Hà Nội nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí: Quyết tâm từ chính quyền và trách nhiệm từ cộng đồng

“Xanh hóa” giao thông và kiểm soát nguồn phát thải

Hà Nội xác định nguồn phát thải từ giao thông là lớn nhất. Vì vậy, “xanh hóa” hệ thống giao thông trở thành mũi nhọn ưu tiên trong chiến lược kiểm soát chất lượng không khí.

Chuyển đổi phương tiện công cộng sạch được đặt vào trọng tâm chiến lược. Sự xuất hiện của các tuyến buýt điện và xe buýt sử dụng năng lượng sạch đã chứng minh hướng đi đúng, tạo nên môi trường giao thông dễ chịu, hạn chế mùi khói, tiếng ồn và bụi mịn.

Không chỉ vậy, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông và đoạn trên cao tuyến Nhổn - Ga Hà Nội đang thay đổi rõ rệt lựa chọn phương tiện của người dân. Việc nghiên cứu thu phí phương tiện cơ giới vào nội đô cũng thể hiện quyết tâm giảm ùn tắc - một trong những nguyên nhân chính gây khói bụi và ô nhiễm.

Anh Nguyễn Văn Cường (Hà Đông) chia sẻ: “Tôi đi tàu điện hàng ngày, thấy thoáng hơn nhiều so với đi xe máy. Không khí dễ chịu hẳn. Tôi tin nếu dịch vụ công cộng tốt, người dân sẽ chuyển đổi thôi”.

Thành phố đã đặt mục tiêu phát triển hệ thống giao thông công cộng xanh, đồng thời loại bỏ các phương tiện hết niên hạn sử dụng, tăng cường kiểm định khí thải và ban hành quy chuẩn khí thải đối với xe máy.

Theo kế hoạch, từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ hạn chế xe máy sử dụng xăng trong khu vực Vành đai 1, mở rộng phạm vi ra Vành đai 2 vào năm 2028 và tiến tới Vành đai 3 vào năm 2030.

Ngoài giao thông, thành phố còn siết chặt các nguồn thải tĩnh. Việc xóa bỏ bếp than tổ ong tưởng khó khăn nhưng đã thành công nhờ vận động khéo léo đã loại bỏ một “thủ phạm thầm lặng” của ô nhiễm trong khu dân cư.

Trong xây dựng, các yêu cầu che chắn, rửa bánh xe, phun nước giảm bụi được thực hiện nghiêm. Các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm đang được di dời khỏi khu vực nội đô, trả lại quỹ đất cho cây xanh, trường học, công trình công cộng.

Ứng dụng công nghệ trong bảo vệ môi trường

Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu cả nước về việc đầu tư hệ thống quan trắc môi trường. Mạng lưới các trạm quan trắc không khí tự động được lắp đặt rải rác khắp thành phố, liên tục cập nhật các chỉ số AQI (Chỉ số chất lượng không khí).

Bà Nguyễn Thu Hà (Đống Đa) chia sẻ: "Tôi theo dõi AQI mỗi sáng. Nếu không khí không tốt, tôi hạn chế ra ngoài và cho cháu nhỏ đeo khẩu trang. Dữ liệu rõ ràng khiến mình an tâm".

Theo đó, UBND TP yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì cập nhật thông tin về chất lượng không khí, theo dõi chỉ số VN_AQI tại các trạm quan trắc không khí trên địa bàn tại website:https://moitruongthudo.vn/; Phối hợp với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tăng cường sử dụng hệ thống theo dõi, giải pháp công nghệ và năng lực kỹ thuật giám sát từ xa để kiểm soát và xử lý nghiêm hoạt động đốt mở (đốt rác, đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp) trên địa bàn.

Việc công khai, minh bạch dữ liệu này trên các cổng thông tin điện tử và ứng dụng di động giúp người dân chủ động nắm bắt tình hình để bảo vệ sức khỏe. Đồng thời, dữ liệu này cũng là cơ sở khoa học quan trọng để các nhà quản lý đưa ra các cảnh báo sớm và điều chỉnh chính sách kịp thời. Các kịch bản ứng phó khẩn cấp khi chỉ số ô nhiễm tăng cao cũng đã được xây dựng, đảm bảo an toàn cho các nhóm đối tượng nhạy cảm như người già và trẻ em.

UBND TP Hà Nội giao Sở Xây dựng ban hành văn bản yêu cầu và giám sát các chủ đầu tư, nhà thầu thi công tuân thủ nghiêm các quy định về kiểm soát bụi tại công trường. Theo đó, 100% công trình thi công phải được che chắn, phun sương giảm bụi, rửa xe trước khi ra khỏi công trường. Phế thải xây dựng dạng rời phải được che kín hoặc đóng túi tại nơi tập kết và trong quá trình vận chuyển, tránh phát tán bụi ra môi trường. Các bề mặt đất đang thi công, từ gốc cây dọc vỉa hè đến khuôn viên trường học, công trình công cộng – đều phải được phủ kín bằng cây xanh hoặc vật liệu chuyên dụng. Các công trình quy mô lớn (trên 10.000 m²) phải lắp đặt hệ thống giám sát bụi như cảm biến, camera, AI.

Thành phố cũng yêu cầu nghiên cứu, thí điểm công nghệ phun sương giảm bụi tại khu dân cư, công viên, tuyến đường; đồng thời có thể đình chỉ thi công đối với các công trình không đảm bảo vệ sinh môi trường, để bụi và bùn đất phát tán ra đường. Trong thời điểm cuối năm, khi chất lượng không khí xuống thấp, các dự án đào mở mặt đường, vỉa hè sẽ không được cấp phép, trừ trường hợp xử lý sự cố khẩn cấp.

Hà Nội hướng tới việc đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, tích hợp hệ thống camera an ninh và camera giao thông có AI nhằm phát hiện, xử phạt nghiêm những hành vi vi phạm như che chắn sơ sài, làm rơi vãi vật liệu, phế thải, đất thải gây bụi bẩn ra đường.

Song song các giải pháp kỹ thuật, điểm sáng tích cực nhất trong công cuộc bảo vệ bầu không khí Hà Nội chính là sự hưởng ứng mạnh mẽ của người dân.

​Phong trào "Sống xanh", hạn chế rác thải nhựa, trồng thêm cây xanh tại gia đình, hay đơn giản là thói quen tắt máy xe khi dừng đèn đỏ trên 25 giây... đang lan tỏa rộng khắp. Các mô hình "Cánh đồng không đốt rơm rạ" tại các xã ngoại thành như Đan Phượng, Đông Anh, Sóc Sơn đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Thay vì đốt rơm rạ gây khói bụi mù mịt như trước kia, bà con nông dân đã được hỗ trợ chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ thành phân bón, vừa tốt cho đất, vừa sạch cho trời.

​Cải thiện chất lượng không khí là một cuộc chiến dài hơi, không thể giải quyết trong "một sớm một chiều", nhưng với những gì Hà Nội đang làm, chúng ta có quyền lạc quan.