Đan sâm có tác dụng gì? 8 tác dụng của đan sâm với sức khỏe

Đan sâm là một loại cây thân thảo thuộc họ bạc hà. Loài cây này chứa nhiều hợp chất có giá trị dược liệu cao, được ứng dụng nhiều trong cả lĩnh vực y học cổ truyền và y học hiện đại. Cùng tìm hiểu xem đan sâm có tác dụng gì qua bài viết dưới đây nhé!

1 Giới thiệu chung về đan sâm

Đan sâm là gì?

• Đan sâm   có tên gọi khác là: Tử Sâm, Huyết sâm, Xích sâm, Đơn sâm.   
• Tên khoa học: Salvia multiorrhiza Bunge.
• Thuộc họ Lamiaceae (Bạc hà).

Đan sâm là một loại cây thân thảo sống lâu năm, cao khoảng 30-80cm, thân có lông ngắn màu vàng trắng nhạt. Rễ hình trụ nhỏ, màu đỏ nâu. Lá kép mọc đối và có 3-7 lá chét, trên lá có các mép răng cưa tù. Hoa của cây đan sâm   mọc thành chùm dài 10-20cm, màu xanh tím nhạt, có hai môi, quả nhỏ dài khoảng 3mm. Cây ra hoa từ tháng 5-8, sau đó kết quả từ tháng 6-9.

Đan sâm có nguồn gốc từ Trung Quốc, được trồng thử nghiệm tại Sa Pa, tại đây cây phát triển đã rất tốt. Còn ở Tam Đảo thì cây sinh trưởng kém hơn. Hiện nay, đ an sâm chưa được trồng rộng rãi mà chỉ giữ giống. Thu hoạch rễ vào mùa đông, sau đó rửa sạch, cắt bỏ rễ con, phơi hoặc sấy khô.

Bộ phận dùng làm dược liệu là rễ khô.

Đan sâm là một loại cây thân thảo sống lâu năm

Thành phần hóa học của đan sâm

Đan sâm chứa nhiều hợp chất có giá trị dược liệu, bao gồm các hợp chất thân dầu, thân nước và một số thành phần khác.

Nhóm hợp chất thân dầu chủ yếu là các diterpen quinon, trong đó nổi bật là Tanshinon I, IIA, IIB, cryptotanshinon và các dẫn xuất liên quan. Đặc biệt,   Tanshinon IIA và cryptotanshinon được nghiên cứu nhiều nhất nhờ tác dụng dược lý quan trọng.

Các hợp chất thân nước gồm chủ yếu là acid phenolic với khoảng 15 hợp chất đã được xác định. Nhóm này bao gồm polyphenolic acid và các hợp chất liên quan như danshensu, protocatechuic aldehyd, protocatechuic acid.

Ngoài ra, đan sâm còn chứa một số thành phần khác như baicalin, β-sitosterol, ursolic acid và daucosterol (tách từ dịch chiết cồn), cùng với 5,3’-dihydroxy-7,4’-dimethoxy flavanon (tách từ dịch chiết ethyl acetat).

Đan sâm chứa nhiều hợp chất có giá trị dược liệu

2 Đan sâm có tác dụng theo Y học cổ truyền

Tính vị, quy kinh

Đan sâm có vị đắng, tính mát nhẹ. Dược liệu này có tác dụng hoạt huyết, giúp cải thiện lưu thông máu, giảm đau do ứ huyết, đồng thời hỗ trợ giải độc và an thần, giúp ổn định tinh thần.

Đan sâm có vị đắng, tính mát nhẹ.

Công dụng của đan sâm trong Y học cổ truyền

Đan sâm có tác dụng hoạt huyết, giảm đau, điều hòa kinh nguyệt và hỗ trợ điều trị các bệnh do huyết ứ như đau thắt ngực, kinh nguyệt không đều, rong kinh, ra máu âm đạo, đau khớp, phong tê thấp, mụn nhọt sưng đau. Ngoài ra, dược liệu này còn giúp bổ máu, cải thiện tuần hoàn và hỗ trợ điều trị đái tháo đường, thoái hóa khớp.

