Hà Nội phân cấp vệ sinh môi trường về phường, xã: Tư duy mới để giữ sạch Thủ đô

Một bước ngoặt trong quản lý: Quyền được trao, trách nhiệm được “định danh”

Ngày 1-12-2025 ghi dấu một thay đổi lớn của Hà Nội trong quản lý vệ sinh môi trường. Theo Quyết định 69/2025/QĐ-UBND, toàn bộ 30 gói thầu duy trì vệ sinh môi trường trước đây do cấp quận, huyện quản lý được chuyển giao nguyên trạng về 126 xã, phường. Đây không chỉ là sự điều chỉnh về mặt kỹ thuật quản lý, mà là sự định vị lại vai trò của chính quyền cơ sở trong bài toán môi trường. Từ chỗ chỉ phối hợp, nay xã, phường trở thành đầu mối chịu trách nhiệm toàn diện, từ giám sát chất lượng, nghiệm thu khối lượng đến thanh toán kinh phí.

Để tránh “chao đảo” trong giai đoạn chuyển tiếp, thành phố tạm cấp hơn 211 tỷ đồng cho các xã, phường thực hiện thu gom rác tháng 12, khi lượng rác tăng cao nhất trong năm.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Minh Tấn, việc phân cấp vệ sinh môi trường không chỉ là thay đổi cách làm mà còn đặt ra yêu cầu rất cao về năng lực điều hành, tổ chức thực hiện ở cơ sở. "Việc phân cấp này không chỉ là “chia việc”, mà là phép thử về kỷ cương, trách nhiệm và hiệu quả quản trị của thành phố. Xã, phường nào để tồn đọng rác, gây ô nhiễm kéo dài sẽ phải chịu trách nhiệm trước thành phố”.

Theo các chuyên gia môi trường, việc thành phố Hà Nội phân cấp vệ sinh môi trường lần này tạo ra bước chuyển mạnh mẽ về tư duy quản lý. Nếu trước đây rác thải được quản lý “tập trung” ở cấp quận, huyện, thì nay được “chia nhỏ” về từng xã, phường. Quyền được trao nhiều hơn, đồng nghĩa với trách nhiệm cũng nặng nề hơn như năng lực quản lý hợp đồng, tiến độ lựa chọn nhà thầu và áp lực từ người dân. Tuy nhiên, cũng theo các chuyên gia, nếu được triển khai nghiêm túc, minh bạch và có giám sát chặt chẽ, việc phân cấp này sẽ là nền tảng quan trọng để Hà Nội xây dựng một hệ thống vệ sinh môi trường hiện đại, hiệu quả, và bền vững từ cơ sở.

Thích nghi nhanh chóng

Ông Ngô Thái Nam, Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp và môi trường Hà Nội nhìn nhận: “Những ngày đầu có lúng túng, có nơi phát sinh ùn ứ cục bộ. Nhưng điểm sáng là địa phương phản ứng rất nhanh. Họ không còn trông chờ hay đẩy trách nhiệm lên cấp trên”.

Kiều Phú là một trong những xã chính thức tiếp nhận công việc từ 1/12. Thừa nhận khối lượng công việc rất lớn trong bối cảnh thời gian gấp, tuy nhiên, địa phương có quyền tổ chức thu gom linh hoạt hơn, thay đổi lịch, điều tuyến, tăng nhân lực vào giờ cao điểm. Nếu làm tốt, đây sẽ là cơ hội lập lại kỷ cương vệ sinh môi trường, tránh tình trạng thu gom đối phó từng gây bức xúc.

Trong khi đó, tại các phường nội đô, lượng rác lớn trong khi không gian tập kết hạn chế. Các phường phải đồng thời thực hiện ba nhiệm vụ: Tăng tần suất thu gom; Siết trách nhiệm nhà thầu vận chuyển; Đẩy mạnh tuyên truyền để người dân đổ rác đúng giờ, đúng điểm.

Nhiều phường đã thành lập các tổ tự quản vệ sinh môi trường tại từng khu dân cư, giao trách nhiệm tới từng tổ dân phố, bí thư chi bộ để bảo đảm tính liên tục. Một cán bộ phường Hoàng Liệt chia sẻ thực tế: “Giờ công việc nhiều hơn, áp lực lớn hơn, nhưng hiệu quả rõ hơn. Người dân giám sát được, mình không thể làm qua loa”.

Anh Hà Quang Bình, cư dân phường Trung Hòa ghi nhận những thay đổi tích cực: “Ngày xưa rác tồn lại phản ánh lên quận mất nhiều thời gian. Giờ chỉ cần gọi điện cho phường, vài tiếng là có người đến giải quyết. Cảm giác trách nhiệm gần hơn hẳn”.