Hôn mê: Nguyên nhân, cách chẩn đoán và cách phục hồi

Hôn mê là tình trạng người bệnh không đáp ứng với bất kỳ kích thích nào từ bên ngoài. Đây là dấu hiệu nguy hiểm của nhiều bệnh lý khác nhau. Cùng tìm hiểu về các nguyên nhân gây hôn mê qua bài viết này nhé!

1 Hôn mê là gì?

Hôn mê là tình trạng người bệnh không còn ý thức với tất cả những thay đổi của môi trường xung quanh. Bệnh nhân hôn mê sẽ không thể nói chuyện, cử động, thậm chí giảm khả năng hô hấp và tuần hoàn bình thường.

Thời gian hôn mê có thể kéo dài từ vài giờ, vài ngày hoặc kéo dài vài tháng tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh lý gây suy giảm nhận thức.

Hôn mê là tình trạng người bệnh không còn ý thức, không đáp ứng với kích thích

2 Nguyên nhân gây hôn mê

Hôn mê có thể là hậu quả nghiêm trọng của nhiều bệnh lý khác nhau như giảm tưới máu não, chấn thương hoặc nhiễm độc tế bào thần kinh… Một số nguyên nhân gây ra hôn mê thường gặp gồm:

• Thiếu oxy não: thường gặp bệnh nhân khó thở, ngừng thở hoặc ngừng tim do làm giảm lượng oxy cần thiết cung cấp cho tế bào thần kinh hoạt động.
• Chấn thương sọ não: sự va đập, xuất huyết sau chấn thương có thể khiến tổn thương, phù nề hoặc chèn ép nhu mô não ở mức độ nghiêm trọng dẫn đến hôn mê.
• Tai biến mạch máu não: đây là nguyên nhân dẫn đến hôn mê thường gặp ở bệnh nhân tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu do sự giảm tưới máu, chèn ép tổ chức não bình thường.
• Rối loạn đường huyết: hôn mê có thể là tình trạng nguy hiểm của việc tăng đường huyết quá cao hoặc hạ đường huyết đột ngột nếu không điều trị đái tháo đường đúng cách.
• Nhiễm độc thần kinh: các chất độc hại trong cơ thể không được đào thải đúng cách như amoniac, ceton, khí than CO hoặc khí cacbonic CO2 có nguy cơ gây tổn thương và hoại tử tế bào thần kinh gây hôn mê.
• Nhiễm trùng: hôn mê có thể gặp khi các tác nhân như vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây ra viêm não, viêm màng não ở mức độ nặng, lan tỏa.
• Co giật: dẫn đến hình thành các sóng não bất thường, lặp đi lặp lại trong thời gian dài khiến tế bào thần kinh bị tổn thương và dẫn đến hôn mê.

Tăng đường huyết không kiểm soát tốt có thể dẫn đến hôn mê

3 Biến chứng của hôn mê

Bệnh nhân hôn mê sẽ không thể chăm sóc bản thân, di chuyển hoặc kiểm soát được vấn đề ăn uống, đại tiện và tiểu tiện của bản thân. Do đó, nếu không được chăm sóc tốt, người bệnh có thể gặp một số biến chứng sau:

• Nhiễm trùng thứ phát: thường do chăm sóc và vệ sinh không đảm bảo dẫn đến viêm phổi, viêm phế quản hoặc nhiễm trùng da, nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Loét tỳ đè: do nằm tại một tư thế quá lâu khiến khả năng tưới máu suy giảm dẫn đến tấy đỏ, loét da, chảy dịch thậm chí nhiễm trùng, hoại tử.
• Huyết khối: tốc độ lưu thông máu ở bệnh nhân hôn mê thường chậm hơn bình thường nên có thể làm tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông gây thuyên tắc phổi, nhồi máu não hoặc nhồi máu cơ tim…
• Teo cơ: bệnh nhân hôn mê gần như không có bất kỳ hoạt động co rút cơ bắp nào khiến các khối cơ trở nên yếu dần và teo nhỏ hơn bình thường.

