Mỹ thử nghiệm công cụ AI để duyệt thuốc chữa bệnh

FDA vừa chính thức khởi động công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) nội bộ với tên gọi Elsa. Đây là một mô hình ngôn ngữ lớn hoạt động trên nền tảng GovCloud của Amazon Web Services, vốn được thiết kế để xử lý dữ liệu nhạy cảm của các cơ quan chính phủ Mỹ.

Elsa được FDA sử dụng để hỗ trợ nhiều công việc khác nhau, bao gồm tóm tắt báo cáo sự cố bất lợi, đánh giá dữ liệu lâm sàng, tạo mã cho cơ sở dữ liệu và thậm chí giúp xác định các đối tượng ưu tiên cho các cuộc thanh tra. Cơ quan này cho biết Elsa không được đào tạo bằng dữ liệu độc quyền do các công ty dược và thiết bị y tế cung cấp.

Theo một bài viết trên tạp chí y khoa JAMA, hai quan chức của FDA là Marty Makary và Vinay Prasad đã đưa ra kế hoạch 5 điểm nhằm “giải phóng tiềm năng AI” trong việc xử lý khối lượng lớn tài liệu nội bộ, bao gồm các đơn xin phê duyệt thuốc lên đến 500.000 trang.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia y tế và giới quan sát vẫn tỏ ra nghi ngờ. Tiến sĩ Reshma Ramachandran từ Đại học Yale cho rằng hướng đi của FDA dường như phản ánh đúng mong muốn của ngành dược phẩm, gọi đây là “kịch bản quen thuộc trong chiến lược vận động hành lang của các công ty lớn”.

Bên cạnh câu hỏi về hiệu quả thực sự, mối lo lớn hơn nằm ở bảo mật dữ liệu và sự thiếu minh bạch trong cách Elsa được triển khai. Báo cáo từ Stat cho biết một số nhân viên FDA bày tỏ lo ngại rằng hệ thống AI này mới chỉ được thử nghiệm ở mức sơ khởi, chủ yếu là tóm tắt văn bản, nhưng đã được triển khai rộng rãi.

Ngoài ra, dù FDA khẳng định Elsa không sử dụng dữ liệu từ các công ty tư nhân, cơ quan này cũng không nêu rõ hệ thống đang được huấn luyện bằng những nguồn thông tin nào.

Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ chưa đưa ra bình luận về những lo ngại xoay quanh việc áp dụng Elsa vào quy trình xét duyệt dược phẩm.

Trong bối cảnh ngành dược phẩm đối mặt với sức ép ra mắt sản phẩm nhanh chóng, việc cơ quan như FDA, từng được coi là tường thành bảo vệ sức khỏe cộng đồng khỏi các loại thuốc kém an toàn, chuyển sang dùng chatbot AI khiến nhiều người lo ngại.

Một chuyên gia cho rằng cơ quan này đang dần thay thế chuyên môn con người bằng công nghệ, trong khi niềm tin công chúng vào các thiết bị AI vẫn còn mong manh. Nhất là khi từng có báo cáo cho thấy một tài liệu y tế “Làm nước Mỹ khỏe mạnh trở lại” (Make America Healthy Again - MAHA) của RFK Jr. đưa ra có thể đã được viết bởi AI, trong đó trích dẫn cả những nghiên cứu không tồn tại.

Elsa có thể là tương lai của việc duyệt thuốc, hoặc chỉ là công cụ tạm thời trong một chu kỳ công nghệ liên tục đổi mới. Nhưng hiện tại, với số lượng nhân sự bị cắt giảm và những lo ngại chưa được giải đáp, AI Elsa đang là tâm điểm của cả kỳ vọng lẫn hoài nghi.