8 biện pháp tránh thai hiệu quả nhất mẹ sau sinh nên lựa chọn

Tuy nhiên, nhiều chị em băn khoăn trong việc lựa chọn một biện pháp tránh thai an toàn, phù hợp sau sinh. Theo khuyến cáo của bác sĩ Phạm Thanh Hoàng, Giảng viên Bộ môn Sản Đại học Y Dược TP HCM, Bệnh viện Từ Dũ, khi chị em lựa chọn phương pháp ngừa thai sau sinh, cần nghĩ đến các yếu tố:

- Thời gian: Một vài phương pháp ngừa thai có thể sử dụng ngay sau sanh. Một số loại khác phải chờ vài tuần để bắt đầu.

- Cho con bú: Tất cả các phương pháp ngừa thai đều an toàn khi cho con bú. Tuy nhiên, một vài phương pháp ngừa thai không được khuyến cáo sử dụng trong vài tuần đầu khi cho con bú vì có thể ảnh hưởng nhẹ đến sự tiết sữa.

- Hiệu quả: Phương pháp sử dụng trước khi có thai có thể không phù hợp để sử dụng sau sinh.

Lợi và hại của các biện pháp tránh thai sau sinh

1. Đặt vòng tránh thai

Đặt vòng tránh thai hay dụng cụ tử cung là một dụng cụ nhỏ hình chữ T được đặt vào trong lòng tử cung. Dụng cụ tử cung có thể đặt rất sớm sau sinh thường hay sinh mổ.

Có 2 loại dụng cụ tử cung, trong đó, dụng cụ tử cung có nội tiết phóng thích ra một lượng progestin và có thời hạn sử dụng từ 3 đến 5 năm, tùy loại. Còn dụng cụ tử cung chứa đồng phóng thích một lượng đồng vào trong tử cung, có thời hạn sử dụng trên 10 năm. Cả hai loại dụng cụ tử cung này đều ngừa thai bằng cách ngăn không cho trứng và tinh trùng gặp nhau.

Việc đặt vòng tránh thai không cản trở quan hệ tình dục hay các hoạt động hàng ngày. Một khi được đặt, chị em không cần làm thêm gì nữa để ngừa thai. Dụng cụ tử cung chứa nội tiết có thể làm giảm đau bụng kinh và giảm chảy máu kinh nhiều.

Tuy nhiên, việc đặt dụng cụ tử cung cũng gây ra một số nguy cơ và tác dụng phụ như:

- Dụng cụ tử cung có thể bị tụt ra ngoài tử cung. Xảy ra khoảng 5% trong năm đầu sử dụng. Biến chứng nhiễm trùng hay thủng tử cung là rất hiếm.

- Dụng cụ tử cung có nội tiết có thể làm ra máu âm đạo ít trong 3 đến 6 tháng đầu sử dụng. Các tác dụng phụ khác có thể xảy ra như đau đầu, nôn ói, đau vú…

- Dụng cụ tử cung chứa đồng có thể làm tăng đau bụng kinh và chảy máu kinh nhiều hơn. Thường xảy ra trong vài tháng đầu và giảm sau 1 năm sử dụng

2. Que cấy ngừa thai

Que cấy ngừa thai dẻo có kích thước cỡ bằng que diêm, được cấy dưới da cánh tay của chị em. Sản phụ sau sinh, kể cả sinh thường hay sinh mổ, có thể được cấy que ngay. Que cấy phóng thích progestin vào cơ thể và có thể sử dụng đến 3 năm.

Que cấy ngừa thai không ảnh hưởng lên hoạt động quan hệ tình dục hay sinh hoạt hàng ngày. Khi được cấy, chị em không cần phải làm thêm gì đề ngừa thai. Hầu như tất cả phụ nữ đều có thể cấy que ngừa thai.

