Hoảng hồn vì ho ra giun lươn sống ngọ nguậy trong đờm

Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương điều trị cho nữ bệnh nhân 50 tuổi, người Việt sống tại Lào.

Gần đây, bệnh nhân bất chợt phát hiện nhiều nốt sẩn ngoằn ngoèo trên da, có di chuyển.

Bên cạnh đó, thỉnh thoảng bệnh nhân có dấu hiệu tức ngực, ho khạc ra đờm có những sinh vật nhỏ ngọ ngoậy.

Sau nhiều lần thăm khám, bác sĩ kết luận bệnh nhân bị nhiễm giun lươn nhiều năm nay. Bệnh nhân cho biết, không lội ruộng ở đâu ngoài việc nhà có mảnh vườn nhỏ trước sân, thường xuyên tự trồng và chăm hoa.

Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp cho biết, giun lươn tồn tại tự do lưu cữu trong đất, đẻ trứng nở ra ấu trùng rhabditiform rồi lại phát triển thành giun trưởng thành, cứ thế tồn tại vô thời hạn trong đất.

Nếu đi chân trần vào vùng đất có ấu trùng giun lươn, chúng sẽ đi xuyên qua da tạo các nốt di chuyển ngoằn ngoèo, vào máu đi lên phổi, xuyên qua phế nang theo đờm lên họng, bị nuốt xuống ruột phát triển thành giun trưởng thành ký sinh trong ruột.

Khi giun lươn ở trong ruột chúng sẽ đẻ trứng nở thành ấu trùng giun và thải theo phân gây ô nhiễm đất. Một số ấu trùng lại tái xâm nhập ngay trong lồng ruột qua da gần hậu môn vào máu và tạo ra lứa giun mới.

Chính cơ chế này khiến người bị nhiễm giun lươn thường mạn tính vài chục năm. Và đó cũng là lý do mà nhiều bệnh nhân ở thành phố vài chục năm không đi chân đất vẫn bị nhiễm giun lươn.

Khi cơ thể suy giảm sức đề kháng hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch, ấu trùng rhabditiform phát triển ồ ạt thành filariforrm ngay trong lòng ruột rồi kéo đàn lũ đi xuyên qua niêm mạc ruột vào máu, lên phổi lại bắt đầu một chu kỳ ký sinh mới.

Khi đi xuyên qua thành ruột chúng sẽ đem theo nhiều loại vi khuẩn từ phân gây ra nhiễm trùng huyết nặng hoặc các ổ di bệnh lan tỏa. Tại phổi gây viêm phổi nặng. Tình trạng này gọi là siêu nhiễm (hyperinfections).

Theo bác sĩ Cấp, tại Việt Nam tỷ lệ người có từng nhiễm giun lươn lên đến 29.1% Tây nguyên có tỷ lệ cao nhất lên tới 42.4%.

Tuy vậy hầu hết các ca nhiễm giun lươn mạn thường không có triệu chứng hoặc đôi khi chỉ có mẩn ngứa hay các nốt giun di chuyển ngoằn ngoèo dưới da hoặc ậm ạch khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy xen kẽ. 75% số này có tăng bạch cầu ái toan ở các mức độ khác nhau.

Tuy nhiên những bệnh nhân này nếu vì lý do gì đó bị suy giảm miễn dịch sẽ khởi phát siêu nhiễm dẫn đến tình trạng rất nặng với các biểu hiện viêm phổi nặng, nhiễm trùng máu do các vi khuẩn đường ruột, nhiễm ấu trùng giun lươn lan tỏa ở nhiều vị trí như màng não, màng tim, mắt… và tỷ lệ tử vong ở nhóm này có thể lên tới tới 40%.

Với các bệnh nhân siêu nhiễm thường có biến chứng nhiễm trùng huyết, sốc và hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS). Bệnh nhân có ARDS cần được thở máy với phương thức bảo vệ phổi. Bệnh nhân có sốc cần được điều trị chống sốc và hỗ trợ các tạng bị suy.

Với các bệnh nhân nhiễm giun lươn thông thường, điều trị đặc hiệu bằng thuốc thường kéo dài khoảng 2 tuần.

Để tránh những biến chứng nguy hiểm và phòng chống bệnh do giun lươn gây ra cần giữ gìn vệ sinh môi trường, quản lý tốt phân, nước, rác.

Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, không phóng uế bừa bãi.  Áp dụng các biện pháp phòng hộ trong lao động và sinh hoạt hàng ngày. Những người thường hay tiếp xúc với đất nên mang găng tay, đi giày dép, đi ủng...