Lá dứa có tác dụng gì? Tác dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

Lá dứa là nguyên liệu thường được sử dụng trong các công thức nấu ăn để tăng hương thơm và mùi vị. Trong y học lá dứa cũng mang đến nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu lá dứa có tác dụng gì và những lưu ý khi sử dụng qua bài viết dưới đây nhé.

1 Giới thiệu chung về cây lá dứa 

Lá dứa là cây gì?

Lá dứa (nếp thơm hay cây cơm nếp) có tên khoa học Pandanus amaryllifolius Roxb, thuộc họ Dứa dại (Pandanaceae). Đây là một loài cây bụi có nhánh, phân bố rộng rãi ở các môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới như các nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Đài Loan, Papua New Guinea và Sri Lanka,…

Lá thẳng hình mác, đầu nhọn, mép lá nguyên xếp lớp lên nhau theo hình xoắn ốc. Lá có bề mặt nhẵn, hơi xếp nếp với gân chính lõm ở mặt trên như máng thuyền và lồi rõ ở mặt dưới. Phiến lá khi khô vò ra có mùi thơm như cơm nếp. Cây hình thành cụm hoa đực màu trắng, có mùi thơm. Quả hình nón, đường kính 25cm, khi chín màu vàng đỏ.

Ngày nay, lá dứa được trồng rộng rãi khắp các địa phương ở nơi râm mát, đất ẩm. Từ đó, có thể thu hoạch quanh năm cả rễ, quả, hạt và những lá già, dài, dày, màu xanh đậm.

Lá dứa có tên khoa học Pandanus amaryllifolius, thuộc họ Dứa dại (Pandanaceae)

Thành phần hóa học của lá dứa 

Cây lá dứa chứa các thành phần hóa học gồm:

• Tinh dầu với 65% là methylester của alcol β – phenyl ethylic, các diterpen như D-linalool phenylethyl acetate, citral, ester của acid phthalic, acid béo.
• Hoa lá dứa chứa 0,1 – 0,3% tinh dầu, trong đó thành phần chính là benzyl benzoat, benzyl axetat geraniol, linalool, linalyl axetat, bromostyrene, guaiacol.

Cây lá dứa có tinh dầu chứa nhiều thành phần hóa học

2 Các tác tác dụng của lá dứa đối với cơ thể 

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Tiêu thụ lá dứa có thể giúp mọi người kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn sau khi ăn. Nghiên cứu năm 2014 cho thấy chiết xuất rễ cây lá dứa làm giảm lượng đường trong máu ở chuột bị tiểu đường nhờ đặc tính chống oxy hóa.

Một nghiên cứu khác năm 2015 chứng minh rằng sử dụng trà lá dứa (30g trong 300ml nước sôi) có thể làm giảm lượng đường trong máu sau bữa ăn ở những người tham gia khỏe mạnh trung bình 16,7%, kích thích tiết insulin từ dòng tế bào beta tuyến tụy và ức chế hoạt động của enzyme alpha glucosidase. Từ đó cho rằng lá dứa có tiềm năng là nguồn thực vật chống tăng đường huyết tự nhiên, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Tiêu thụ lá dứa giúp kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn sau khi ăn

Giảm đau trong bệnh viêm khớp

Viêm khớp ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và được đặc trưng bởi đau khớp hoặc cứng khớp. Nghiên cứu năm 2011 nhận thấy rằng các loại dầu làm từ chiết xuất lá dứa giàu thành phần hóa học giúp chống viêm, làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm khớp.

Từ đó, chiết xuất lá dứa được ủng hộ sử dụng cho bệnh thấp khớp và viêm khớp dạng thấp trong y học cổ truyền.

Chiết xuất lá dứa giúp chống viêm, giảm các triệu chứng của bệnh viêm khớp

Ngăn ngừa bệnh tim mạch

Lá dứa được phát hiện là nguồn carotenoid - một loại chất chống oxy hóa của cơ thể. Từ đó nhận thấy sử dụng lá dứa có tác dụng làm giảm nguy cơ phát triển xơ vữa động mạch, tình trạng hẹp động mạch tim do tích tụ mảng bám.

Sử dụng lá dứa làm giảm nguy cơ phát triển xơ vữa động mạch, ngăn ngừa bệnh tim mạch

Tăng cường sức khỏe răng miệng

Một nghiên cứu năm 2015 đã nhận định rằng nhai lá dứa có thể giúp cải thiện sức khỏe răng miệng và ngăn ngừa chảy máu nướu. Hơn nữa, lá dứa có mùi thơm dễ chịu giúp làm dịu hơi thở của bạn.

Nhai lá dứa giúp tăng cường sức khỏe răng miệng và ngăn ngừa chảy máu nướu

Làm dịu vết bỏng 

Trong dân gian, đem nghiền nát lá dứa khô bôi ngoài da có thể giúp điều trị bỏng nhẹ, cháy nắng và một số vấn đề về da khác. Nghiên cứu sơ bộ cho thấy axit tannic trong lá dứa có tác dụng làm mát và làm dịu nhanh đối với các vết bỏng nhẹ.

