Sữa non là gì? 7 tác dụng của sữa non đối với sức khỏe

Sữa non chứa những thành phần dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể đã trở thành một lựa chọn tuyệt vời để nâng cao sức đề kháng và cải thiện sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu sữa non là gì và những tác dụng khi sử dụng sữa qua bài viết dưới đây nhé.

1 Giới thiệu chung về sữa non

Sữa non là gì? 

Sữa non là dòng sữa đầu tiên mà tuyến vú sản xuất trong thời kỳ mang thai thông qua quá trình thay đổi hormone của người mẹ sau khi sinh. Sữa non rất giàu dinh dưỡng, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hệ thống miễn dịch, chống nhiễm trùng và cải thiện sức khỏe đường ruột của bé.

Sữa non là dòng sữa đầu tiên mà tuyến vú sản xuất trong thời kỳ mang thai

Các loại sữa non thường gặp 

Sữa non có chức năng quan trọng, cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, sữa non vẫn được phân loại dựa trên nguồn gốc cũng như một số khác biệt quan trọng về cả chất dinh dưỡng và các yếu tố miễn dịch:

• Sữa non từ người mẹ giàu α-lactalbumin, LF - glycoprotein liên kết sắt và oligosaccharides. IgA là immunoglobulin chiếm ưu thế trong sữa non ở người. Trong sữa non của người, nồng độ LF dao động từ 5 - 6 mg/mL, giảm xuống còn 1 mg/mL trong sữa trưởng thành và chứa 22–24 g/L oligosaccharides.
• Sữa non từ bò giàu casein, β-lactoglobulin và có hàm lượng kháng thể IgG nhiều nhất. Ở sữa từ bò, nồng độ LF có thể dao động từ 1,5 - 5 mg/mL, giảm xuống còn 0,02–0,35 mg/mL trong sữa bò trưởng thành và chứa 1 g/L oligosaccharides.  

Sữa non được phân loại dựa trên nguồn gốc từ người mẹ và từ bò

Thành phần dinh dưỡng của sữa non

Thành phần dinh dưỡng trong 100g sữa non bò gồm:

• Tổng chất rắn là 15,92% với chất rắn không béo là 13,74 g.
• Tổng chất béo là 2,18 g.
• Tổng protein là 7,98 g.
• Các vitamin tan trong chất béo và các vitamin tan trong nước như retinol (0,33 mg), vitamin E (0,29 mg), vitamin D (310,37 mcg), thiamine (0,052 mg), riboflavin (0,384 mg), pyridoxine (0,030 mg), axit pantothenic (0,015 mg) và axit ascorbic (0,016 mg),...

Ngoài ra, sữa non từ mẹ cũng rất giàu chất dinh dưỡng giúp bảo vệ và nuôi dưỡng em bé như:

• Các kháng thể quan trọng (IgA, IgG, IgM).
• Hàm lượng vitamin và khoáng chất như carotenoid, magie, vitamin A đóng vai trò quan trọng đối với thị lực, tim mạch, làn da và hệ miễn dịch của bé.
• Các yếu tố tăng trưởng giúp trẻ phát triển alpha và beta, insulin 1 và 2 đóng vai trò quan trọng trong sửa chữa cơ, sụn.

Sữa non rất giàu chất dinh dưỡng giúp bảo vệ và nuôi dưỡng em bé

Màu sắc và đặc điểm nhận biết sữa non

Sữa non thường có màu vàng hoặc cam đậm, gần giống lòng đỏ trứng. Nguyên nhân là do sữa non chứa hàm lượng beta carotene cao. Đôi khi sữa non có màu trắng, trong hoặc kem. 

Đồng thời, sữa non đặc hơn sữa mẹ hoặc sữa bò nhưng độ đặc sẽ có sự khác nhau tùy theo cơ địa của từng người. Sữa non thường dính và có thể có vết máu mờ.