Tuy nhiên, que cấy ngừa thai cũng có những nguy cơ và tác dụng phụ như có thể gây ra máu âm đạo không đoán trước được. Kinh nguyệt của chị em có thể nhiều hơn, kéo dài hơn.... Một vài tác dụng phụ khác như đau đầu, mụn trứng cá…

3. Tiêm thuốc ngừa thai

Thuốc ngừa thai dạng tiêm chứa một loại progestin được gọi là depot medroxyprogesterone acetate (DMPA). Nó ngăn ngừa rụng trứng. Thuốc được tiêm bắp 3 tháng. Sản phụ có thể được tiêm mũi đầu tiên ngay sau sinh thường hoặc sinh mổ.

Phương pháp ngừa thai này không cản trở hoạt động tình dục và hầu hết phụ nữ có thể tiêm được.

Cũng giống như các phương pháp ngừa thai khác, phương pháp tiêm thuốc này gây ra những nguy cơ và tác dụng phụ như:

- Giảm mật độ xương (loãng xương) có thể xảy ra khi sử dụng. Khi ngừng tiêm, một vài người, không phải tất cả, xương có thể bình thường trở lại.

- Không thể tiêm nếu sản phụ có nhiều nguy cơ của bệnh lý tim mạch.

- Có thể gây ra máu âm đạo bất thường, đau đầu, tăng cân…

4. Thuốc ngừa thai kết hợp

Loại thuốc ngừa thai kết hợp này có dạng viên uống, dạng vòng đặt âm đạo hay dạng dán, đều chứa estrogen và progestin. Nó ngăn ngừa rụng trứng. Tùy vào dạng được sử dụng mà chị em cần uống một viên thuốc mỗi ngày, đặt vòng âm đạo 21 ngày hay mỗi tuần dán một miếng  và dán trong 3 tuần.

Những phương pháp sử dụng thuốc ngừa thai kết hợp không ảnh hưởng đến hoạt động tình dục. Nó làm cho kinh nguyệt của chị em đều hơn, ra máu kinh ít hơn và ngắn hơn. Ngoài ra, thuốc ngừa thai kết hợp có thể làm giảm đau bụng do co thắt tử cung, giảm mụn trứng cá, giảm đau nửa đầu liên quan đến kỳ kinh.

Tuy nhiên, phương pháp ngừa thai bằng thuốc ngừa thai kết hợp có thể gây ra nhiều tác dụng phụ cho chị em như:

- Trong giai đoạn hậu sản, người phụ nữ có nguy cơ cao bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu. Thuốc ngừa thai kết hợp làm nguy cơ này tăng hơn nữa. Nếu sản phụ nào không có nguy cơ bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu thì có thể bắt đầu sử dụng từ 3 tuần sau sinh

- Estrogen trong thuốc ngừa thai kết hợp có thể làm giảm lượng sữa nếu chị em đang cho bé bú mẹ. Do đó, chị em nên tránh phương pháp này trong vòng 4 đến 6 tuần đầu sau sinh, đến khi lượng sữa ổn định.

- Thuốc ngừa thai kết hợp có tăng nhẹ nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Thuốc không được khuyến cáo cho phụ nữ hơn 35 tuổi và có hút thuốc, có tăng huyết áp hay có tiền sử đột quỵ, nhồi máu cơ tim hay thuyên tắc tĩnh mạch sâu, có tiền căn đau nửa đầu, có một vài bệnh lý nội khoa, có ung thư vú hay tiền căn có ung thư vú.

- Tác dụng phụ bao gồm ra máu âm đạo, đau đầu, đau vú và nôn ói.

5. Sử dụng thuốc ngừa thai uống chỉ có progestin

Thuốc ngừa thai uống chỉ có progestin là thuốc chỉ chứa một thành phần là progestin. Thuốc cần được uống vào giờ chính xác mỗi ngày. Nếu quên một viên hơn 3 giờ, chị em cần sử dụng thêm một phương pháp ngừa thai trong vòng 48 giờ.

ưu điểm của hương pháp này là không ảnh hưởng lên hoạt động tình dục. Thuốc giúp giảm lượng máu kinh hay gây không ra kinh.

Sử dụng thuốc ngừa thai chỉ có progestin có thể gặp những tác dụng phụ như đau đầu, nôn ói và đau ngực. Với những người đang bị ung thư vú, có tiền sử ung thư vú, hay đang bị một số bệnh nội khoa thì không được sử dụng thuốc ngừa thai chỉ có progestin.