Đắp lá dứa khô nghiền nát ngoài da giúp điều trị bỏng nhẹ

Trị gàu

Nhờ đặc tính kháng khuẩn, bột lá dứa có thể giúp loại bỏ gàu khi dùng làm dầu gội. Để điều trị gàu cũng như các bệnh nhiễm trùng da đầu khác, bạn thực hiện bằng cách:

• Nghiền nát lá dứa tươi thành hỗn hợp sệt.
• Thoa một lớp đều lên da đầu trong 30 phút.
• Sau đó gội sạch lại với nước ấm. 

Bột lá dứa giúp loại bỏ gàu khi dùng làm dầu gội nhờ đặc tính kháng khuẩn

Giải cảm

Lá dứa rất giàu vitamin và chất chống oxy hóa. Từ đó thúc đẩy hệ miễn dịch khỏe mạnh, tăng cường chức năng hô hấp cũng như giải cảm.

Vitamin và chất chống oxy hóa trong lá dứa thúc đẩy hệ miễn dịch khỏe mạnh, giải cảm

Giảm căng thẳng

Một nghiên cứu năm 2017 nhận thấy rằng sử dụng liệu pháp hương thơm từ lá dứa và âm nhạc thư giãn có thể làm giảm mức độ lo lắng của bệnh nhân nhi đang điều trị nha khoa.

Bạn có thể uống trà làm từ lá dứa giúp dịu tâm trí, cơ thể, giảm căng thẳng và lo âu bằng cách: 

• Thái nhỏ lá dứa và rửa sạch. 
• Cho lá vào nồi nước sôi, hãm và lọc nước khi nước nguội. 
• Ngồi xuống, thư giãn và thưởng thức một tách trà.

Uống trà lá dứa giúp làm dịu tâm trí, cơ thể, giảm căng thẳng

Ngăn ngừa ung thư 

Nghiên cứu năm 2012 cho thấy rằng chiết xuất ethanol của lá dứa có thể gây ra chu trình chết tế bào trên dòng tế bào ung thư vú. Hơn nữa, lá dứa cũng được phát hiện chứa phytosterol stigmasterol và nhiều chất hóa học thực vật có hoạt tính sinh học chống ung thư.

Một nghiên cứu khác năm 2014 cũng nhận định chiết xuất của lá dứa có tác dụng gây độc tế bào, chống nguyên phân, chống tăng sinh và gây chết tế bào theo chương trình. Từ đó mang lại hoạt tính chống ung thư tốt.

Chiết xuất lá dứa gây ra chu trình chết trên dòng tế bào ung thư vú, ngăn ngừa ung thư

Kháng khuẩn

Nghiên cứu năm 2021 cho rằng các alkaloid, flavonoid, phenolics, steroid và terpenoid trong lá dứa có thể giúp chống lại sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

Các hoạt chất sinh học trong lá dứa giúp chống lại sự phát triển của vi khuẩn

3 Một số bài thuốc có sử dụng lá dứa

Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng phụ không mong muốn.  

Bài thuốc giải cảm sốt, trị phong hàn

• Nguyên liệu: Khoảng 10 lá dứa tươi đã rửa sạch. 
• Cách dùng: Đun lá dứa tươi với khoảng 2 lít nước đến khi sôi. Đổ ra chậu cho nguội bớt và xông hơi toàn thân khoảng 20 phút, 1 lần/ngày trong 5 - 7 ngày giúp giải cảm sốt.

Xông hơi với lá dứa giúp giải cảm sốt

Bài thuốc thanh nhiệt cơ thể, giải nhiệt, lợi tiểu

Bài thuốc này dùng giúp giải độc tố tích tụ trong cơ thể, thanh nhiệt, giảm nóng trong, nóng sốt, mụn nhọt và bí tiểu. 

• Nguyên liệu: 10 lá dứa tươi, nước lọc. 
• Cách dùng: Cắt nhỏ lá dứa thành từng đoạn, xay nhuyễn với 1 lít nước lọc. Lọc lấy nước cốt, bỏ bã và tiếp tục đun đến lượng nước theo nhu cầu sử dụng. Cho thêm đường phèn vào khuấy đều. Để nguội, chia thành 2 lần uống trong ngày.

Lá dứa được dùng trong bài thuốc giải độc tố tích tụ, thanh nhiệt, giảm nóng trong

Bài thuốc trị gàu

• Nguyên liệu: Khoảng 7 lá dứa tươi đã rửa sạch. 
• Cách dùng: Giã nát lá dứa với 1 ít nước. Chắt lấy nước cốt, thoa lên da đầu và để yên trong 30 phút. Sau đó gội sạch lại với nước sạch.