Liều dùng phổ biến là 6-12g/ngày, thường sử dụng dưới dạng thuốc sắc hoặc rượu xoa bóp. Một số chế phẩm chứa đan sâm như Opcardio – Viên hộ tâm, Đan sâm - Tam Thất được dùng để hỗ trợ tim mạch, tuần hoàn máu não và giảm đau đầu do huyết ứ.

Đan sâm có tác dụng hoạt huyết, giảm đau

3 Đan sâm có tác dụng theo Y học hiện đại

Giãn mạch, tăng lưu thông tuần hoàn, giảm ứ huyết

Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng hoạt chất Tanshinone IIA trong đan sâm có tác dụng giãn tiểu động mạch và mao mạch, giúp tăng cường lưu thông máu và giảm tình trạng ứ huyết. Nhờ đó, đan sâm hỗ trợ cải thiện các triệu chứng do tuần hoàn kém gây ra như ho, phù, khó thở, đau thắt ngực, đặc biệt ở người mắc bệnh tim mạch và suy tim.

Tanshinone IIA trong đan sâm giúp tăng cường lưu thông máu

Tan cục máu đông

Đan sâm có tác dụng tiêu huyết khối nhờ cơ chế phân hủy fibrin và chống tập kết tiểu cầu, giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông. Nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y Ôn Châu (Trung Quốc) cho thấy đan sâm có hiệu quả chống đông máu tương đương Heparin nhưng an toàn hơn, với tỷ lệ biến chứng chảy máu là 0% so với 30% ở nhóm dùng Heparin.

Đan sâm có tác dụng tiêu huyết khối

Ngăn ngừa rối loạn nhịp tim

Hoạt chất tanshinone II natri sulfonat trong đan sâm giúp điều chỉnh hoạt động kênh ion, giảm quá tải ion canxi nội bào, từ đó ổn định điện thế màng tế bào và hạn chế rối loạn nhịp tim. Nhờ tác động toàn diện lên hệ tim mạch, đan sâm được ứng dụng trong nhiều chế phẩm nhằm bảo vệ tim, làm chậm tiến triển bệnh tim và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Hoạt chất tanshinone II natri sulfonat có thể hạn chế rối loạn nhịp tim

Hỗ trợ điều trị ung thư

Đan sâm được nghiên cứu với tiềm năng hỗ trợ điều trị ung thư nhờ khả năng kích hoạt quá trình tự chết của tế bào ung thư (quá trình apoptosis). Các nghiên cứu cho thấy chiết xuất Đan sâm có thể tác động đến các protein điều hòa quá trình apoptosis như Bcl-2, Bax, caspase-3, caspase-9 và PARP từ đó thúc đẩy quá trình tiêu diệt tế bào ung thư.

Bên cạnh đó, đan sâm còn có thể điều chỉnh các con đường tín hiệu MAPK và NF-κB, vốn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của tế bào ung thư.

Đan sâm được nghiên cứu với tiềm năng hỗ trợ điều trị ung thư

Bảo vệ gan

Đan sâm được nghiên cứu với nhiều tác dụng có lợi cho gan, đặc biệt trong các bệnh lý như gan nhiễm mỡ. Nhờ đặc tính chống oxy hóa, đan sâm giúp giảm stress oxy hóa – một yếu tố quan trọng trong sự tiến triển của các bệnh gan.

Ngoài ra, đan sâm còn có tác dụng chống viêm, chống xơ hóa và bảo vệ tế bào gan. Chiết xuất đan sâm có thể làm giảm tổn thương gan, hạn chế sự lắng đọng mô xơ và ức chế hoạt động của yếu tố NF-κB – một protein liên quan đến tình trạng viêm gan và xơ gan.

