Theo TS.BS Phan Nguyễn Thanh Bình, Trưởng khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park, viêm loét dạ dày – tá tràng là bệnh phổ biến ở đường tiêu hóa, có thể gây rối loạn tiêu hoá hấp thu nặng và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hoá, thủng dạ dày hoặc hẹp môn vị.
Nguyên nhân gây bệnh dạ dày, viêm loét dạ dày – tá tràng có liên quan chặt chẽ đến thói quen ăn uống, sinh hoạt, dẫn đến sự mất cân bằng giữa yếu tố tấn công (nồng độ acid dạ dày) và bảo vệ ở niêm mạc dạ dày (tính toàn vẹn của niêm mạc dạ dày, lớp nhày bao phủ niêm mạc dạ dày), gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
Từ đó gây ra các triệu chứng như đau bụng vùng thượng vị, cảm giác chướng hơi hay đầy bụng khó tiêu, ơ chua hay ợ hơi, buồn nôn, nôn, chán ăn, sụt cân, nôn ra máu đỏ tươi hoặc màu đen, đi ngoài phân đen, các dấu hiệu thiếu máu, chóng mặt, choáng váng…
Bệnh nhân dạ dày thường có cảm giác chướng hơi hay đầy bụng khó tiêu, ơ chua hay ợ hơi, buồn nôn, đau bụng... Ảnh minh họa
Nếu không được điều trị sớm, tình trạng đau dạ dày, viêm loét dạ dày sẽ tăng lên, gây ra những biến chứng nguy hiểm cho bệnh nhân dạ dày.
Trong điều trị bệnh dạ dày, bên cạnh việc dùng thuốc điều trị thì chế độ ăn uống, thay đổi lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc phối hợp với điều trị để giảm thiểu triệu chứng và cải thiện chức năng tiêu hoá, tình trạng dinh dưỡng người bệnh.
Các chuyên gia dinh dưỡng của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng thông tin, trọng tâm của dinh dưỡng trong viêm loét dạ dày là dùng những thức ăn giảm tiết dịch vị, giảm tác dụng của acid tiết ra lên niêm mạc dạ dày như:
- Chất ngọt, chất béo: Đây là những chất ít gây tiết dịch vị, dùng những thức ăn có tính bọc niêm mạc dạ dày, thấm dịch vị như gạo nếp, bột sắn, bánh mỳ, bánh quy, sữa, lòng trắng trứng.
- Dùng thức ăn mềm, dễ tiêu hóa để dạ dày không phải làm việc quá sức.
- Không để bụng đói, không ăn quá no: Nên chí thành nhiều bữa nhỏ, tức là ăn nhiều bữa trong ngày, mỗi bữa cách nhau từ 2 - 3 giờ.
- Khi chế biến thức ăn cần nghiền, xay, băm nhỏ, nấu nhừ; tăng cường luộc, hấp, hạn chế xào, rán để dạ dày không phải gắng sức làm việc.
Bệnh nhân dạ dày nên ăn thức ăn mềm, nấu lỏng, thanh đạm để không tạo gánh nặng cho dạ dày
Bệnh nhân dạ dày, vết loét dạ dày – tá tràng nên ăn gì?
Người bệnh nên tăng cường các thực phẩm có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày, các thực phẩm giúp cho việc chữa lành các vết loét hoặc có khả năng giúp giảm tiết acid và các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất như:
- Cháo, cơm nát, bánh mỳ, bánh quy, cơm nếp, bánh chưng...
- Các loại khoai: khoai tây, khoai sọ luộc chín hoặc hầm nhừ dưới dạng súp.
- Thịt cá nghiền nát, hấp hoặc om.
- Sữa bò hộp, sữa bò tươi, sữa bột, bơ, pho mát…
- Đường, bánh, mứt keo, mật ong, kem, thạch, chè.
- Nước uống: nước lọc, nước khoáng...
