Lý giải vì sao ngày 8/3 được chọn là ngày Quốc tế Phụ nữ

Ngày 8/3 năm 1977, Liên hiệp quốc đã chính thức lựa chọn ngày này là ngày Quốc tế Phụ nữ.

Trước đây, thân phận người phụ nữ thường phải chịu nhiều thiệt thòi do tư tưởng trọng nam khinh nữ. Do vậy, vào thời kỳ Hy Lạp cổ đại, Lysistrata đấu tranh chống lại đấng nam nhi để chấm dứt và thoát khỏi tình trạng này.

Vào thế kỷ XIV, nữ huyền học người Italia Catherine de Sienne đã viết 381 bức thư gửi các nhân vật quyền lực nhất trong Giáo hội đòi nhân quyền cho nữ giới. Thế nhưng mãi cho đến cuối thế kỷ XIX, cuộc đấu tranh của phụ nữ mới chính thức được diễn ra một cách mạnh mẽ và sôi nổi.

Ở thời điểm đó, chủ nghĩa tư bản đặc biệt phát triển rất mạnh, nhất là ở Mỹ. Đời sống của phụ nữ và trẻ nhỏ thời bấy giờ vô cùng cực khổ. Tích tụ sự căm phẫn quá lâu trước sự áp bức, đè nén đó. Vào ngày 8/3/1899, nữ công nhân ngành dệt và ngành may tại các thành phố Chicago và New York (Mỹ) đã đứng lên đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm. Mặc dù giới chủ tư bản thẳng tay đàn áp, chị em vẫn đoàn kết chặt chẽ, bền bỉ đấu tranh, buộc họ phải nhượng bộ. Chính từ thắng lợi này đã cổ vũ mãnh liệt cho tinh thần đấu tranh của phụ nữ lao động Mỹ.

Ðến tháng 2 năm 1909, lần đầu tiên phụ nữ khắp nơi trên nước Mỹ đã tổ chức “Ngày phụ nữ”. Các cuộc mít tinh, biểu tình đã diễn ra rầm rộ đòi giảm giờ làm việc, tăng lương và hủy bỏ việc bắt trẻ con làm việc. Khẩu hiệu của họ là “Bánh mì và hoa hồng” (Bread and Roses). Tại New York, hơn 3.000 chị em dự cuộc họp đòi chính phủ công nhận quyền bầu cử của phụ nữ.

Chính những cuộc đấu tranh đầu tiên của các nữ công nhân người Mỹ đã tạo ra một tiếng vang lớn, là nguồn cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào đấu tranh của phụ nữ lao động trên toàn thế giới, trong đó có phong trào đấu tranh của phụ nữ Đức.

Trong phong trào đấu tranh giai cấp ở Đức lúc đó, đã xuất hiện hai nữ chiến sĩ cách mạng lỗi lạc là bà Cola ra Zétkin (người Đức) và bà Rôgia Lúcxămbua (người Ba Lan). Hai bà đã thấy được sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng lao động phụ nữ và thấy sự cần thiết phải tổ chức, lãnh đạo họ để giành thắng lợi cho cách mạng vô sản. Do đó, năm 1907, hai bà cùng với bà Crúpxkaia, vợ của Lênin, vận động thành lập Ban thư ký phụ nữ quốc tế để lãnh đạo phong trào phụ nữ.

Ngày 26 và 27 tháng 8 năm 1910, Đại hội phụ nữ quốc tế XHCN tại Copenhagen, Ðan Mạch, đã quyết định lấy ngày 8/3 làm Ngày quốc tế phụ nữ với mục đích đấu tranh đòi các quyền lợi của phụ nữ và trẻ em, với các khẩu hiệu: Ngày làm việc 8 tiếng, việc làm ngang nhau và cả quyền bảo vệ người mẹ, trẻ em.

Ngày 8/3/1911, hơn một triệu phụ nữ tại Mỹ, Áo, Đan Mạch, Đức và Thụy Sĩ tham gia tổ chức Ngày quốc tế phụ nữ đầu tiên.

Năm 1912, 14.000 công nhân hãng dệt tại Mỹ đình công và hô vang khẩu hiệu “Better to starve fighting than starve working” (Chết đói vì chiến đấu hơn là chết đói vì làm việc). Nữ công nhân đã nghỉ việc 3 tháng. Sự can đảm của họ đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhà thơ Mỹ James Oppenheim viết bài thơ Bread and Roses. Bài thơ này sau đã được phổ nhạc và thường được hát trong Ngày quốc tế phụ nữ.

Năm 1914, các đại diện của phụ nữ Đức đã nêu ra yêu sách với Nghị viện Phổ đòi quyền đi bầu cử cho nữ giới. Từ đó, ngày 8/3 thường niên trở thành ngày tranh đấu cho nữ quyền trên toàn thế giới.

Năm 1917, các phụ nữ Nga đã ra đường biểu tình đình công, đòi bánh mì và đòi trả chồng con họ trở về từ chiến trận. Cuộc đình công này đã khiến Nga hoàng Nikolai II phải thoái vị và góp phần rất lớn vào thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Mười ở Nga.

Các cuộc mít tinh diễu hành tiếp tục diễn ra vào ngày 8/3 hàng năm. Cuối năm 1945, Hội nghị quốc tế phụ nữ đã quyết định thành lập Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ thế giới. Đây là một tổ chức rộng rãi bao gồm phụ nữ các ngành nghề, không phân biệt chủng tộc, dân tộc, tôn giáo, chính kiến, đấu tranh bảo vệ các quyền bình đẳng, chống áp bức bóc lột. Liên đoàn đã đưa ra các yêu sách đòi nam nữ cần được trả lương ngang nhau, đòi ban hành các chính sách Bảo hiểm cho lao động phụ nữ, những biện pháp bảo vệ bà mẹ và trẻ em.

Năm 1953, Đại hội quốc tế phụ nữ đã thông qua bản "Tuyên ngôn về quyền phụ nữ", nêu lên các yêu sách cơ bản và đồng thời là cương lĩnh đấu tranh của phụ nữ thế giới. Số thành viên tham gia vào Liên đoàn ngày càng đông, đặc biệt phụ nữ các nước mới giành được độc lập ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh đã đóng vai trò ngày càng quan trọng trong phong trào. Theo đó, năm 1975 được coi là "Năm quốc tế phụ nữ" nhằm đẩy mạnh cuộc đấu tranh của phụ nữ thế giới.

Tuy nhiên, mãi đến năm 1977, Liên Hợp Quốc mới hợp thức hóa Ngày quốc tế Phụ nữ. Bất chấp những khác biệt về chính trị, kinh tế, văn hóa, sắc tộc và ngôn ngữ, Ngày quốc tế Phụ nữ là ngày toàn cầu tôn vinh những thành tựu và sự cống hiến của phụ nữ cho nhân loại.

Bởi vậy, ngày 8/3 được lựa chọn làm ngày Quốc tế Phụ nữ hàng năm.