Gội đầu với lá dứa giúp trị gàu

Bài thuốc trị bệnh viêm khớp sưng đau

• Nguyên liệu: Khoảng 3 lá dứa tươi đã rửa sạch, cắt thành khúc nhỏ và dầu dừa.
• Cách dùng: Đun nóng 1 chén nhỏ dầu dừa trên lửa nhỏ đến khi sôi liu riu. Cho lá dứa vào khuấy đều tay. Để hỗn hợp đến khi nguội bớt, độ nóng vừa phải và đắp vào vùng khớp sưng đau khoảng 15 phút. Sử dụng ngày 1 lần, trong 10 ngày sẽ mang lại hiệu quả giảm đau trong viêm khớp.

Lá dứa là nguyên liệu dùng trong bài thuốc trị bệnh viêm khớp sưng đau

Bài thuốc phòng chống bệnh tiểu đường

• Nguyên liệu: Lá dứa khô với nước. 
• Cách dùng: Dùng 10 lá dứa khô đun cùng 2,5 lít nước đến khi còn 2 lít. Chia thành 3 phần, uống trước mỗi bữa ăn trong ngày. Dùng liên tục trong 7 - 10 ngày.

Uống nước lá dứa liên tục trong 7 - 10 ngày giúp phòng chống bệnh tiểu đường

Bài thuốc giảm cảm giác lo lắng, bồi bổ thần kinh, giúp ngủ ngon

• Nguyên liệu: 3 lá dứa tươi cắt nhỏ. 
• Cách dùng: Đem lá dứa đã chuẩn bị sắc với 7 bát nước đến khi còn 2 bát. Uống vào buổi trưa khi nước còn ấm. Dùng liên tục trong 15 - 20 ngày.

Lá dứa được dùng trong bài thuốc giảm cảm giác lo lắng, bồi bổ thần kinh, giúp ngủ ngon

Bài thuốc trị đau nhức răng, viêm nướu răng

• Nguyên liệu: 1 lá dứa tươi cắt nhỏ thành từng đoạn. 
• Cách dùng: Ngâm lá dứa trong nước muối pha loãng. Sau đó nhai sống trực tiếp, ngậm nước chiết từ lá dứa trong miệng giúp giảm viêm nướu, đau nhức răng.

Nhai sống trực tiếp lá dứa giúp trị đau nhức răng, viêm nướu

4 Hướng dẫn sử dụng lá dứa đúng cách, an toàn ngay tại nhà

Sau khi thu hái, lá dứa được rửa sạch với nước. Nếu dùng tươi, bạn có thể sử dụng trực tiếp với liều lượng thích hợp. Nếu dùng khô, đem lá dứa phơi dưới ánh nắng mặt trời hoặc sấy khô, bảo quản và dùng dần.

Lá dứa nên tiêu thụ với liều lượng thích hợp, không nên lạm dụng:

• Khi cần lấy hương thơm có thể cho 1 – 2 lá vào món ăn hoặc trà.
• Trong các bài thuốc, sử dụng lá dứa theo liều lượng chỉ định của bác sĩ hoặc yêu cầu của đơn thuốc.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng chiết xuất lá dứa bằng cách cắt nhỏ lá, xay nhuyễn với nước, lọc hỗn hợp lấy nước bỏ bã và dùng trong nấu ăn:

• Tăng thêm hương vị cho nước sốt cà ri.
• Làm nước ướp thịt cùng sả, sốt cà chua.
• Thêm đường, đun ở lửa vừa để tạo siro ngọt có hương lá dứa.
• Thêm vào bánh mì ngọt và các loại bánh nướng.

Lá dứa nên tiêu thụ với liều lượng thích hợp, không lạm dụng

5 Lưu ý khi sử dụng cây lá dứa 

Lá dứa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng vẫn cần lưu ý khi sử dụng: 

• Dùng theo hướng dẫn và liều lượng chỉ định của bác sĩ vì sử dụng trong thời gian dài có thể gây hạ đường huyết.
• Lá dứa có tác dụng nhuận tràng nhẹ nên khi sử dụng lâu dài với liều lượng lớn có thể gây tiêu chảy.
• Cần rửa sạch nhiều lần với nước và ngâm nước muối khi sử dụng trực tiếp lá dứa tươi.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng với những người bị tăng huyết áp, suy thận, lao phổi,...
• Những bài thuốc từ lá dứa không thể thay thế thuốc chữa bệnh, người bệnh cần phải kết hợp phác đồ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. 

Sử dụng lá dứa lâu dài với liều lượng lớn có thể gây tiêu chảy

Xem thêm: 

• Lá hẹ có tác dụng gì? 14 tác dụng của lá hẹ đối với sức khỏe
• Lá vối có tác dụng gì? Tác dụng, lưu ý khi dùng và bài thuốc từ lá vối

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về tác dụng của cây lá dứa đến sức khỏe và những bài thuốc có sử dụng lá dứa. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!