Cây cỏ sữa lá nhỏ: Công dụng và lưu ý khi sử dụng

Cây cỏ sữa lá nhỏ là một dược liệu phổ biến với nhiều tác dụng cho sức khỏe như nhuận tràng, an thần, bổ máu, lợi tiểu cùng nhiều đặc tính quý giá khác. Hãy cùng tìm hiểu công dụng của cây cỏ sữa lá nhỏ và những lưu ý khi sử dụng qua bài viết dưới đây nhé.

1 Đặc điểm cây cỏ sữa lá nhỏ

Cây cỏ sữa lá nhỏ hay còn gọi là vú sữa đất, thiên căn thảo, cẩm địa,... có tên khoa học Euphorbia thymifolia L. thuộc họ Thầu dầu. Cây cỏ sữa lá nhỏ là loại cây thân thảo, có lông, mọc sát và tỏa rộng trên mặt đất. Thân có nhựa trắng, lan rộng trên mặt đất dài 10 - 20cm, màu đỏ và có lông.

Lá đơn, mọc đối, hình thuôn dài hoặc hình trứng với chiều dài 4 - 8mm và rộng 2 - 5mm, hai bên không đều nhau ở gốc. Cuống lá chủ yếu có màu xanh lục, nhưng thường có màu đỏ khi tươi, chuyển sang màu xanh xám hoặc tím sẫm khi khô.

Cây cỏ sữa lá nhỏ có hoa mọc thành chùm ở nách lá. Bao hoa hình chuông, dài khoảng 8mm. Quả nang gần như không cuống hình trứng hoặc hình cầu, có 3 thùy nhọn và lông ngắn.

Cây cỏ sữa lá nhỏ thường được tìm thấy ở vùng đất hoang, dọc theo lề đường và bên tường trong điều kiện ẩm ướt, lối đi sỏi, đồng cỏ, cánh đồng bỏ hoang,... Tại Việt Nam, bạn có thể tìm thấy cây ở khắp các vùng miền núi và trung du từ Bắc đến Nam.

Cây cỏ sữa lá nhỏ được thu hoạch quanh năm, tuy nhiên thời điểm thu hái tốt nhất là vào mùa hè – thu với bộ phận dùng toàn cây cả rễ, lá và thân. Thành phần hóa học có trong cây cỏ sữa lá nhỏ gồm:

• Diterpene.
• Flavonoid (quercetin, cosmoslin), acid cinnamic.
• Alkaloid.
• Phenolics.
• Glycoside.
• Carbohydrate.
• Tinh dầu (thymol, limonen, tannin, sesquiterpen và acid salicylic).
• Rễ có chứa taraxerol, tirucallol, myrixylalcol.

Cây cỏ sữa lá nhỏ có tên khoa học Euphorbia thymifolia L. thuộc họ Thầu dầu

2 Cây cỏ sữa lá nhỏ có tác dụng theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, cây cỏ sữa lá nhỏ có vị hơi chua, tính bình và mát nên được sử dụng trong giải độc, thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiểu và thông sữa, cải thiện lưu thông khí huyết. 

Đồng thời, cây còn được ứng dụng cho:

• Các bệnh về đường ruột như tiêu chảy, táo bón, viêm ruột,...
• Thuốc tẩy giun.
• Long đờm và chữa ho nặng.
• Phụ nữ sau sinh thiếu hoặc tắc sữa.
• Bệnh đau mắt và các vấn đề về mắt khác.
• Các bệnh ngoài da như bệnh phong, bệnh sởi và các bệnh phát ban ngoài da khác.

Cây cỏ sữa lá nhỏ có vị hơi chua, tính bình, mát và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe

3 Cây cỏ sữa lá nhỏ có tác dụng theo y học hiện đại

Chống viêm

Nghiên cứu năm 2021 cho thấy chiết xuất ethanol của toàn bộ cây cỏ sữa lá nhỏ có thể giảm sự phù nề ở chân chuột tương đương với thuốc chuẩn Indomethacin. Từ đó, chiết xuất được phát hiện có tác dụng chống viêm.

