Thế giới có hơn 850 triệu người mắc bệnh lý về thận

Thế giới có hơn 850 triệu người mắc bệnh lý về thận

Theo ước tính của Tổ chức Thận học Quốc tế (ISN), trên toàn cầu có hơn 850 triệu người mắc ít nhất một dạng bệnh lý về  thận. Con số này cao gấp đôi tổng số người mắc đái tháo đường (khoảng 422 triệu), gấp 20 lần số ca ung thư (42 triệu) và vượt xa số người nhiễm HIV/AIDS (36,7 triệu).

Tỷ lệ mắc bệnh thận mạn tính hiện dao động ở mức 10,4% ở nam giới và 11,8% ở nữ giới.

Trong khi đó, mỗi năm có khoảng 13,3 triệu người trên thế giới phải đối mặt với suy thận cấp. Đây là tình trạng tổn thương thận diễn tiến nhanh chóng, có thể phục hồi nếu được điều trị kịp thời nhưng cũng có nguy cơ chuyển sang giai đoạn mạn tính hoặc suy thận hoàn toàn.

Theo thống kê, bệnh thận mạn đã gây ra 4,6% tử vong trên toàn cầu và là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ 12 vào năm 2017.

Thế giới hiện có hơn 850 triệu người mắc bệnh lý về thận - ảnh minh họa

Theo thống kê tại Mỹ, các bệnh lý liên quan đến thận như viêm thận, hội chứng thận hư và bệnh thận mạn tính đã khiến hơn 55.000 người tử vong chỉ trong vòng một năm.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), tại Mỹ tỷ lệ tử vong lên đến 16,5 trên 100.000 dân. Điều này đã đưa nhóm bệnh này trở thành nguyên nhân tử vong đứng thứ 8 trên toàn nước Mỹ.

Còn tại Trung Quốc, ước tính có khoảng 150 triệu người đang sống với bệnh thận mạn tính. Trong đó, gần 600.000 người phải phụ thuộc vào lọc máu định kỳ để duy trì sự sống và ngăn ngừa biến chứng.

Trong khi đó, tại Việt Nam theo thống kê của Bộ Y tế, hiện có hơn 10 triệu người trưởng thành đang mắc bệnh thận mạn. Đặc biệt, mỗi năm, nước ta ghi nhận thêm khoảng 8.000 ca bệnh mới. Trong số này, khoảng 800.000 người đã bước vào giai đoạn phải điều trị lọc máu để kéo dài sự sống.

Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh thận trở thành căn bệnh “phổ biến” trên bình diện toàn cầu?

Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh thận. Tuy nhiên, hai “thủ phạm” lớn nhất là đái tháo đường và tăng huyết áp.

Theo Viện Quốc gia về Đái tháo đường, Tiêu hóa và Bệnh thận Mỹ (NIDDK), hai nguyên nhân trên là thủ phạm của khoảng 2/3 tổng số ca bệnh liên quan đến thận.

Đối với bệnh đái tháo đường, lượng đường trong máu cao kéo dài sẽ làm tổn thương những bộ lọc tí hon trong thận gọi là nephron. Khi các bộ lọc này bị suy yếu, thận không còn lọc hiệu quả chất thải và dịch dư, thậm chí còn để mất những chất đạm quan trọng qua nước tiểu.

Trong khi đó, tăng huyết áp sẽ âm thầm tấn công hệ mạch máu của thận. Khi áp lực máu cao làm hỏng những mạch máu nuôi thận, khiến khả năng lọc máu suy giảm.

Bệnh thận mạn tính ở người lớn còn có thể khởi phát từ hàng loạt yếu tố khác bởi các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống hay hội chứng Goodpasture khiến cơ thể quay sang tấn công chính các tế bào của mình, trong đó có thận.

Tuy nhiên, bệnh thận cũng được “xuất phát” từ chính lối sống thường ngày của mỗi người trong việc sinh hoạt, ăn uống không khoa học.

Một nghiên cứu từ cơ sở dữ liệu UK Biobank của hơn 460.000 người trong 12 năm cho thấy, thói quen thường xuyên nêm muối vào thức ăn làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận mạn tính từ 5-6%. Việc dư thừa natri sẽ khiến huyết áp tăng cao từ đó làm thận tổn thương theo thời gian.

Cùng với đó, việc tiêu thụ quá nhiều đường cũng gây ra những rối loạn chuyển hóa, từ đó dẫn đến suy thận.

