Theo quan niệm của Y học Cổ truyền, quả và vỏ quả bí đao (bí xanh) có vị ngọt, tính lạnh, không độc, vào kinh tỳ, vị, đại tràng, tiểu tràng có tác dụng lợi tiểu, tiêu phù, thanh nhiệt, giải khát, lương huyết, trừ phiền nhiệt, tiêu viêm… Quả và vỏ quả bí đao được sử dụng chữa đái rắt, đái đục, mụn nhọt. Ngày 30 – 40g quả tươi sắc uống hoặc nấu ăn.
Trong cuốn từ điển cây thuốc Việt Nam, tác giả Tiến sĩ Võ Văn Chi cũng ghi rõ, bí đao còn được gọi là bí phấn hay bí xanh, tên khoa học là Benincasa hispida (Thumb). Cogn. Cây thuộc họ bầu bí Cucurbitaceae.
Bí đao được trồng nhiều ở Việt Nam để làm thực phẩm và thuốc chữa bệnh. Từ thịt quả, vỏ quả, hạt bí đao đều là những vị thuốc chữa bệnh hiệu quả.
Bí đao có vị ngọt, tính lạnh, không độc, vỏ quả tính mát có tác dụng lợi tiểu, tiêu viêm, tiêu thũng, giải nhiệt. Hạt giúp kháng sinh tiêu độc, trừ giun, thanh nhiệt thẩm thấp, hóa đàm bài nung.
Quả bí đao không chỉ là thực phẩm tốt cho sức khỏe mà còn là vị thuốc quý. Ảnh minh họa
Nghiên cứu dược lý cho thấy quả bí đao chứa β-sitosterol, β-sitosterol acetat, lupeol và lupeol acetat, 0,4% protein, 0,1%lipit, 3,2% carbohidrat, 0,3% chất vô cơ và vitamin B. Sáp và vỏ quả chứa chất triterpen gọi là isomultiflorenol acetat.
Với những tác dụng dược lý như vậy, bí đao được dùng để trị nhiều bệnh như thận, viêm thủy thũng, tiểu tiện không thông, đái tháo đường, bạch đới, trẻ em nóng sốt vào mùa hè, viêm thận cấp tính, toàn thân phù thũng, ngộ độc cua, cá. Hạt trị ho, giải độc, trị rắn cắn.
Ngoài ra, theo các chuyên gia dinh dưỡng, do bí đao không chứa chất béo nên có tác dụng chống béo phì rất tốt. Trong bí đao có chứa hợp chất hóa học hyterin- caperic, chất này khống chế đường chuyển hóa thành mỡ, có thể ngăn chặn sự tích lũy mỡ trong cơ thể chống béo phì, giúp giảm cân.
Hơn nữa, thành phần chủ yếu của bí đao là nước, nhiều chất xơ, không chứa lipid. Cứ 100g bí đao có 0,4g protid, 2,4g glucid, 19mg canxi, 12mg phosphor, 0,3mg sắt, nhiều loại vitamin (A, B1, B2, B3, B9, C, E... và khoáng chất như kali, phosphor, magie...), cung cấp ít năng lượng, giàu chất xơ và yếu tố vi lượng, nên bí đao trở thành loại thực phẩm giúp làn da sáng mịn mà lại giảm cân hiệu quả.
Những món ăn từ bí đao giúp thanh nhiệt cơ thể, làm đẹp da vf hỗ trợ giảm cân. Ảnh mih họa
Một số bài thuốc hay từ bí đao
- Hỗ trợ giảm béo: Có thể dùng bí đao làm canh ăn hàng ngày, bằng cách lấy 500g bí đao cả vỏ, hạt rửa sạch thái miếng bỏ vào nồi, cho thêm trần bì, gừng tươi, muối, nước vừa đủ, đun chín bí thì ăn bí uống canh, mỗi ngày 1 lần. Hạt bí đao lợi thấp, vỏ bí đao thì lợi thủy, bí đao ăn cả vỏ hạt thì công hiệu càng cao. Trần bì có tác dụng lý khí, kiện tỳ, lợi thấp, gừng hành thông dương hóa ẩm lợi thủy ăn kết hợp với bí đao sẽ hỗ trợ giảm béo.
- Phù thũng (cả mình và mặt đều phù): Dùng bí đao và hành củ nấu canh với cá chép ăn thường ngày; hoặc 40 g bí đao, 40 g đậu đỏ sắc đặc uống hằng ngày.
- Đái không thông, đái đục, đái ra chất nhầy: Vỏ bí đao sắc đặc lấy nước uống.
- Đái tháo đường: 20 g vỏ bí đao, 20 g vỏ dưa hấu, thiên hoa phấn (qua lâu căn) 20 g. Tất cả đem nấu với một lít nước để sôi 10 phút rồi trữ vào ấm uống cả ngày. Hoặc dùng 100 g bí đao tươi để cả vỏ và hạt, củ mài 50 g, lá sen 50 g nấu nước uống cả ngày.
- Đái tháo đường, miệng khát tâm phiền: Dùng 300 g thịt quả bí (đông qua nhương) thu trữ vào mùa hạ - thu rồi phơi khô dưới nắng to hoặc sấy than, nghiền nát. Mỗi lần dùng 1/10 sắc nước gạn bỏ bã, uống khi còn ấm.
Hoặc chữa đái tháo đường bằng: 20 g vỏ bí đao, 20 g vỏ dưa hấu, thiên hoa phấn (qua lâu căn) 20 g. Tất cả đem nấu với một lít nước để sôi 10 phút rồi trữ vào ấm uống cả ngày. Hoặc dùng 100 g bí đao tươi để cả vỏ và hạt, củ mài 50 g, lá sen 50 g nấu nước uống cả ngày.
- Bạch đới: Dùng 250 g hạt bí đao lâu ngày đem sao lên, nghiền nát vụn, mỗi lần dùng 15 g pha với nước cơm uống mỗi ngày 2 lần, liên tiếp 5-7 ngày.
- Ho gà, viêm phế quản cấp và mạn: Hạt bí đao 15g trộn với đường phèn giã mịn nhào với mật ong uống với nước đun sôi để nguội, ngày 2-3 lần.
Mặc dù bí đao tốt cho sức khỏe nhưng nên ăn xen kẽ việc ăn bí đao với các loại rau củ khác để đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe. Những người bị huyết áp thấp không nên giảm cân bằng bí đao vì bí đao rất ít calo, 100g bí mới có 15calo nên sẽ dễ làm hạ huyết áp, nguy hại cho sức khỏe. Và nên ăn bí đao ở dạng nấu chín, không nên ăn sống, uống nước ép bí đao sống để tránh ảnh hưởng đến đường tiêu hóa.