Chiết xuất cây cỏ sữa lá nhỏ tạo ra hoạt động chống viêm

Kháng khuẩn

Một nghiên cứu năm 2016 nhận thấy các alkaloid trong cây cỏ sữa lá nhỏ có thể mang lại hoạt động kháng khuẩn, ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Bacillus subtilis, Salmonella typhi, Staphylococcus aureus và Klebsiella pneumoniae.

Các alkaloid trong cây cỏ sữa lá nhỏ mang lại hoạt động kháng khuẩn

Kháng nấm

Nghiên cứu trên cũng cho thấy chiết xuất ethanol của cây cỏ sữa lá nhỏ có hoạt động chống lại chủng nấm Candida albicans. Đồng thời, chiết xuất còn có thể ức chế sự phát triền của các chủng nấm Aspergillus niger, Trichoderma viride, Alternaria alternate, Fusarium moniliforme và Curvularia lunata.

Cây cỏ sữa lá nhỏ có hoạt động chống lại chủng nấm Candida albicans

Kháng virus herpes

Một nghiên cứu năm 2002 nhận thấy chiết xuất etyl axetat và 3-O-galloyl-4,6-(S)-hexahydroxydiphenoyl-d-glucose (3OG46HG) của cây cỏ sữa lá nhỏ làm giảm khả năng lây nhiễm của virus HSV-2 phụ thuộc vào liều lượng và có khả năng chống oxy hóa.

Cây cỏ sữa lá nhỏ làm giảm khả năng lây nhiễm của virus herpes HSV-2

Lợi tiểu

Lợi tiểu là phản ứng mà cơ thể bài tiết một lượng lớn nước tiểu ra ngoài, giúp loại bỏ lượng nước và muối dư thừa, cải thiện tình trạng cao huyết áp. Hoạt động lợi tiểu từ chiết xuất ethanolic của cây cỏ sữa lá nhỏ được kiểm chứng trong nghiên cứu năm 2016 và tác dụng có phụ thuộc vào liều lượng.

Chiết xuất ethanolic cây cỏ sữa lá nhỏ giúp lợi tiểu

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Hoạt động chống tăng đường huyết, hỗ trợ điều trị tiểu đường từ cây cỏ sữa lá nhỏ được phân tích bằng thử nghiệm dung nạp glucose đường uống. Nghiên cứu năm 2012 nhận định rằng chiết xuất cây cỏ sữa lá nhỏ có thể làm giảm nồng độ glucose huyết thanh ở chuột tùy thuộc vào liều lượng sử dụng, cao nhất 60,5% được quan sát thấy ở liều 400 mg/kg.

Cây cỏ sữa lá nhỏ hỗ trợ điều trị tiểu đường

Chống oxy hóa

Nghiên cứu năm 2016 nhận thấy rằng chiết xuất cây cỏ sữa lá nhỏ có thể ức chế gốc tự do nitric oxide. Từ đó, mang lại hiệu quả chống oxy hóa. 

Hơn nữa, các hợp chất như beta carotene, vitamin C, diệp lục, phenolics và tanin có hoạt tính chống oxy hóa cũng được tìm thấy trong cây cỏ sữa lá nhỏ.

Chiết xuất cây cỏ sữa lá nhỏ có hiệu quả chống oxy hóa

Chống co thắt cơ

Co thắt cơ là một tình trạng các cơ không tự chủ co lại dẫn đến sự phối hợp kém của các cơ. Thông thường, co thắt cơ xảy ra chủ yếu do hoạt động quá sức, từ đó nhóm cơ mất hết năng lượng.

Chiết xuất của cây cỏ sữa lá nhỏ đã được nghiên cứu và nhận thấy có tác dụng làm giảm và ngăn ngừa cơn co thắt cơ xảy ra thêm. Từ đó đem lại tác dụng giảm đau nhức cơ sau vận động.

