Thái Bình: Điểm sáng cả nước về phát triển giống lúa chất lượng cao bằng công nghệ

Sáng ngày 18/6, Liên hiệp Hội Việt Nam phối hợp cùng Liên hiệp Hội tỉnh Thái Bình tổ chức Hội thảo “Phát triển công nghệ sản xuất giống lúa chất lượng cao”.

Chủ trì Hội thảo có GS.Vs Trần Đình Long - Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, ThS. Phạm Thị Bích Hồng - Phó Trưởng ban, Ban Phổ biến kiến thức, Liên hiệp Hội Việt Nam, TS. Trần Thị Hòa - Chủ tịch Liên hiệp Hội tỉnh Thái Bình.

Định hướng phát triển ngành giống cây trồng Việt Nam giai đoạn 2025 - 2030

Trong giai đoạn 2025 - 2030, ngành giống cây trồng Việt Nam được định hướng phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và thích ứng với biến đổi khí hậu. 

Mục tiêu trọng tâm là chọn tạo các giống cây trồng mới có năng suất, chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh tốt, thân thiện môi trường và đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước - quốc tế, tiêu biểu như: Đài Thơm 8, OM5451 và ST25…

Phát biểu tại Hội thảo, GS. Trần Đình Long - Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam đã nhấn mạnh: “Định hướng chiến lược đến năm 2030, việc nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ hiện đại như chỉ thị phân tử, chỉnh sửa gen, công nghệ tế bào, vi nhân giống và ứng dụng AI trong chọn tạo giống. Bên cạnh đó, việc phát triển các vùng sản xuất giống trọng điểm và đẩy mạnh mô hình hợp tác công - tư (PPP) là yếu tố then chốt tạo sức bật cho toàn ngành”.

Đặc biệt Nghị quyết 57 tạo nền tảng pháp lý quan trọng, cho phép viện nghiên cứu, trường đại học tự chủ tài chính, liên kết doanh nghiệp và thương mại hóa giống cây trồng mới.

Công nghệ hạt giống: Bài học từ thế giới và hướng đi cho Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu, công nghệ hạt giống trở thành yếu tố then chốt quyết định năng suất, chất lượng và an ninh lương thực. Cùng với đó nhiều quốc gia đầu tư mạnh vào công nghệ sinh học, di truyền phân tử và biến đổi gen (GMO), chi phí cho nghiên cứu phát triển (R&D).

Hàn Quốc đầu tư hơn 700 triệu USD vào "Dự án Hạt giống Vàng", đưa hạt giống thành ngành xuất khẩu chủ lực. Úc, Mỹ, Nhật, Thái Lan cũng đẩy mạnh hiện đại hóa toàn bộ chuỗi giá trị hạt giống.

Tại Việt Nam, dù thị trường hạt giống tăng trưởng gần 5%/năm, nhưng vẫn phụ thuộc 70-80% giống lai nhập khẩu. Để bứt phá, cần học hỏi mô hình PPP, đầu tư cho R&D, bảo tồn đa dạng sinh học và chuẩn hóa kiểm nghiệm.

Giải pháp phát triển công nghệ sản xuất giống lúa chất lượng cao tại Thái Bình

Thái Bình có hệ sinh thái giống cây trồng phát triển, sản xuất 5.000 ha lúa giống mỗi năm, đạt 32.500 tấn. Tuy nhiên, vẫn gặp khó khăn về đầu tư R&D, chính sách hỗ trợ và chuỗi liên kết chưa chặt chẽ.

Theo ThS. Nguyễn Thị Hiền, Phó Trưởng Phòng Trồng trọt, Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi, Sở NN&MT tỉnh Thái Bình: “Để khắc phục những tồn tại này, cần tập trung vào năm nhóm giải pháp: tăng đầu tư và đổi mới công nghệ chọn tạo giống, hoàn thiện hạ tầng sản xuất và cung ứng giống, nâng cao năng lực quản lý chất lượng giống, hoàn thiện chính sách ưu đãi – đặc biệt theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao”.

Trọng Quan và Bình Định đang là hai điểm sáng của Thái Bình trong ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất giống lúa chất lượng cao. 

Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Trọng Quan (huyện Đông Hưng) điển hình tiêu biểu trong việc tiếp thu và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất giống lúa chất lượng cao. 

Với gần 2.200 thành viên, HTX chủ động liên kết chuyên gia, tổ chức tập huấn và chuyển giao kỹ thuật các giống lúa mới như J03, ĐS1, Bắc Thơm 7, Đài Thơm 8, TBR225…

HTX xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học để làm phân hữu cơ, cải tạo đất, kết hợp cơ giới hóa đồng bộ, giúp nâng hiệu quả sản xuất và đạt thu nhập bình quân 196 triệu đồng/ha/năm.

Bên cạnh xã Trọng Quan, xã Bình Định (huyện Kiến Xương) cũng được xem là một trong những địa phương đi đầu của tỉnh Thái Bình trong việc ứng dụng và phát triển công nghệ sản xuất giống lúa chất lượng cao. 

Dù là xã vùng xa, Bình Định đã triển khai nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả nhờ truyền thống cần cù và sự đoàn kết trong hệ thống chính trị, góp phần thực hiện tốt tái cơ cấu nông nghiệp.

Từ vụ mùa năm 2021, xã triển khai mô hình cánh đồng lớn trên diện tích 202,5 ha, vừa giúp gia tăng hiệu quả canh tác, vừa thuận lợi trong áp dụng giống mới, kỹ thuật thâm canh và cơ giới hóa đồng bộ.

Một điểm sáng nổi bật là Bình Định đã đưa vào sản xuất các giống lúa chất lượng cao như Đài Thơm 8, Bắc Thơm 7, TBR225… theo hướng hữu cơ và quy trình giảm phát thải nhà kính. 

Các hội viên được tập huấn kỹ thuật canh tác hiện đại và tham gia liên kết chặt chẽ giữa nông dân - HTX - doanh nghiệp, giúp tiêu thụ gần 1.900 tấn lúa mỗi năm, đạt doanh thu khoảng 24 tỷ đồng.

Hội thảo “Phát triển công nghệ sản xuất giống lúa chất lượng cao” là dịp tổng kết thành tựu, chia sẻ bài học thực tiễn và kết nối các chủ thể then chốt trong phát triển giống cây trồng hiện đại.

Từ đó góp phần thúc đẩy chuyển đổi tư duy từ “làm nông” sang “kinh tế nông nghiệp”, xây dựng ngành giống cây trồng Việt Nam vững mạnh, cạnh tranh quốc tế.