Nhà khoa học Việt mong đợi gì từ Giải thưởng VinFuture mùa đầu tiên?

Với sự tham gia của rất nhiều nhà khoa học danh giá hàng đầu thế giới vào các Hội đồng giải thưởng, Hội đồng sơ khảo cũng như tham dự tranh giải, PGS-TS Chu Hoàng Hà, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam kỳ vọng, hiệu ứng từ giải thưởng do người Việt khởi xướng sẽ tạo thêm động lực cho cây cầu kết nối tương lai khoa học toàn cầu.

Dấu ấn cho sự vươn tầm của người Việt

- Giải thưởng VinFuture mùa đầu tiên đang đi đến những giây phút được mong chờ nhất để vinh danh chủ nhân các giải thưởng. Là người theo dõi VinFuture từ những ngày đầu tiên, ông đang có suy nghĩ gì ở thời điểm này?

Cũng giống như nhiều người thôi, cảm giác của tôi là vô cùng… tò mò vì chưa biết những người đầu tiên được chọn là ai.

VinFuture là một sáng kiến tuyệt vời của người Việt, để cả thế giới thấy, chúng ta dù có thể là một nước đang phát triển, còn nghèo nhưng mạnh dạn, dám làm những việc lâu nay chỉ những “nước giàu” có thể làm, đó là khởi xướng một giải thưởng khoa học – công nghệ đầy ý nghĩa cho thế giới.

Chính vì ý nghĩa lớn ấy mà tôi còn cảm thấy đôi chút hồi hộp nữa. Vì mùa giải đầu tiên rất quan trọng để tạo nên dấu ấn và danh tiếng cho một giải thưởng, từ đó quyết định thành bại trong những năm tiếp theo.

- Ông dự đoán gì về những chủ nhân giải VinFuture năm nay, đặc biệt là Giải thưởng chính có giá trị là 3 triệu USD với tiêu chí khá rộng là tạo được thay đổi tích cực cho cuộc sống của hàng triệu người?

Rất khó đoán vì chỉ có 4 giải (1 giải thưởng chính và 3 giải đặc biệt - pv) trong số gần 600 đề cử. Tuy nhiên, theo tôi, các ngành như Y sinh, Khoa học sức khỏe, Khoa học máy tính, Môi trường có tiềm năng hơn cả. Trong những năm qua, đây là những lĩnh vực xuất hiện các công trình tầm cỡ, có thể thay đổi cuộc sống của con người.

Tôi hoàn toàn tin tưởng Hội đồng giải thưởng với những vị giáo sư nổi tiếng thế giới của VinFuture sẽ tìm được chủ nhân xứng đáng một cách công tâm nhất.

Nơi truyền cảm hứng cho các nhà khoa học

- Xin hỏi ông một câu thật lòng: Là một nhà khoa học Việt, ông có cảm thấy chạnh lòng không, nếu ngay tại “sân nhà”, nhưng rất có thể sẽ không có dự án nào của Việt Nam giành giải?

Hoàn toàn không. Khoa học là một sân chơi công bằng. Chúng ta đừng đặt ra nghi vấn là giải thưởng đó dành cho người Việt hay bất kỳ nước nào.

Hãy nhớ sứ mệnh của VinFuture là tạo ra sự thay đổi tích cực trong cuộc sống hàng ngày của hàng triệu người. Và như tôi từng nói, một phát minh ở Mỹ, ở châu Âu cũng có thể cứu hàng triệu người Việt và ngược lại. Vaccine cho COVID-19 chính là một ví dụ ai cũng thấy.

- Liệu có phải những giải thưởng tầm cỡ thế giới như VinFuture vẫn là một điều gì đó quá tầm với khoa học công nghệ Việt?

Cũng không hẳn như vậy. Trong khoa học, đa số các nhà nghiên cứu đều muốn vươn tới cái tuyệt đối, tức là đỉnh cao của nghiên cứu. Việt Nam cũng không thiếu những con người tài năng nhưng do nhiều điều kiện như nguồn lực đầu tư, cách phát triển khoa học, nhìn nhận của xã hội… nên chưa có nhiều công trình tầm cỡ.

Muốn thay đổi những yếu tố này không thể một sớm một chiều, bởi nhìn sang Nhật Bản hay Hàn Quốc, họ được đầu tư mạnh mẽ trong thời gian dài nhưng số lượng nhà khoa học đạt giải lớn thực sự vẫn chưa nhiều.

Chính vì thế, tôi tin rằng Giải thưởng VinFuture sẽ tạo ra một cú hích giúp thay đổi nhận thức để tất cả cùng thấy nhà khoa học được tôn vinh một cách xứng đáng ra sao và khoa học có thể đóng góp như thế nào tới thế giới. Từ đó, chúng ta có thể hướng một tới một xã hội tôn vinh khoa học công nghệ, tôn vinh kiến thức, để phục vụ lợi ích của người Việt và rộng hơn là nhân loại.

- Ông kỳ vọng gì từ hiệu ứng của VinFuture sau khi mùa giải đầu tiên kết thúc, thưa PGS?

Tôi luôn tin tưởng VinFuture sẽ tạo hiệu ứng nhiều chiều. Nhiều nhà khoa học tầm cỡ thế giới sẽ biết đến Việt Nam, cùng đến đây và tạo nên những cây cầu kết nối khoa học trên cả thế giới. Riêng với Việt Nam, tôi cho rằng, VinFuture cũng là nơi để chính các nhà khoa học Việt được truyền cảm hứng, để phấn đấu để thực sự làm nên những công trình xứng đáng.

Về mặt tổ chức, từ Giải thưởng VinFuture, có thể thấy người Việt Nam đang có sự vươn tầm, có tầm nhìn và trách nhiệm toàn cầu. Đó là điều vô cùng đáng mừng để cả dân tộc cùng lớn lên.

- Xin cảm ơn ông!

Tuần lễ khoa học VinFuture diễn ra từ 18/1 - 21/1/20222, gồm 4 hoạt động chính:

- 18/01: Giao lưu cùng Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo.

- 19/01: Tọa đàm “Khoa học vì Cuộc sống”.

- 20/01: Lễ trao giải thưởng VinFuture được tổ chức vào 20h10 tại Nhà hát lớn Hà Nội (Truyền hình trực tiếp trên VTV1 cùng các nền tảng mạng xã hội lớn trong nước và quốc tế).

- 21/01: Giao lưu cùng chủ nhân Giải thưởng.