Chiết xuất của cây cỏ sữa lá nhỏ có tác dụng làm giảm và ngăn ngừa cơn co thắt cơ

Giảm căng thẳng

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các hợp chất phytochemical có trong chiết xuất rễ cây cỏ sữa lá nhỏ (Euphorbia thymifolia) có khả năng làm giảm căng thẳng khi sử dụng ở các nồng độ khác nhau. Những hoạt chất này hoạt động bằng cách điều hòa hệ thần kinh trung ương, giúp ổn định tâm trạng và giảm các phản ứng stress.

Hoạt chất phytochemical trong chiết xuất rễ cây cỏ sữa lá nhỏ giúp giảm căng thẳng

Hỗ trợ sức khỏe sinh sản nữ giới

Căng thẳng là nguyên nhân chính gây kích thích nồng độ hormone luteinizing, hormone kích thích nang trứng, estradiol, progesterone và prolactin. Từ đó dẫn đến rối loạn chức năng sinh sản phụ nữ.

Khi sử dụng chiết xuất rễ cây cỏ sữa lá nhỏ, tình trạng căng thẳng được giảm thiểu và hỗ trợ cải thiện vấn đề rối loạn chức năng sinh sản của phụ nữ.

Sử dụng chiết xuất rễ cây cỏ sữa lá nhỏ hỗ trợ cải thiện rối loạn chức năng sinh sản ở phụ nữ

Hỗ trợ điều trị hen suyễn

Cây cỏ sữa lá nhỏ có thể giúp thư giãn các cơ trơn trong cơn hen phế quản. Điều này giúp thuyên giảm các triệu chứng và có tác dụng hữu ích trong điều trị hen phế quản.

Cây cỏ sữa lá nhỏ giúp thư giãn các cơ trơn trong cơn hen phế quản

Hỗ trợ điều trị viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn dịch, xảy ra chủ yếu do các bạch cầu, dấu hiệu tiền viêm và cytokine. Cây cỏ sữa lá nhỏ là một trong những thực vật được phát hiện có đặc tính chữa bệnh và làm giảm ảnh hưởng của phản ứng miễn dịch đến sức khỏe tổng quát của cơ thể.

Cây cỏ sữa lá nhỏ là một trong những thực vật giúp điều trị viêm khớp dạng thấp

Hỗ trợ điều trị tiêu chảy

Nghiên cứu năm 2013 nhận định rằng 3 loại cây Dioscorea bulbifera L., Euphorbia thymifolia L. và Prunus persica (L.) Stokes có hiệu quả trong việc điều trị bệnh lỵ và tiêu chảy.

Cây cỏ sữa lá nhỏ có hiệu quả trong việc điều trị bệnh lỵ và tiêu chảy

Diệt giun sán

Giun sán là ký sinh trùng sống bên trong cơ thể vật chủ, đồng thời sử dụng thức ăn và năng lượng của vật chủ để tăng trưởng và sinh sản. Chiết xuất cỏ sữa lá nhỏ đã được phát hiện có hoạt tính chống giun sán như giun đất và giun đũa bằng cách làm tê liệt giun.

Chiết xuất cỏ sữa lá nhỏ có hoạt tính chống giun sán

4 Một số bài thuốc có sử dụng cỏ sữa lá nhỏ

Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Bài thuốc chữa lỵ trực trùng

Khi dùng để chữa lỵ trực trùng, cây cỏ sữa lá nhỏ được sử dụng với liều lượng:

• Đối với trẻ em: 15g đến 20g (có thể dùng tới 50g) hàng ngày dưới dạng thuốc sắc.
• Đối với người lớn: 100-150g/ngày.

Cách dùng: Rửa sạch, thái nhỏ 100g cây cỏ sữa lá nhỏ tươi. Đem sắc chung cây thuốc với 400 ml nước đến khi cạn còn 100ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Sắc cây cỏ sữa lá nhỏ với nước uống trong ngày giúp chữa lỵ trực trùng

Bài thuốc chữa mẩn ngứa ngoài da

• Nguyên liệu: Cây cỏ sữa lá nhỏ tươi.
• Cách dùng: Ngâm cây cỏ sữa lá nhỏ với nước muối pha loãng và rửa sạch. Tiếp đó, giã nát và đắp lên vùng da bị mẩn ngứa. Ngoài ra, người bệnh còn có thể dùng lá cỏ sữa nấu nước để rửa hoặc ngâm.