Thực phẩm bệnh nhân viêm loét dạ dày – tá tràng không nên ăn
- Bệnh nhân dạ dày nên tránh các loại thực phẩm có độ acid cao, nhất là các thực phẩm chua như chanh, cam bưởi chua, cà muối, dấm, mẻ...
- Hạn chế các loại thực phẩm tạo hơi trong dạ dày như các loại đậu đỗ, các loại dưa cà muối , hành...
- Nên tránh các loại thực phẩm làm hư hại niêm mạc dạ dày như: rượu, bia, ớt, tỏi, cà phê, chè...
- Hạn chế các loại thức ăn tăng tiết acid như các loại nước sốt thịt, cá đậm đặc...
Tránh vừa ăn vừa xem điện thoại, tivi để bảo vệ dạ dày. Ảnh minh họa
Ngoài ra, bệnh nhân bị viêm loét dạ dày cũng cần thay đổi một số thói quen trong ăn uống như:
- Thức ăn nên thái nhỏ, nấu chín kỹ, mềm, chế biến luộc, hấp hay om giúp cho người đau dạ dày dễ tiêu hóa và dễ hấp thu hơn các món xào, rán.
- Ăn chậm và nhai kỹ, tránh vừa ăn vừa đọc sách, báo, xem phim, ... để giúp gia tăng bài tiết của nước bọt, tiêu hoá dễ dàng hơn.
- Nên ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày giúp dạ dày thường xuyên có thức ăn để trung hòa được acid.
- Không để bụng quá đói làm dạ dày rỗng, co bóp mạnh hơn gây đau, thậm chí chảy máu; hoặc ăn quá no khiến dạ dày dạ dày căng to, co bóp yếu ảnh hưởng đến quá trình nhào trộn thức ăn, tăng cọ xát làm gia tăng cơn đau.
- Tránh ăn quá đặc làm dịch vị khó thấm vào giữa khối thức ăn, hoặc ăn quá lỏng và nhiều nước quá làm pha loãng dịch vị, giảm khả năng tiêu hóa.
- Tránh ăn thức ăn quá nóng hoặc quá lạnh đều làm dạ dày co bóp mạnh hơn gây đau. Thức ăn ấm khoảng 40 - 50 độ C tốt cho tiêu hóa hấp thu.
Trong trường hợp loét dạ dày chế độ ăn nên chia thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Bắt đầu điều trị cho người loét dạ dày. Chỉ nên ăn sữa, cứ 1-2 giờ uống sữa một lần, mỗi lần chỉ khoảng 1/3-1/2 cốc (khoảng 100ml một lần). Tổng năng lượng chỉ cần 1200 Kcal. Khoảng 2 đến 3 ngày sau dạ dày không thấy đau thì trộn thêm kem vào sữa để tăng thêm năng lượng.
Giai đoạn 2: Khi dạ dày hết đau thì ăn những đồ mềm nhuyễn như cháo, súp mỗi lần 100 ml sau đó tăng dần lên, nên ăn 6 bữa /ngày, sau đó ăn các loại thức ăn khác như cơm nếp, bánh mỳ, bánh quy, thịt cá nghiền nát… Khi ăn nên nhai kỹ để đồ ăn thấm nước bọt trước khi nuốt.
Giai đoạn 3: Vẫn tiếp tục ăn 5 - 6 bữa/ngày, ăn thức ăn mềm, nấu chín nhừ.
Trường hợp viêm dạ dày mãn tính, người bệnh thường bị thiếu dinh dưỡng do sự tiêu hoá hấp thu kém, không hấp thu được các loại vitamin cần thiết, đặc biệt là vitamin B12 và sắt, chất đạm, dẫn tới thiếu máu. Chế độ ăn cần phải cung cấp đày đủ năng lượng và chất đạm, đặc biệt cần bổ sung thêm các loại vitamin và muối khoáng như: acid folic, vitamin A, D, K, canxi, Fe, Zn, Mg.