Đan sâm có lợi cho người bị gan nhiễm mỡ

Bảo vệ hệ thần kinh

 Đan sâm giúp bảo vệ hệ thần kinh, hỗ trợ điều trị Alzheimer, đột quỵ và tổn thương tủy sống. Các thành phần hóa học của đan sâm cơ thể giúp có thể ức chế enzyme liên quan đến thoái hóa thần kinh, giảm stress oxy hóa, chống viêm và ngăn ngừa kết tập tiểu cầu, giúp bảo vệ tế bào thần kinh. Ngoài ra, nó còn tác động lên nhiều con đường chuyển hóa, góp phần cải thiện chức năng não bộ và khả năng vận động.

Đan sâm có thể được dùng để hỗ trợ điều trị Alzheimer, đột quỵ

Chống viêm, ngừa xơ vữa động mạch

Bệnh tim thiếu máu cục bộ,  đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim là các tình trạng có liên quan chặt chẽ đến viêm và xơ hóa tim. Đan sâm được nghiên cứu như một tác nhân chống viêm, giúp giảm biểu hiện các cytokine gây viêm như IL-1β, TNF, IL-6 và tăng cường IL-10, góp phần bảo vệ mạch máu. Ngoài ra, đan sâm còn có tác dụng ức chế xơ hóa tim bằng cách giảm tích tụ mô sợi và điều hòa TGF-β.

Đan sâm giúp ngừa xơ vữa động mạch

Chống loãng xương

Đan sâm có tác dụng chống loãng xương nhờ kích thích tạo xương, ức chế hủy xương và collagen. Mặt khác, khi kết hợp với các thảo dược khác, đan sâm có thể mang lại hiệu quả cao và ít tác dụng phụ hơn trong điều trị loãng xương.

Đan sâm giúp kích thích tạo xương, ức chế hủy xương và collagen

4 Hướng dẫn cách sử dụng đan sâm an toàn, hiệu quả

Đan sâm là vị thuốc có tác dụng bổ huyết, hoạt huyết, hỗ trợ điều trị rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh, bệnh tim mạch, phong thấp và mất ngủ. Để sử dụng an toàn và hiệu quả, có thể sắc uống với liều từ 6-15g/ngày.

Trong các trường hợp điều trị bệnh tim, kinh nguyệt không đều hoặc đau nhức xương khớp, thường dùng 8-15g/ngày dưới dạng thuốc sắc. Đan sâm cũng có thể dùng trong các bài thuốc xoa bóp giảm đau. Khi sử dụng, cần tuân thủ liều lượng phù hợp để tránh tác dụng không mong muốn.

Liều đan sâm từ 6-15g/ngày giúp đạt hiệu quả điều trị và an toàn

5 Một số bài thuốc có sử dụng đan sâm

Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh những tác dụng không mong muốn.

Bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều, động thai, đau xương khớp

Dược liệu: Đan sâm.

Bài thuốc: đem đan sâm rửa sạch, để ráo nước, thái lát và phơi khô, rồi tán nhỏ và lấy sắc uống. Mỗi ngày dùng khoảng 8g đan sâm, sắc lấy nước chia thành 2-3 lần uống.

Sắc uống đan sâm mỗi ngày giúp chữa kinh nguyệt không đều

Bài thuốc chữa suy nhược cơ thể, thiếu máu, phụ nữ sau đẻ mất máu (Thiên vương bổ tâm đan)

Để chữa suy nhược cơ thể, thiếu máu, phụ nữ sau đẻ mất máu, người bệnh có thể sử dụng các bài thuốc sau:

• Bài thuốc số 1: chuẩn bị dược liệu bao gồm 16g đan sâm, 16g đại táo, 16g bạch thược, 16g mạch môn, 16g hạt muồng sao, 16g ngưu tất, 16g huyễn sâm và 8g dành dành, 8g toan táo nhân. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.
• Bài thuốc số 2: chuẩn bị 8g đan sâm, 8g liên tâm, 8g quả trắc bá, 8g táo nhân và 4g viễn chí. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.