Sữa non thường có màu vàng hoặc cam đậm, gần giống lòng đỏ trứng

2 Cách vắt sữa non an toàn cho mẹ bầu 

Cơ thể mẹ bầu có thể bắt đầu sản xuất sữa non từ tuần thứ 12 đến tuần thứ 18 của thai kỳ. Sau khi sinh con, nhau thai sẽ tách khỏi tử cung, nồng độ progesterone giảm xuống và gửi tín hiệu đến ngực để sản xuất sữa. Vì thế, trong vòng 24 giờ đầu tiên sau khi sinh, bạn có thể bắt đầu cho con bú sữa non.

Để thu thập sữa non, bạn chỉ nên dùng tay để vắt sữa chỉ 3 - 5 phút/lần, khoảng 3 - 5 lần/ngày. Các bước để vắt sữa non an toàn cho mẹ bầu như sau:

• Rửa tay trước khi thực hiện vắt sữa. 
• Dùng tay để úp một bên ngực, bàn tay tạo thành hình chữ C xung quanh núm vú với 4 ngón tay dưới vú và ngón cái ở trên cùng. Ngón cái và các ngón tay cách vùng gốc xung quanh núm vú khoảng 2- 3 cm.
• Dùng ngón cái và ngón trỏ bóp nhẹ. Nhả lực rồi lặp lại để tạo nhịp điệu, không gây đau. 
• Nếu sữa non không chảy, hãy di chuyển ngón tay nhẹ nhàng về phía núm vú hoặc xa hơn.
• Thu thập sữa non bằng ống tiêm, tốt nhất là loại 5ml đã khử trùng và chú ý phải gỡ bỏ kim hoặc bảo quản trong một bình chứa lớn hơn đã được khử trùng sạch
• Lặp lại quá trình này tương tự với bầu ngực thứ hai.

Sữa non rất cô đặc và sẽ chảy ra từng giọt một, không ra thành tia như sữa già. Do đó, bạn có thể chườm bầu vú bằng khăn ấm hoặc vắt sau khi tắm vòi sen ấm. Đồng thời, bạn cũng có thể nhẹ nhàng massage ngực bằng khăn vải nỉ ấm giúp sữa ra nhiều hơn.

Sữa non rất cô đặc nên thường dùng tay để vắt

3 Các tác dụng của sữa non đối với sức khỏe 

Tăng cường khả năng miễn dịch

Sữa non chứa nồng độ các kháng thể IgA và IgG cao giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh như virus và vi khuẩn. Từ đó, tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Nghiên cứu năm 2006 nhận thấy rằng mức độ IgA tiết trong nước bọt (s-IgA) tăng 79% sau 12 tuần sử dụng sữa non. Từ đó, có thể cải thiện miễn dịch và tăng cường khả năng chống lại nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Nghiên cứu năm 2001 cũng nhận thấy rằng IgA đặc hiệu có xu hướng tăng hơn ở những đối tượng được tiêm vắc-xin có sữa non bò. Kết quả này cho thấy sữa non bò có tiềm năng tăng cường phản ứng miễn dịch đặc biệt của con người.

Sữa non chứa nồng độ các kháng thể IgA và IgG cao giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh

Ngăn ngừa tiêu chảy

Các hợp chất trong sữa non, đặc biệt là sự đa dạng của kháng thể và protein lactoferrin có thể giúp ngăn ngừa tiêu chảy liên quan đến nhiễm trùng do vi khuẩn và virus.

Nghiên cứu năm 2011 nhận ra rằng sử dụng sữa non của bò giúp làm giảm 79% tần suất đi ngoài ở những bệnh nhân trưởng thành bị tiêu chảy liên quan đến HIV. Từ đó cho thấy bổ sung thêm sữa non vào liệu pháp điều trị có hiệu quả trong kiểm soát tiêu chảy liên quan đến HIV.

Một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sử dụng viên nén chứa 400 mg protein sữa non, uống ba lần mỗi ngày với đệm bicarbonate giúp chống lại vi khuẩn E. coli. Từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy du lịch hơn 90%.