Bên cạnh đó, những thói quen xấu như uống rượu, hút thuốc lá và các chất kích thích khác cũng kéo theo nguy cơ mắc bệnh thận khá cáo.

Theo một nghiên cứu tại Wisconsin đã cho biết, việc uống rượu quá mức (hơn 4 ly/ngày) và hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận mạn gấp đôi.

Đặc biệt, nếu kết hợp cả hai, nguy cơ này có thể tăng gần 5 lần.

Gánh nặng về kinh tế liên quan đến chữa trị bệnh bệnh lý về thận

Theo thống kê, chi phí kinh tế y tế liên quan đến điều trị bệnh thận mạn có thể lên đến hàng tỉ USD mỗi năm, chiếm 2,4% - 7,5% chi tiêu y tế hàng năm của quốc gia. Trong đó chi phí chi trả cho chạy thận nhân tạo đặc biệt tăng cao.

Khảo sát của Inside CKD trên 11 quốc gia cho thấy chi phí chi trả cho bệnh thận mạn hàng năm lên đến hàng tỷ USD, chiếm 2,4-7,5% chi tiêu y tế hàng năm. Phí quản lý bệnh thận mạn ở giai đoạn cuối cho các liệu pháp chạy thận nhân tạo, thay thế thận, đặc biệt tăng cao.

Điều trị bệnh thận mạn có thể lên đến hàng tỉ USD mỗi năm, chiếm 2,4% - 7,5% chi tiêu y tế hàng năm của quốc gia - ảnh minh họa

Theo thông tin từ Medicare (chương trình bảo hiểm sức khỏe quốc gia ở người từ 65 tuổi trở lên tại Mỹ) năm 2013, đơn vị này đã chi trả khoảng 50 tỷ USD cho bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính và 31 tỷ USD với những trường hợp bị suy thận giai đoạn cuối.

Medicare cũng cho biết, bệnh thận mạn tính ảnh hưởng đến khoảng 14% dân số Mỹ.

Phân tích về báo cáo sử dụng thuốc và chi phí điều trị, Tiến sĩ Rajesh Balkrishnan từ Đại học Y Virginia (Mỹ) đã đưa ra những phát hiện bao gồm:

- Trong năm 2013, chi tiêu bảo hiểm thuốc theo đơn (Medicare D) cho bệnh thận mạn tính là cao hơn 46% (3.675 USD) so với các bệnh khác nói chung (2.509 USD).

- Chi tiêu bảo hiểm đơn thuốc cho bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối là 6.673 USD/năm, cao hơn 2,6 lần so với bệnh nhân mắc các bệnh khác. Trong khi đó, bệnh nhân lọc máu có chi phí cao nhất là 7.142 USD mỗi năm.

- Ở những trường hợp mắc bệnh thận mạn tính được nhận trợ cấp thu nhập thấp thì sẽ có mức chi tiêu bảo hiểm đơn thuốc cao hơn gấp đôi so với những người không có trợ cấp. Trong khi đó, chi phí thực trả chỉ chiếm từ 1-2% cho những bệnh nhân đã nhận được trợ cấp và bệnh nhân không nhận được trợ cấp phải chi trả 28 - 32%.

- Medicare cũng đã thống kê được hơn 69% số bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính và hơn 74% bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối.

Tại Trung Quốc được dự báo sẽ mất hơn 558 tỷ USD trong 10 năm tới vì tàn tật và tử vong liên quan đến bệnh tim mạch và thận.

Trong khi đó, tại Anh việc điều trị bệnh thận mạn còn tốn kém hơn cả ung thư vú, phổi, đại trực tràng và da cộng lại.

Tại Việt Nam, ước tính chi phí một tháng chạy thận nhân tạo khoảng 2,5-12 triệu đồng (tùy chất lượng, dịch vụ từng nơi) sau khi trừ bảo hiểm y tế.

Thực tế, chạy thận nhân tạo là một quá trình điều trị suốt đời, trừ khi bệnh nhân được ghép thận thành công, vì vậy việc chi trả chạy thận nhân tạo ở nước ta là một gánh nặng tài chính lớn đối với nhiều người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp hoặc sống ở vùng nông thôn. Để đảm bảo quá trình này, nhiều gia đình phải bán tài sản, vay mượn, hoặc phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ cộng đồng để duy trì điều trị.

Một hệ lụy nữa là người bị bệnh thận còn bị ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống, công việc, mối quan hệ xã hội…

Phạm Sinh