Đắp cây cỏ sữa lá nhỏ giã nát giúp chữa mẩn ngứa ngoài da

Bài thuốc chữa mụn nhọt ngoài da

Bạn có thể chữa mụn nhọt ngoài da bằng 2 bài thuốc sau: 

• Bài thuốc 1: Giã nát cây cỏ sữa lá nhỏ đắp lên vùng bị mụn nhọt trong 2 giờ, sau đó thay lớp lá đắp mới. Mỗi ngày đắp 2 lần cho đến khi mụn xẹp dần thì ngưng.
• Bài thuốc 2: Rửa sạch cây cỏ sữa lá nhỏ, phơi khô rồi nghiền thành bột mịn. Mỗi ngày lấy khoảng 2 thìa cà phê bột cỏ sữa hòa tan với nước thành hỗn hợp sệt thoa lên vùng da bị mụn. Rửa lại bằng nước sạch sau 20 phút. 

Cây cỏ sữa lá nhỏ được sử dụng trong các bài thuốc chữa mụn nhọt ngoài da

Bài thuốc chữa giun sán

Lá cỏ sữa có tác dụng chữa giun sán và hiệu quả nhất với giun đũa, giun kim ở trẻ em.

Cách dùng: Chuẩn bị một nắm lá cỏ sữa tươi, giã nát. Sau đó, vắt lấy nước cốt bỏ bã, uống trước khi ăn vài giờ. Bạn có thể dùng khoảng 3 - 4 lần để mang lại hiệu quả điều trị giun sán hiệu quả.

Lá cỏ sữa có tác dụng chữa giun sán

Bài thuốc giúp cầm máu

• Nguyên liệu: Cây cỏ sữa lá nhỏ tươi được rửa sạch.
• Cách dùng: Giã nát cây cỏ sữa đã chuẩn bị, đắp lên vết thương giúp cầm máu và làm lành nhanh. 

Tùy vào tình trạng vết thương mà bạn có thể điều chỉnh liều lượng và ngưng đắp khi thấy mọc da non.

Giã nát cây cỏ sữa lá nhỏ đắp lên vết thương giúp cầm máu

Bài thuốc trị ho hen

• Nguyên liệu: 10g cỏ sữa lá lớn, 20g lá dâu với 3 lá cây bồng bồng (nam tỳ bà, cây lá hen). 
• Cách dùng: Đem tất cả nguyên liệu sắc thuốc lấy nước, chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày.

Cỏ sữa lá nhỏ được ứng dụng trong bài thuốc trị ho hen

Lưu ý khi sử dụng cỏ sữa lá nhỏ

Cây cỏ sữa lá nhỏ có thể mang lại nhiều hiệu quả cho sức khỏe nhưng bạn cần lưu ý khi sử dụng:

• Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng do đây là dược liệu có tính độc, không nên tự ý sử dụng.
• Dùng với liều lượng vừa đủ, không lạm dụng để tránh gây kích ứng dạ dày và nôn mửa.
• Cẩn trọng khi dùng cho phụ nữ có thai.
• Khi ngộ độc cây cỏ sữa lá nhỏ, bạn có thể xuất hiện tình trạng rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy và gây rối loạn nhịp tim.
• Tránh nhầm lẫn cây cỏ sữa lá nhỏ và cỏ sữa lá lớn vì cỏ sữa lá lớn chứa nhiều độc tính hơn. 

Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng cây cỏ sữa lá nhỏ

Xem thêm: 

• Cây hoàng đằng có tác dụng gì? 10 bài thuốc, cách dùng, lưu ý sử dụng
• Cỏ mần trầu: Công dụng, cách dùng, lưu ý khi sử dụng
• Hương phụ có tác dụng gì? 8 lợi ích và một số bài thuốc tốt cho phụ nữ

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về tác dụng của cây cỏ sữa lá nhỏ đến sức khỏe và những lưu ý khi sử dụng. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!