Cơ thể suy nhược gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống

Bài thuốc bổ (Tư can bổ thận)

Dược liệu: 400g đan sâm, 2000g đương quy, 400g hoài sơn, 400g ngọc trúc, 400g hà thủ ô đỏ, 200g bạch linh, 200g mạch môn, 200g đơn bì, 200g trạch tả, 200g chỉ thực, 200g thanh bì, 200g thủ nhục.

Bài thuốc: tán các loại dược vị trên thành từng miếng nhỏ, sau đó đem sắc với 5g mật ong hoặc siro để uống. Mỗi ngày uống 4-6 viên giúp bồi bổ can thận.

Bài thuốc với đan sâm giúp bổ thận

Bài thuốc chữa đến kỳ kinh không gây đau đớn

Dược liệu: 10g đan sâm, 10g đương quy, 10g địa hoàng, 6g hương phụ, 5g bạch thược, 5g xuyên khung.

Bài thuốc: Đem tất cả các dược liệu đã chuẩn bị bỏ vào ấm cùng với 600ml nước, sau đó sắc cho đến khi còn 200ml trong ấm thì chia làm 3 lần uống trong ngày.

Đau bụng khi tới kì kinh nguyệt là nỗi bận tâm của nhiều chị em phụ nữ

Bài thuốc chữa đau tức ngực, đau nhói tim

Các bài thuốc sau có thể giúp người bệnh trị chứng đau tức ngực, đau nhói tim:

• Bài thuốc số 1: chuẩn bị dược liệu gồm 32g đan sâm, 20g xuyên khung, 20g uất kim, 20g trầm hương, 16g hồng hoa, 12g hương phụ, 12g xích thược, 12g hẹ, 12g qua lâu, 10g đương quy.    Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.    
• Bài thuốc số 2: chuẩn bị dược liệu gồm 32g đan sâm, 20g xuyên khung, 20g xích thược, 20g hoàng kỳ, 20g hồng hoa, 20g uất kim, 16g trầm hương, 16g đương quy, 16g đảng sâm, 12g hương phụ và 12g mạch môn. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.

Có nhiều bài thuốc về đan sâm giúp trị chứng đau nhói ở tim

Bài thuốc chữa suy tim

Các bài thuốc về đan sâm có thể hỗ trợ chữa bệnh suy tim, chẳng hạn như:

• Bài thuốc số 1: dược liệu cần chuẩn bị bao gồm 16g đan sâm, 20g đảng sâm, 16g bạch truật, 16g mộc thông, 16g mã đề, 16g trạch tả, 16g ngưu tất, 16g xuyên khung, 16g ý dĩ. Đem   các loại dược liệu này cho vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.
• Bài thuốc số 2: chuẩn bị 16g đan sâm, 16g bạch thược, 16g bạch truật,  12g thục linh, 12g mã đề, 12g đương quy, 6g cam thảo, 6g can khương, 6g nhục quế. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.

Sắc uống đan sâm mỗi ngày giúp hạn chế sự tiến triển của bệnh suy tim

Bài thuốc chữa viêm tắc động mạch chi

Có thể chữa viêm tắc động mạch chi bằng các bài thuốc sau:

• Bài thuốc số 1: chuẩn bị dược liệu gồm 20g đan sâm, 20g hoàng kỳ, 16g đương quy, 12g xích thược, 12g tô mộc, 12 đào nhân, 12g hồng hoa, 12g một dược, 12g nhũ hương, 12g nghệ, 12g bạch chỉ, 12g quế chi. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.  
• Bài thuốc số 2: chuẩn bị dược liệu bao gồm 20g đan sâm, 20g huyền sân, 20g bồ công anh, 20g kim ngân hoa, 16g hoàng kỳ, 16g đương quy, 16g sinh địa, 12g diên hồ sách, 12g hồng hoa, 8g một dược, 8g nhũ hương, 4g cam thảo. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.