6. Phương pháp rào cản

Những rào cản bao gồm: thuốc diệt tinh trùng, bao cao su cho nam hay nữ, màng ngăn âm đạo, mũ chụp cổ tử cung. Phương pháp rào cản ngăn không cho tinh trùng gặp trứng.

Màng ngăn âm đạo, mũ chụp cổ tử cung có thể bắt đầu sử dụng từ 6 tuần sau sinh, khi mà tử cung và cổ tử cung đã trở về lại kích thước bình thường. Chị em cần kiểm tra sự vừa vặn của màng ngăn âm đạo và mũ chụp cổ tử cung khi bắt đầu sử dụng, mặc dù chị em đã dùng nó từ trước khi có thai.

Phương pháp rào cản đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe người phụ nữ, không ảnh hưởng lên tình trạng nội tiết của chị em. Hơn nữa, bao cao su là phương pháp ngừa thai duy nhất có thể ngừa được một số bệnh lây qua đường tình dục. Bao cao su, thuốc diệt tinh trùng có thể được mua dễ dàng.

Mặc dù các phương pháp rào cản đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng chúng vẫn có những tác dụng phụ. Nhất là với thuốc diệt tinh trùng, nó có thể gây ngứa và rát bỏng âm đạo. Một số người có thể dị ứng với thuốc diệt tinh trùng.

7. Ngừa thai bằng phương pháp vô kinh khi cho con bú

Phương pháp vô kinh khi cho con bú là phương pháp ngừa thai tạm thời dựa trên cách cơ thể ngăn ngừa rụng trứng một cách tự nhiên khi cho con bú. Phương pháp này yêu cầu cho bú đều đặn và thường xuyên. Thời gian giữa 2 cữ bú không được hơn 4 giờ vào ban ngày và 6 giờ vào ban đêm.

Đây là cách ngừa thai tự nhiên, không tốn chi phí. Hơn nữa, ngừa thai bằng phương pháp vô kinh khi cho con bú không có nguy cơ và tác dụng phụ, vậy nên không gây hại cho sức khỏe.

Tuy nhiên, phương pháp này chỉ có thể được sử dụng trong vòng 6 tháng sau sinh hay đến khi có kinh trở lại.

8. Ngừa thai bằng phương pháp triệt sản

Triết sản là phương pháp ngừa thai vĩnh viễn. Ở phụ nữ, triệt sản được thực hiện bằng cách làm tắt ống dẫn trứng. Có thể thực hiện sớm sau sinh khi sản phụ còn đang trong bệnh viện, hay sau vài tuần hoặc vài tháng. Có thể thực hiện trong lúc mổ lấy thai.

Ở nam giới, triệt sản được thực hiện bằng cách cắt ống dẫn tinh. Cần khoảng 2 đến 4 tháng để không còn tinh trùng sau khi cắt ống dẫn tinh.

Triệt sản là phương pháp ngừa thai vĩnh viễn. Vậy nên, những người đã thực hiện triệt sản không cần sử dụng thêm bất kỳ biện pháp ngừa thai nào khác.

Nguy cơ nhiễm trùng và chảy máu khi thực hiện triệt sản nam, nữ là rất hiếm. Tuy nhiên, người thực hiện triệt sản cần chắc chắn là mình không còn muốn có con trong tương lai. Nếu thay đổi ý định sau đó thì khả năng phục hồi là rất thấp.

Mỗi phương pháp ngừa thai đều có những ưu và nhược điểm nhất định. Tùy tình trạng sức khỏe, hoàn cảnh của mỗi người mà lựa chọn phương pháp ngừa thai phù hợp nhất. Để hiệu quả và an toàn hơn cho sức khỏe, khi thực hiện các biện pháp ngừa thai, chị em nên tham vấn ý kiến của các bác sĩ sản phụ khoa.

(Bài viết được dịch từ trang thông tin dành cho bệnh nhân của Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa kỳ)