Giảm béo bằng phẫu thuật dạ dày: Tăng cơ hội làm cha mẹ cho những người béo phì

Cân nặng quá mức, có những người lên đến cả 130 - 150 kg, nhiều bệnh nhân béo phì không thể sinh hoạt, làm việc như người bình thường. Béo phì gián tiếp khiến nhiều người bỏ việc, thiếu hạnh phúc trong gia đình, ảnh hưởng đến cả chất lượng sống và thời gian sống. 

Ths. Bs Bùi Thanh Phúc - Khoa Phẫu thuật cấp cứu tiêu hóa - Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức chia sẻ, có những bệnh nhân đến viện điều trị béo phì còn không thể tự phục vụ các nhu cầu cá nhân, đi vệ sinh cũng cần có người phục vụ, ngồi nói chuyện chỉ trong thời gian ngắn đã không thể thở nổi.

Điều đó khiến họ tự ti, mặc cảm, đã có những bệnh nhân nữ đến viện điều trị trong tình trạng trầm cảm, thay đổi tính cách. Chưa kể, nhiều người chỉ vì thừa cân mà không thể làm cha, làm mẹ. 

“Có một cặp vợ chồng lấy nhau nhiều năm không có con, qua kết quả khám xét cho thấy người chồng khoẻ mạnh, còn người vợ cũng chẳng có bệnh lý gì đặc biệt ngoài cơ thể cân nặng hơn mức bình thường. Chạy chữa mãi cũng không có con, chị vợ dần dần tự ti, thay đổi tính cách, lâu dài dẫn tới trầm cảm, phải bỏ cả việc để điều trị bệnh trầm cảm. Hai vợ chồng đã phải chia tay.

Cùng một cặp vợ chồng khác rơi vào tình trạng hiếm muộn, sau bao năm từ Nam ra Bắc áp dụng chạy chữa, qua thăm khám, xét nghiệm, làm thủ thuật IVF… nhưng không được. Hai vợ chồng được chuyên gia phụ sản tư vấn cần nghĩ tới việc chuyện thừa cân có thể gây vô sinh.

Thậm chí, BS Phúc cho hay, có rất nhiều nam bệnh nhân béo phì tâm sự với bác sĩ trong sự bất lực, tự ti.  Họ kể, trước đó, hơi béo một chút, họ rất tự hào vì nhìn nhìn dáng dấp họ bệ vệ, trông thành đạt, phong độ, “tướng làm quan”…

Thế nhưng, khi vòng bụng ngày càng tăng, cân nặng không thể kiểm soát, họ không thể tự phục vụ những nhu cầu tối thiểu của bản thân. Họ rất khổ, cảm thấy như mình tàn tật vì khi đi vệ sinh xong cũng không có thể tự tay làm được mà phải nhờ đến sự hỗ trợ của vợ bởi không thể vòng tay để tự lau rửa vùng hậu môn của mình.

Việc đó cũng khiến họ dần tự ti ngay cả trong sinh hoạt vợ chồng. Hay có những trường hợp, bệnh nhân quá béo, ngồi nói chuyện lâu cũng khiến họ thở không nổi”- bác sĩ Phúc cho hay.

Hiện nay, với kinh tế ngày càng phát triển, đời sống ngày một nâng cao thì tỉ lệ béo phì của Việt Nam cũng dần gia tăng. Điều đáng nói, béo phì không chỉ là thể trạng mà còn chính là một bệnh lý tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. 

Theo Ths. Bs Bùi Thanh Phúc, béo phì với biểu hiện của sự gia tăng khối lượng mô mỡ quá mức là yếu tố nguy cơ gây ra các biến chứng nguy hiểm như bệnh tim mạch, biến chứng tiêu hoá, giảm chức năng hô hấp, thoái hoá xương khớp, biến chứng thần kinh và cũng là một trong số nguyên nhân gây ra vô sinh ở những cặp vợ chồng béo phì.

Bác sĩ cho biết, béo phì gây suy giảm chức năng buồng trứng, dẫn tới vô sinh ở nữ giới, đồng thời, nó cũng làm giảm lượng testosterone, gây vô sinh ở nam giới.

Tại Việt Nam, nếu nói về phương pháp giảm béo có tới hàng chục loại, từ phương pháp giảm béo thẩm mỹ như bóc mỡ, hút mỡ cho đến nhịn ăn, thuốc giảm cân…

Tuy nhiên, Ths. Bs Bùi Thanh Phúc cho biết, hầu hết các bệnh nhân đến Khoa Phẫu thuật cấp cứu tiêu hoá hầu hết đều trải qua rất nhiều phương pháp giảm béo kể trên nhưng không thành công. 

