Cá chép và những kỷ lục ít người biết

Ngày 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình làm mâm cúng trang trọng tiễn ông Công ông Táo về chầu trời, và thả cá chép phóng sinh cũng được coi là nghi thức tâm linh, để các Táo quân có phương tiện để di chuyển.

Thả cá chép là phong tục lâu đời của người Việt, còn dưới góc nhìn của các nhà khoa học, cá chép lại có những đặc điểm rất thú vị.

1. Nguồn gốc thú vị của cá chép

Nhiều người nghĩ cá chép là loại cá sông, tuy nhiên cá chép lại có nguồn gốc từ lưu vực biển Đen, biển Aral và biển Caspi. Từ đây, cá chép bắt đầu lan ra Siberia, Trung Quốc, và trải rộng xuống phía Tây.

Những cư dân đầu tiên nuôi cá chép là người La Mã cổ đại ở châu Âu, họ học cách nuôi từ người Trung Quốc và Nhật Bản. Dần dần, cá chép xuất hiện ở gần như mọi nơi trên thế giới.

Cá chép là loại cá phổ biến, tồn tại ở khắp nơi và là loài cá ăn tạp, sinh sản rất nhanh. Tuy nhiên ở môi trường sống đầu tiên ở ba vùng biển (biển Đen, biển Aral và biển Caspi) thì gần như không có bóng dáng của cá chép nữa. Có thể nói cá chép đã tuyệt chủng ở nơi đây.

2. Cá chép quý có giá trị triệu đô la

Dù là loài cá phổ biến, nhưng có những loài cá chép cực quý có giá trị lên tới cả triệu đô la như cá Koi của Nhật Bản. Dù chỉ là cá cảnh, nhưng bạn có thể phải tốn đến $20.000 (khoảng hơn 450 triệu đồng) để sở hữu một chú cá Koi tầm trung. Trong lịch sử, từng ghi nhận trường hợp cá Koi được bán với giá 2,2 triệu đô (gần 50 tỉ đồng).

Điểm chung giữa các loài cá chép, dù là cá chép bình thường hay cá Koi Nhật Bản, là chúng có khả năng sinh tồn đặc biệt cao. Là loài ăn tạp và tương đối hung dữ, chúng được coi là loài có thể gây nguy hiểm cho các loài bản địa nếu được đưa đến quốc gia khác.

Ở Úc, chính quyền địa phương thậm chí đã phải ra khuyến cáo không cho phép chủ nuôi cá vàng, cá Koi cảnh được thả chúng ra thiên nhiên. Lý do là vì khi thoát ra khỏi bể, chúng có thể biến thành những con quái vật khổng lồ, đe dọa sự tồn tại của những loài cá địa phương.

3. Cá chép có thể biến thành khổng lồ khi nào?

Nhiều người bất ngờ trước thông tin cá chép có thể biến thành khổng lồ. Nhưng đây là sự thật. Mặc dù là loài cá cỡ nhỏ, nhưng các nhà khoa học cho biết, cá chép có thể phát triển mãnh liệt hơn phụ thuộc vào từng môi trường sống.

Lý giải vì sao cá chép có thể ăn liên tục, các nhà khoa học cho biết, cá chép không có một dạ dày thực thụ, mà ruột của chúng cũng đồng thời nhận nhiệm vụ tiêu hóa thức ăn luôn. Vì thế, cá chép có thể phát triển lớn hơn nếu được cho ăn liên tục như thế. Một con cá chép có thể ăn số thức ăn bằng 30 - 40% trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

4. Kỹ năng giỏi nhất của cá chép - nhảy cao

Một con cá chép cỡ lớn có thể nhảy vọt lên khỏi mặt nước tới 3m, kỹ năng nhảy vọt này thậm chí xuất sắc hơn nếu có tiếng ồn lớn phát ra xung quanh.

Một câu chuyện thú vị kể lại rằng những du khách đi thuyền trên sông Mississippi (Mỹ) được cảnh báo luôn phải trong trạng thái cẩn trọng. Vì có thể một con cá chép nặng 10 kg có thể nhảy lên và rơi vào mặt.

Có lẽ chính vì vậy mà trong văn hóa của người Á Đông, cá chép được gắn liền với truyền thuyết "vượt vũ môn hóa rồng" (cá chép phải vượt qua 3 đợt sóng lớn mới hóa được rồng).

5. Cá chép – biểu tượng may mắn của nhiều quốc gia Á Đông

Không chỉ riêng châu Á, các nước châu Âu cũng rất thích cá chép. Từ xa xưa, loài cá này được cho là có thể đem lại may mắn, thịnh vượng.

Tại Trung Quốc, cá chép gắn liền với hình tượng của Quan Âm Bồ Tát. Các ngư dân thường cầu nguyện Quan Âm để được bình an trong các chuyến đi đánh cá, vì thế có Quan Âm cũng có biệt hiệu "Quan Âm Nam/Đông Hải".

Còn với Thiên chúa giáo, truyền thống ăn cá vào thứ sáu bắt nguồn từ thần Freyja - nữ thần sinh sản, với biểu tượng là hình con cá.