Các hợp chất trong sữa non giúp ngăn ngừa tiêu chảy liên quan đến nhiễm trùng do vi khuẩn và virus

Tăng cường sức khỏe đường ruột 

Sữa non có thể giúp tăng cường sức khỏe đường ruột và chống lại các bệnh nhiễm trùng ở đường tiêu hóa.

Các nghiên cứu cho thấy sữa non chứa lactoferrin và các yếu tố tăng trưởng có thể kích thích sự phát triển của các tế bào ruột, tăng cường sức mạnh thành ruột. Từ đó ngăn ngừa tình trạng thấm ruột - một hội chứng khiến các phân tử thức ăn từ ruột rò rỉ vào các bộ phận khác của cơ thể.

Một nghiên cứu năm 2011 phát hiện ra rằng uống 20 gam sữa non của bò mỗi ngày đã ngăn ngừa được 80% tình trạng tăng thấm ruột sau khi tập thể dục.

Sữa non giúp tăng cường sức khỏe đường ruột và chống lại các bệnh nhiễm trùng ở đường tiêu hóa

Tốt cho sức khỏe não bộ

Sữa non đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển cơ thể bằng cách cung cấp nhiều kháng thể, yếu tố tăng trưởng và chất dinh dưỡng. Nghiên cứu năm 2012 nhận thấy việc điều trị bằng sữa non giúp ngăn chặn quá trình chết tế bào apoptosis, làm giảm thể tích tổn thương do xuất huyết não và cải thiện trí nhớ ngắn hạn.

Hơn nữa, sữa non còn chứa axit béo omega-3 cần thiết cho sự hình thành cấu trúc và tăng cường chức năng của não. Ngoài ra, các vitamin nhóm B, vitamin D, khoáng chất như kẽm và magie có trong sữa non cũng góp phần tăng cường sức khỏe não bộ bằng cách hỗ trợ sản xuất chất dẫn truyền thần kinh và quá trình nhận thức.

Sữa non chứa axit béo omega-3 cần thiết cho việc tăng cường sức khỏe não bộ

Duy trì hệ xương chắc khỏe

Một nghiên cứu nhận thấy rằng bổ sung sữa non giúp tăng osteocalcin huyết thanh và mật độ khoáng xương. Từ đó thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển của xương.

Nghiên cứu khác năm 2014 cũng cho rằng việc bổ sung sữa non trong quá trình tập luyện sức bền có lợi cho việc tăng sức mạnh ép chân và giảm sự tái hấp thu xương ở người lớn tuổi. Đồng thời, cải thiện sức mạnh phần thân trên, độ dày cơ, khối lượng mô nạc và chức năng nhận thức.

Nghiên cứu năm 2023 cũng kết luận rằng protein sữa non thúc đẩy sự hấp thụ canxi bằng cách điều chỉnh tăng biểu hiện của các protein gian bào vận chuyển canxi. Do đó làm tăng mật độ xương và thúc đẩy sự phát triển của xương.

Bổ sung sữa non giúp tăng osteocalcin huyết thanh và mật độ khoáng xương

Có lợi cho bệnh tiểu đường loại 2

Nghiên cứu năm 2009 nhận thấy lượng đường trong máu sau ăn 2 và 8 giờ đều giảm liên tục khi uống 5g sữa non khi bụng đói vào mỗi sáng và tối trong 4 tuần. Kết quả này cho thấy sữa non có thể làm giảm nồng độ glucose và ketone trong máu có thể gây ra biến chứng ở bệnh nhân tiểu đường loại 2.

Nghiên cứu khác năm 2012 nhận thấy nồng độ glucose trong máu của chuột mắc bệnh tiểu đường do streptozotocin giảm lần lượt là 11% và 33% vào tuần thứ 2 và tuần thứ 4 khi được cho ăn sữa non. Từ đó chỉ ra rằng yếu tố tăng trưởng giống insulin I (IGF-I-RF) thu được từ sữa non có thể là một thành phần hữu ích cho phương thức điều trị thay thế của bệnh tiểu đường ở những bệnh nhân kháng insulin.