Ngay tại Hội thảo Phẫu thuật điều trị bệnh chuyển hoá do Bệnh viện Việt Đức tổ chức gần đây, GS.TS Trần Bình Giang- Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, các bệnh nhân đã sử dụng nhiều biện pháp giảm cân như tập luyện thể thao, uống thuốc giảm cân nhưng đều không hiệu quả. Chính điều này khiến bện nhân càng chán nản và ngại giao tiếp với mọi người. Lâu dần, bệnh nhân còn mắc thêm chứng trầm cảm.

Có những bệnh nhân, may mắn uống thuốc, nhịn ăn nên giảm được cân trong một vài tháng đến 1-2 năm, nhưng sau 5 năm có tới 95% các trường hợp béo phì này quay trở lại cân nặng lúc ban đầu thậm chí tăng hơn nhiều.

“Phần lớn, họ đang giải quyết vấn đề từ ngọn. Ngay cả như với bóc mỡ, hút mỡ thẩm mỹ, họ có thể giảm ngay lập tức số cân mình mong muốn, mỡ ở bụng, tay, đùi có thể mất ngay nhưng chỉ một thời gian sau, khi bệnh nhân không đổi chế độ ăn, mỡ sẽ tích lại như ngày đầu”, Ths. Bs Phúc nhận định.

Chính vì vậy, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức áp dụng phương pháp phẫu thuật can thiệp để điều trị béo phì với mong muốn chữa bệnh, giảm cân nặng, giảm thiểu tối đa những biến chứng kể trên. 

Ths. Bs Bùi Thanh Phúc cho biết, hiện nay, phương thức mổ giảm béo có nhiều phương pháp, khoảng vài chục phương án nhưng ở BV Việt Đức đang sử dụng hai biện pháp là vòng thắt dạ dày nội soi và tái tạo hình dạ dày hình ống nội soi do PGS. TS Trần Bình Giang đưa về Việt Nam. Ở mỗi phương pháp, chỉ định sẽ có sự thay đổi với từng bệnh nhân cho phù hợp. 

Xét chung, khác với một số phương pháp giảm béo thẩm mỹ khác, mục tiêu giảm béo cả hai phương pháp kể trên không phải lấy mỡ dư thừa ở các bộ phận khác mà giải quyết tận gốc của căn nguyên bệnh béo phì.

Bởi vì bệnh béo phì hình thành do việc nạp calo (tức ăn uống) vào luôn cao hơn so với lượng calo giải phóng, chuyển hoá trong quá trình hoạt động của cơ thể. Lâu dần những calo dư thừa tích tụ và chuyển hoá thành mỡ...

“Thông thường, chúng ta tính theo mức độ năng lượng đưa vào cơ thể và năng lượng tiêu hao. Nếu một người ăn quá nhiều, cung cấp nhiều năng lượng nhưng mức độ tiêu hao ít sẽ dần tích luỹ thành mỡ.

Vì vậy, các phương pháp đều tác động vào đường tiêu hoá gây giảm lượng thức ăn đưa vào, dần dần người bệnh sẽ giảm béo và chỉ sau một năm, cân nặng ở nhiều bệnh nhân đã được đưa vào trong giới hạn bình thường”, Ths. Bs Phúc cho biết.

Theo bác sĩ, phẫu thuật trị béo phì được chỉ định cho bệnh nhân béo phì trường hợp không thể giảm cân bằng các phương pháp thông thường.

Riêng với phương pháp phẫu thuật nội soi tạo hình dạ dày chỉ được áp dụng cho điều trị cho bệnh nhân gặp thêm các bệnh chuyển hóa, đặc biệt là bệnh đái tháo đường, xương khớp... chứ không đơn thuần điều trị béo phì. Ngoài ra, khung độ tuổi bệnh nhân áp dụng từ 18 - 60 tuổi. 

“Thông thường, họ tính theo chỉ số BMI để khẳng định thể trạng hiện tại của bệnh nhân, nếu BMI từ 18 - 25 là bình thường, BMI từ 25 - 30 thừa cân và trên 30 sẽ là béo phì. Bệnh nhân đến bệnh viện làm phẫu thuật thường có chỉ số BMI rơi vào khoảng 35 - 40”, bác sĩ chia sẻ.

