5 thói quen người dốt thường có, người giỏi thì không

Dưới đây là 5 sự khác biệt cơ bản nhất giữa người giỏi và người dốt.

1. Người dốt đổ lỗi lầm của mình cho người khác

Nếu bạn liên tục cố gắng đổ lỗi của mình sang người khác, bạn đang chứng tỏ cho họ thấy sự ngu dốt của mình.

Người dốt không thích nhận trách nhiệm cho những sai lầm của mình. Họ thích nhận sự thương hại hoặc là đi đổ lỗi cho người khác.

Đừng bao giờ đổ lỗi. Hãy biết nhận trách nhiệm, ngay cả khi trách nhiệm của bạn trong nhiệm vụ đó là rất nhỏ, nhưng khi sai lầm xảy ra, hãy biết nhận lỗi của mình.

Khoảnh khắc bạn chỉ tay vào người khác là khoảnh khắc người ta nhận ra bạn là kẻ thiếu trách nhiệm và không thông minh.

Người giỏi biết rằng mỗi sai lầm đều là cơ hội cho lần sau tốt hơn.

Một nghiên cứu về thần kinh của Jason S. Moser từ ĐH Bang Michigan, Mỹ đã chỉ ra rằng, bộ não của người thông minh phản ứng với những sai lầm theo cách khác biệt.

2. Người dốt luôn tự cho mình là đúng

Trong tình huống mâu thuẫn, người thông minh dễ dàng đồng cảm, thấu hiểu người khác hơn. Họ cũng có khả năng kết nối các suy nghĩ và cân nhắc lại quan điểm của mình khi tranh luận.

Khả năng nhìn nhận và thấu hiểu sự việc từ nhiều góc độ khác nhau, quan điểm khác nhau là biểu hiện rõ ràng của người thông minh. Người giỏi luôn cởi mở với những thông tin mới, góc nhìn mới.

Trong khi đó, người dốt lại tiếp tục tranh cãi, không chịu nhìn từ góc độ của người khác, bất chấp tranh luận của người ta có hợp lý hay không.

Họ cũng không thể nhận ra người khác giỏi giang, mạnh hơn họ.

Sự quá đề cao mình được gọi là hiệu ứng Dunning-Kruger. Hiệu ứng Dunning-Kruger là một lệch lạc nhận thức (cognitive bias), trong đó những người kỹ năng kém đưa ra những quyết định tồi và những kết luận sai lầm, nhưng việc thiếu năng lực lại ngăn cản năng lực nhận thức về chính những sai lầm đó.

Do đó, những người có kỹ năng kém chịu ảnh hưởng của ảo tưởng tự tôn, đánh giá quá cao bản thân. 

Dunning-Kruger là tên hai thầy trò giáo sư tâm lý học David Dunning và Justin Kruger, người đã đưa ra báo cáo chính thức về hiệu ứng này vào năm 1999 và đạt giải Nobel về tâm lý học năm 2000.

"Nếu bạn kém, bạn không thể nhận ra là mình kém... Kỹ năng bạn cần để đưa ra đáp án đúng cũng chính là kỹ năng bạn cần để nhận ra đáp án nào là đúng." - Giáo sư Dunning chia sẻ. 

3. Người dốt hung hăng và tức giận khi mâu thuẫn

Ngay cả người giỏi cũng có lúc tức giận, nhưng người kém thông minh thì luôn phản ứng tức giận khi mọi chuyện không theo ý mình muốn.

Mỗi khi họ cảm thấy không kiểm soát được tình huống như mình mong đợi, họ thường dùng sự giận dữ và hung hăng để bảo vệ vị thế của mình.

Nghiên cứu của ĐH Michigan tiến hành trên 600 người với cha mẹ và con cái của họ trong 22 năm phát hiện mối tương quan giữa hành vi hugn hăng và chỉ số IQ thấp.

Các nhà nghiên cứu viết: "Giả thuyết của chúng tôi là chỉ số IQ thấp dẫn tới con người học cách phản ứng hung hăng từ giai đoạn sớm, và hành vi hung hăng tiếp tục cản trở, khiến việc phát triển trí thông minh trở nên khó khăn."

4. Người dốt không quan tâm nhu cầu và cảm xúc của người khác

Người giỏi thường biết cảm thông với mọi người, điều đó giúp họ dễ thấu hiểu quan điểm của người khác.

Russel James từ Đại học Công nghệ Texas đã tiến hành một nghiên cứu trên hàng ngàn người Mỹ và phát hiện, người có IQ cao có xu hướng cho đi mà không chờ nhận lại. Người thông minh giỏi đánh giá nhu cầu của người khác và có khả năng muốn giúp đỡ hơn.

"Những người có khả năng nhận thức cao biết thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu của người khác hơn."

Ngược lại, người kém thông minh không biết cách "đọc vị" người khác mà chỉ nhìn vẻ ngoài. Họ cũng ít sẵn sàng giúp đỡ mà không đòi hỏi nhận lại điều gì hơn.

Bản tính của con người luôn có sự ích kỷ, vị kỷ. Đó là điều hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên quan trọng là phải biết cân bằng giữa nhu cầu đạt mục tiêu của mình và cân nhắc cảm nhận của người khác.

5. Người dốt luôn cho là mình giỏi hơn người khác

Người giỏi sẽ tìm cách truyền động lực và giúp đỡ mọi người, bởi vì họ không sợ bị người khác lấn lướt mình. 

Họ có sự tự tin và thông minh đủ để đánh giá chính xác khả năng của bản thân.

Ngược lại, người dốt có xu hướng phỉ báng người khác để nâng mình lên. Họ tin rằng bản thân tốt hơn những người khác và luôn tìm cách để phán xét người khác. Định kiến không phải là một dấu hiệu của sự thông thái.

Trong một nghiên cứu xuất bản bởi "Psychological Science" (Khoa học Tâm lý), hai nhà khoa học của Đại học Brock, Ontario, Canada phát hiện ra rằng "người có chỉ số IQ thấp thường có xu hướng thích những hình phạt khắc nghiệt, kỳ thị LGBT và phân biệt chủng tộc hơn.

Nhiều nhà sinh vật học tin rằng khả năng cộng tác của con người là phương tiện cho sự phát triển chung của nhân loại. Điều đó có thể có nghĩa rằng, dấu hiệu quan trọng nhất của trí thông minh chính là khả năng hợp tác cùng người khác.

Xem thêm: 5 thói quen người nghèo có, người giàu thì không

(Theo Independent)