Sữa non làm giảm nồng độ glucose ở bệnh nhân tiểu đường loại 2

Chữa lành vết thương

Nghiên cứu năm 2018 báo cáo rằng sữa non có thể thúc đẩy quá trình lành vết thương thông qua các yếu tố tăng trưởng và/hoặc các yếu tố điều hòa miễn dịch khác. Đồng thời, sữa non có chức năng phục hồi vết thương nhờ sự phát triển của nguyên bào sợi.

Sữa non có thể thúc đẩy quá trình lành vết thương

4 Hướng dẫn cách sử dụng sữa non đúng cách, hiệu quả

Thời điểm vàng để trẻ bú sữa non

Dạ dày của trẻ sơ sinh rất nhỏ, chỉ có thể chứa một lượng nhỏ sữa. Đây là lý do tại sao trẻ sơ sinh bú thường xuyên, từ 8 - 10 lần trong vài ngày đầu tiên. Sau đó, lượng sữa non mà bé cần tăng dần mỗi ngày khi dạ dày được mở rộng hơn.

Lượng sữa trẻ sơ sinh cần bú ở mỗi lần bú trong tuần đầu tiên:

• 1 ngày tuổi: 2 - 10ml.
• 1 đến 2 ngày tuổi: 5 - 15ml.
• 2 đến 3 ngày tuổi: 15 - 30ml.
• 3 đến 4 ngày tuổi: 30 - 60ml.

Trẻ được uống sữa non 8 - 10 lần trong vài ngày đầu tiên

Cách sử dụng sữa non pha sẵn

Nghiên cứu năm 2020 cho thấy rằng liều lượng và thời gian uống sữa non phụ thuộc vào nhóm tuổi và tình trạng bệnh.

• Trẻ em là từ 0,5 - 3g mỗi ngày dựa trên độ tuổi và cân nặng.
• Người lớn và người cao tuổi: 3,2 - 60g mỗi ngày trong tối đa 8 tuần.

Các chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên người lớn có thể dùng sữa non 2 lần/ngày, lần đầu 30 phút trước khi ăn sáng, một lần trước khi đi ngủ và ít nhất hai giờ sau bữa ăn cuối cùng trong ngày. Tương tự, trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi cũng nên uống sữa non ít nhất 2 lần một ngày.

Sữa non pha sẵn cần được tiêu thụ với liều lượng và thời gian phụ thuộc vào nhóm tuổi

5 Phân biệt giữa sữa non tự nhiên và sữa non công thức

Sữa non tự nhiên và sữa non công thức đều mang lại dưỡng chất cho cơ thể, tuy nhiên chúng cũng có những đặc tính riêng:

6 Lưu ý khi sử dụng sữa non để đạt hiệu quả tối đa

Ai không nên uống sữa non?

Sữa non bò thường an toàn đối với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, những người bị dị ứng với sữa không nên tiêu thụ sữa non bò. Hơn nữa, những người có cơ địa dị ứng cũng nên cân nhắc vì sản phẩm sữa non công thức cũng có thể được chế biến bằng các chất phụ gia có thể gây dị ứng phổ biến khác như đậu nành.

Những người bị dị ứng với sữa không nên tiêu thụ sữa non từ bò

Tác dụng phụ của sữa non

Sữa non của bò được dung nạp tốt và có thể dẫn đến một số triệu chứng nhẹ về đường tiêu hóa như buồn nôn, đầy hơi, tiêu chảy, vị khó chịu và phát ban trên da.

Ngoài ra, một nghiên cứu cho thấy sữa non bò chứa dấu vết của vi khuẩn Salmonella có khả năng gây hại cho sức khỏe. Do đó, cần xử lý, tiệt trùng và bảo quản sữa non đúng cách để cải thiện chất lượng vi khuẩn học, không để lại những hậu quả không mong muốn khi tiêu thụ.