Trong gần 400 bệnh nhân thực hiện phương pháp tái tạo dạ dày hình ống và đai thắt dạ dày giảm cân, có đến 70% là nữ. Trong số đó, phần lớn tập trung ở độ tuổi 26 - 35 tuổi. Nhiều bệnh nhân đến Bệnh viện kèm theo nhiều bệnh lý mãn tính khác như tiểu đường, máu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ…

Triển khai phương pháp phẫu thuật giảm béo này tại BV Việt Đức được thực hiện từ năm 2005, chỉ sau 5 năm khi thế giới bắt đầu đưa vào áp dụng phương pháp trên, tính tới thời điểm hiện tại, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức là nơi đầu tiên, duy nhất thực hiện phương pháp giảm béo bằng phẫu thuật kể trên nhờ công sức của GS. TS Trần Bình Giang - Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Tiếp nối câu chuyện người vợ mập trầm cảm, vô sinh, nữ bệnh nhân kể trên đã tìm đến Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức trong tình trạng sức khoẻ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, gan nhiễm mỡ…

Từ những bất lực của thời điểm đó, chị chấp nhận phẫu thuật tại tạo dạ dày hình ống với mong muốn được giảm cân. Sau đó không bao lâu, thân hình nữ bệnh nhân cân đối hơn. Đến nay, chị đã kết hôn lần nữa. May mắn, lần kết hôn này, chị có con tự nhiên. Cuộc sống của người phụ nữ tự ti năm nào đã hoàn toàn đổi khác.

Cũng giống trường hợp trên, Ths. Bs Phúc rất nhiều lần được chứng kiến cuộc đời đổi khác của các bệnh nhân sau phẫu thuật giảm béo. “Những anh béo phì, trước đây không thể tự vệ sinh vùng dưới của mình, sau khi làm phẫu thuật, vòng bụng họ nhỏ lại, tự phục vụ được bản thân. Họ chia sẻ niềm vui với bác sĩ, vì họ đã thoát hỏi cảnh “tàn tật của chính mình”. 

Trước đây, các bác sĩ của Bệnh viện Việt Đức cũng phẫu thuật nội soi để lại phần dạ dày nuôi dưỡng cơ thể nhưng đảm bảo việc giảm béo về lâu dài của nam bệnh nhân N.V.N. (30 tuổi ở Nghệ An) được xác định béo phì độ 3 với cân nặng 120 kg, chiều cao 175 cm, với cân nặng quá khổ bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đi lại.

Bệnh nhân đã sử dụng nhiều biện pháp giảm cân như tập luyện thể thao, uống thuốc giảm cân nhưng đều không hiệu quả. Chính điều này khiến bện nhân càng chán nản và ngại giao tiếp với mọi người. Bệnh nhân còn mắc thêm chứng trầm cảm. Nhưng sau phẫu thuật, cân nặng trung bình của bệnh nhân giảm khoảng 35 kg/năm.

Với gần 400 bệnh nhân tiếp cận phương pháp phẫu thuật chữa béo phì thì hầu hết trong số đó đã tìm lại được một cuộc đời mới, hạnh phúc và tự tin hơn trong hình hài mới. 

Đáng chú ý, theo bác sĩ Phúc, với phương pháp phẫu thuật này tại BV Việt Đức, chi phí chỉ tương đương 1/3 so với thực hiện ở các nước khác. Đồng thời, sau phẫu thuật, bệnh nhân chỉ cần 3 - 5 ngày phục hồi,  chỉ 1 - 2 tuần sau đó, họ đã có thể sinh hoạt và làm việc bình thường.

"Song tôi cũng phải nhấn mạnh, áp dụng phương pháp giảm béo này, người bệnh không ngay tức thì giảm cân nhanh mà sẽ giảm trọng lượng về mức bình thường, cân đối so với chiều cao trong vòng 6 tháng đến 1 năm. Điều này phụ thuộc vào ý thức của người bệnh trong sinh hoạt và tuân thủ chế độ dinh dưỡng như bác sĩ tư vấn"- bác sĩ Phúc cho biết thêm

Đặc biệt, những người kèm các bệnh lý chuyển hoá nặng như tiểu đường, nhiễm mỡ… có thể giảm tối đa diễn biến bệnh. Riêng với bệnh nhân tiểu đường, có đến 80% không cần dùng thuốc hoặc tiêm do kiểm soát được mức đường huyết rất tốt.

Còn số bệnh nhân vẫn dùng thuốc cũng đã có thể kiểm soát được đường huyết trong ngưỡng an toàn. Bên cạnh đó, bệnh lý về xương khớp của người bệnh cũng giảm song hành cùng với việc giảm cân an toàn.

“Đây có thể coi như cái gốc chữa bệnh béo phì và những bệnh nhân béo phì mắc kèm bệnh lý về rối loạn chuyển hoá chức năng khác”, Ths. Bs Bùi Thanh Phúc nhận định.