Người mắc bệnh lý mạn tính cần ăn uống như thế nào trong thời điểm dịch bệnh COVID-19?

ThS.BS Nguyễn Văn Tiến, Viện Dinh dưỡng quốc gia tư vấn: Đối với những người có bệnh lý nền, mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn… để giúp nâng cao sức khỏe, phòng ngừa dịch bệnh hiệu quả.

Người bị tăng huyết áp cần ăn uống thế nào?

Người bị tăng huyết áp nếu không thực hiện chế độ ăn uống hợp lý thì việc điều trị sử dụng thuốc hạ huyết áp cũng kém hiệu quả.

Chế độ ăn cần cung cấp đủ năng lượng, các vitamin và khoáng chất, ăn ít muối, giàu kali, canxi, giàu các chất chống ôxy hóa, giàu chất xơ, lợi niệu, giảm axít béo bão hòa và tổng lượng chất béo, giảm chất kích thích…

Tổng năng lượng trong ngày cần khoảng 30 - 35 Kcal/kg cân nặng/ngày. Năng lượng từ ngũ cốc chiếm 55 - 67%; protein là 12 - 15% và lipit chiếm 15 - 20%.

Về chất đạm là khoảng 60 g/ngày, dùng nhiều protein thực vật như đậu đỗ, nên ăn các loại thịt nạc, ít béo, 2 quả trứng/tuần. Cần bỏ thức ăn nhiều cholesterol như óc, lòng, tim, gan, thận.

Tốt nhất là ăn các nhóm thực phẩm giàu chất xơ như gạo lứt, gạo lật, gạo lật nảy mầm. Về chất béo khoảng 25 g/ngày, nên ăn các loại thực phẩm giàu acid béo omega-3 như cá hồi, vài bữa cá thu/tuần, dùng dầu mỡ từ cá, đậu tương, lạc vừng, dầu hướng dương. Không ăn mỡ, nội tạng động vật; hạn chế ăn đường, bánh kẹo ngọt. 

Ăn nhiều rau xanh và hoa quả chín để tăng cường cung cấp kali, chất xơ, các vitamin và chất khoáng. Nên ăn quả chín dạng miếng, múi, không ép, xay hay vắt lấy nước để tăng cường chất xơ. Tăng sử dụng các thức ăn, thức uống có tác dụng an thần, hạ huyết áp, lợi tiểu như canh lá vông, hạt sen, ngó sen…

Theo nhu cầu của người trưởng thành cần ăn ít nhất 400g rau xanh và hoa quả chín/ngày, trong đó 100g hoa quả/ngày. Thực hiện chế độ ăn nhạt vì trong thực phẩm tự nhiên đã có muối dưới 5 g muối/người/ngày.

Không ăn thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối như cá hộp, thịt muối, thịt hộp, dưa cà, các món kho, rim, các loại nước mắm, mắm tôm, mắm tép, thức ăn đóng hộp… Không uống các loại đồ uống có cồn, có ga và các chất kích thích: Rượu bia, cà phê, nước chè đặc.

Người bị đái tháo đường cần ăn uống như thế nào?

Người bị bệnh đái tháo đường cần cung cấp đủ các chất dinh dưỡng và các thức ăn thích hợp nhằm bảo đảm được cuộc sống bình thường, duy trì trọng lượng cơ thể ở mức vừa và đủ.

Người bệnh nên chia bữa ăn thành nhiều bữa một cách hợp lý gồm có bữa chính và bữa phụ để bảo đảm nhu cầu về năng lượng và kiểm soát glucose máu, huyết áp và lipid máu phù hợp từng cá thể.

Đồng thời, nên chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp để sử dụng, cần thực hiện chế độ ăn uống để duy trì đường huyết ổn định, tránh các thức ăn làm tăng đường huyết.

Người bệnh cũng cần hạn chế ăn nhiều, hạn chế ăn các thực phẩm chứa nhiều đường, bỏ dần thói quen ăn ngọt, món chiên rán, món xào, uống rượu. Nếu không tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống, người bệnh đái tháo đường sẽ dễ bị tiến triển bệnh nặng hơn, gây nhiều biến chứng các cơ quan khác như  suy thận, suy tim, làm tăng huyết áp…

Do đó, nên lựa chọn thực phẩm có hàm lượng glucid ≤ 5% gồm các loại thịt, cá, đậu phụ với số lượng vừa phải, hầu hết các loại rau xanh và một số loại trái cây ít ngọt như: Dưa bở, mận, nho ta, nhót có thể sử dụng không hạn chế. 

Hạn chế thực phẩm có hàm lượng glucid từ 10 đến 20%, nên ăn hạn chế từ 3 đến 4 lần/tuần với số lượng vừa phải gồm một số hoa quả tương đối ngọt như quýt, táo, vú sữa, na, hồng xiêm, các loại đậu quả như đậu vàng, đậu hà lan.

Không nên ăn hoặc rất hạn chế thực phẩm có hàm lượng glucid hơn 20% như các loại bánh ngọt, mứt, kẹo, nước ngọt và các loại trái cây ngọt nhiều (mít khô, vải khô, nhãn khô). Riêng gạo là lương thực ăn hằng ngày thì cần khống chế số lượng từng bữa ≤ 70 g/bữa chính.

Người mắc bệnh phổi tắc nghẹn mạn tính cần ăn uống như thế nào?

Đối với người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) thì suy dinh dưỡng là vấn đề phổ biến, trong đó sụt giảm khối cơ và suy giảm chức năng.

Các thiếu hụt về dinh dưỡng không chỉ ảnh hưởng tới khối cơ và chức năng mà còn ảnh hưởng xấu tới mô mỡ và khối xương, làm cho người bệnh có thể suy kiệt.

Suy dinh dưỡng còn ảnh hưởng tới đáp ứng miễn dịch, tăng nhiễm trùng và làm cho bệnh trở nên nặng hơn.

Hỗ trợ dinh dưỡng cho người bệnh COPD bằng chế độ ăn cải thiện năng lượng và protein trong khẩu phần giúp phòng ngừa sụt cân, cải thiện chức năng cho người bệnh, trong đó có sức mạnh cơ hô hấp và cơ liên sườn.

Bác sĩ Tiến khuyến cáo, trong chế độ ăn hàng ngày, người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu protein như thịt các loài động vật, thịt gia cầm, trứng và cá, nhất là các loại cá có nhiều chất béo như cá hồi, cá thu…

Những thực phẩm có nhiều chất xơ, giúp cải thiện chức năng của hệ thống tiêu hóa và kiểm soát lượng đường trong máu như đậu hà lan, khoai tây còn nguyên vỏ, các loại đậu.

Tăng cường trái cây và rau quả tươi chứa các vitamin, khoáng chất và chất xơ thiết yếu. Những chất dinh dưỡng này sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh.

Bổ sung các thực phẩm giàu kali  như bơ, các loại rau có mầu xanh lá đậm, cà chua, chuối, cam. Nên chọn đồ ăn nhẹ và có chất béo như bơ, các loại hạt, dầu ôliu, phô mai…

Thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường chế độ ăn giàu chất xơ giúp kích thích nhu động ruột. Chia nhỏ bữa ăn khoảng 5 bữa/ngày, tránh ăn quá no có thể gây khó thở và nên chế biến nhừ để dễ nhai, tránh để phải gắng sức khi ăn. 

Bên cạnh việc sổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng hàng ngày, những người mắc bệnh mạn tính cần kết hợp vận động thể dục thể thao thường xuyên để tăng cường sức khỏe, giúp cho cơ thể khỏe mạnh hơn, phòng tránh được nhiều bệnh tật.