Đầy hơi, đau bụng là một trong những tác dụng phụ khi tiêu thụ sữa non

Kiểm tra thành phần sữa non trước khi mua

Khi lựa chọn sữa non, hãy lựa chọn những nhà sản xuất uy tín. Đồng thời, kiểm tra thành phần sữa non chứng nhận không chứa hormone, kháng sinh và GMO vì:

• Sự hiện diện của các chất gây ô nhiễm như hormone, kháng sinh và sinh vật biến đổi gen (GMO) trong sữa non có khả năng làm mất tác dụng có lợi cho sức khỏe và gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
• Hơn nữa, kháng sinh còn sót lại trong các sản phẩm động vật có thể góp phần gây ra tình trạng kháng kháng sinh - một mối quan ngại ngày càng tăng đối với sức khỏe cộng đồng.
• Bên cạnh đó, một số nghiên cứu cho thấy rằng hormone tăng trưởng được sử dụng trong chăn nuôi bò sữa thông thường có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe.

Kiểm tra thành phần sữa non chứng nhận không chứa hormone, kháng sinh và GMO

Chọn sữa non đúng độ tuổi

Mỗi sản phẩm sữa non được sản xuất sẽ có một công thức phù hợp cho từng độ tuổi và chế độ dinh dưỡng cần hấp thu của bé tại thời điểm đó. Vì thế, khi chọn mua, các mẹ cần xem kỹ độ tuổi trên sản phẩm để tìm được sản phẩm phù hợp với con mình nhất.

Các mẹ cần xem kỹ độ tuổi để tìm được sản phẩm phù hợp với con

Bảo quản đúng cách 

Khi vắt sữa non, bạn nên bảo quản đúng cách để đảm bảo sữa vẫn giữ nguyên được dinh dưỡng cần thiết:

• Lưu trữ sữa non trong hộp đựng hoặc ống tiêm vô trùng, ghi nhãn gồm tên, ngày và giờ vắt sữa non.
• Sử dụng sữa mẹ tươi được bảo quản ở tủ lạnh trong vòng 5 ngày.
• Bảo quản sữa ở nhiệt độ từ 2 – 4°C trong vòng 24 giờ trước khi đông lạnh.
• Đặt ống tiêm hoặc hộp đựng vào một túi sạch có thể đóng kín lại trong tủ đông ở nhiệt độ âm 18°C.

Có thể lưu trữ sữa non trong hộp đựng hoặc ống tiêm vô trùng

7 Một số câu hỏi thường gặp

Bầu 4 tháng ra sữa non có sao không? 

Sữa non rỉ ra từ ngực là điều bình thường, không có nghĩa là sắp chuyển dạ. Tình trạng rỉ sữa non có thể xuất hiện ở tam cá nguyệt thứ 2 (bầu 4 tháng) ở một số người. 

Do đó, nếu bị rỉ sữa non, mẹ bầu có thể mặc miếng lót ngực dùng một lần hoặc có thể giặt được.

Tình trạng rỉ sữa non có thể xuất hiện ở tam cá nguyệt thứ 2 (bầu 4 tháng)

Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ có cần uống thêm nước không? 

Sữa mẹ chứa hơn 80% là nước, đặc biệt là sữa đầu dòng. Do đó, bé không cần nước trước khi được 6 tháng tuổi, ngay cả trong điều kiện khí hậu nóng. Hơn nữa, nguồn nước có thể không sạch và khiến bé bị nhiễm trùng khi tiêu thụ. 

Đồng thời, trẻ dưới 6 tháng tuổi có khối lượng cơ thể thấp, việc uống nước rất dễ khiến vượt nhu cầu natri bình thường và gây ngộ độc nước uống, khiến nhiệt độ cơ thể thấp hoặc thậm chí là co giật.

Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ dưới 6 tháng tuổi không cần uống thêm nước

Xem thêm: 

• Top 16 loại sữa cho người già, người lớn tuổi được ưa chuộng
• Top 17 loại sữa dành cho người bị tiểu đường được ưa chuộng

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về sữa non cũng như các tác dụng của sữa non mang lại cho sức khỏe. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!