọi cấp cứu 115 hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