Viêm tắc động mạch chi gây nhiều đau đớn và có thể dẫn đến hoại tử chi

Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh, nhức đầu, mất ngủ

Để chữa suy nhược thần kinh, nhức đầu, mất ngủ người bệnh có thể dùng 2 bài thuốc sau:

• Bài thuốc số 1: dược liệu cần chuẩn bị gồm 16g đan sâm, 16g huyền sâm, 16g ngưu tất, 16g đại táo, 16g bạch thược, 16g hạt muồng sao, 16g mạch môn, 8g toan táo nhân, 8g dành dành. Cho hỗn hợp này vào ấm và sắc uống mỗi ngày.
• Bài thuốc số 2: chuẩn bị 8g đan sâm, 8g quả trắc bá, 8g táo nhân sao, 8g liên tâm, 4g viễn chí. Sau đó, bỏ các loại dược liệu này vào ấm và sắc uống mỗi ngày một thang.

Đau đầu, suy nhược thần kinh có thể làm giảm năng suất làm việc

Bài thuốc chữa viêm khớp cấp

Dược liệu: 20g đan sâm, 20g kim ngân hoa, 16g đảng sâm, 16g bạch truật, 16g hoàng kỳ, 12g hoàng bá, 12g hoàng cầm, 12g liên kiều, 12g long nhãn, 12g đương quy, 8g phục linh, 8g táo nhân, 6g viễn chí, 6g mộc hương.

Bài thuốc: Đem tất cả các loại dược liệu đã chuẩn bị cho vào ấm. Sau đó, đun sôi và sắc uống mỗi ngày một thang.

Viêm khớp là tình trạng hay gặp ở người lớn tuổi

Bài thuốc chữa viêm khớp cấp kèm theo tổn thương ở tim

Dược liệu: 16g đan sâm, 20g sinh địa, 20g kim ngân, 16g đảng sâm, 12g liên kiều, 12g đại táo, 12g hạt vừng, 12g mạch môn, 12g a giao, 12g chích cam thảo, 6g quế chi, 4g gừng sống.

Bài thuốc: Đem tất cả các loại dược liệu đã chuẩn bị cho vào ấm. Sau đó, đun sôi và sắc uống mỗi ngày một thang.

Đan sâm có thể chữa viêm khớp cấp kèm theo tổn thương ở tim

6 Lưu ý khi sử dụng đan sâm

Khi dùng đan sâm, người bệnh cần lưu ý những điểm sau:

• Chất lượng dược liệu: đan sâm tốt thường có màu hồng tía, miếng chắc, khô, mềm.
• Thời gian sử dụng: không nên dùng liên tục quanh năm, chỉ nên uống theo từng đợt từ 10-15 ngày, nghỉ 5 ngày trước khi tiếp tục liệu trình mới.
• Bệnh mạn tính: nếu gặp tình trạng đi lỏng khi dùng đan sâm, có thể sao qua trước khi sử dụng hoặc thêm vài lát gừng tươi khi sắc uống.
• Tương kỵ thuốc: không dùng đan sâm chung với lê lô.
• Đối tượng thận trọng: người không có chứng huyết ứ nên hạn chế sử dụng.
• Chống chỉ định: phụ nữ có thai không nên dùng đan sâm.

Đan sâm tốt thường có màu hồng tía, miếng chắc, khô, mềm

Xem thêm:

• Nhân sâm có tác dụng gì? 12 tác dụng của nhân sâm đối với sức khỏe 
• Hoài sơn (củ mài) là gì? Tác dụng của nó đối với sức khỏe 
• 6 lưu ý khi sử dụng dược liệu đảng sâm bạn không nên bỏ qua

Đan sâm có tác dụng tăng cường lưu thông khí huyết, tăng cường sức khỏe hệ tim mạch và bảo vệ thần kinh. Bạn hãy chia sẻ bài viết tới mọi người nếu thấy hữu ích nhé!