Viêm phổi là biến chứng thường gặp ở bệnh nhân hôn mê

4 Cách chẩn đoán hôn mê

Hôn mê có thể gặp trong nhiều bệnh lý khác nhau nên việc chẩn đoán nguyên nhân dẫn đến hôn mê là điều quan trọng nhất. Bác sĩ sẽ dựa vào lâm sàng và các kỹ thuật bổ trợ để chẩn đoán bệnh:

• Đánh giá tri giác dựa theo thang điểm Glasgow: bao gồm khả năng vận động mắt, đáp ứng lời nói và phản xạ vận động khi kích thích đau vào cơ thể.
• Kiểm tra dấu hiệu sống: giúp bác sĩ phân loại mức độ nguy hiểm của bệnh nhân hôn mê.
• Xét nghiệm đường máu: nhằm phát hiện được tình trạng tăng hoặc giảm đường huyết bất thường.
• Chụp cắt lớp vi tính sọ não: giúp bác sĩ chẩn đoán một số nguyên nhân gây hôn mê như chấn thương sọ não, tai biến hoặc viêm màng não.

Theo dõi thang điểm Glasgow có thể giúp xác định tình trạng hôn mê

5 Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bệnh nhân hôn mê thường được người nhà đưa đến cấp cứu do có thể là dấu hiệu bệnh chuyển nặng. Một số triệu chứng ban đầu của tình trạng hôn mê gồm:

• Hoa mắt, chóng mặt hoặc nhìn mờ.
• Lơ mơ, nói không rõ nghĩa.
• Tê bì chân tay hoặc yếu cơ.
• Khó thở, thở hổn hển.
• Nhịp thở không đều.
• Rối loạn nhịp tim.

Hoa mắt, chóng mặt có thể là biểu hiện ban đầu của hôn mê

Nơi khám chữa bệnh

Nếu phát hiện người thân có những dấu hiệu hôn mê, bạn nên nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cấp cứu tại các bệnh viện gần nhất, các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được điều trị kịp thời.

6 Các cách điều trị tình trạng hôn mê

Sau khi xác định được nguyên nhân dẫn đến hôn mê và mức độ trầm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau:

• Điều chỉnh đường huyết: bác sĩ có thể chỉ định tiêm insulin đối với bệnh nhân hôn mê do tăng đường huyết và ngược lại truyền dung dịch glucose cho người bệnh hạ đường huyết.
• Thuốc chống động kinh: nhằm giảm trạng thái co cứng cơ, an thần đối với bệnh nhân động kinh, co giật.
• Thuốc kháng sinh: thường được chỉ định cho bệnh nhân hôn mê do viêm não hoặc viêm màng não.
• Phẫu thuật: giúp loại bỏ khối máu tụ trong não, khối u não gây chèn ép nhu mô, giảm tưới máu não dẫn đến hôn mê.

Phẫu thuật não có thể giúp loại bỏ nguyên nhân gây hôn mê

7 Cách phòng tránh tình trạng hôn mê

Điều trị hôn mê thường kéo dài và tốn kém nhiều công sức và tiền bạc, do đó việc xây dựng lối sống lành mạnh để phòng ngừa hôn mê là điều cần thiết. Bạn có thể hạn chế bệnh nếu áp dụng một số biện pháp dưới đây:

• Tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ với các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp…
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để duy trì một sức khỏe tốt và thân hình cân đối.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, giảm bớt muối, đường và chất béo ra khỏi thực đơn hàng ngày.
• Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia hoặc chất gây nghiện.
• Không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào nếu chưa được sự cho phép của bác sĩ hoặc dược sĩ.

Hạn chế sử dụng rượu bia và các chất kích thích có thể phòng ngừa hôn mê

8 Phục hồi sau tình trạng hôn mê

Tốc độ hồi phục sau hôn mê là khác nhau ở từng bệnh nhân, phụ thuộc vào tuổi tác, thể trạng và nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, phần lớn người bệnh tỉnh dậy sau hôn mê thường cần một thời gian để thích nghi với môi trường.

Một số phương pháp hỗ trợ điều trị sau hôn mê thường được áp dụng gồm:

• Tập vật lý trị liệu.
• Ngôn ngữ trị liệu.
• Hướng dẫn sử dụng các thiết bị hỗ trợ sinh hoạt, di chuyển.
• Thực hiện tái hòa nhập cộng đồng cho người bệnh.

Tập vật lý trị liệu có thể cải thiện sức khỏe cho bệnh nhân sau hôn mê

Xem thêm

• Các dấu hiệu cảnh báo sắp đột quỵ và cách sơ cứu khi gặp phải
• Phân biệt điểm khác nhau giữa đột quỵ và đột tử
• Ngất xỉu có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách cấp cứu bạn cần biết

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích về các nguyên nhân dẫn đến hôn mê và các phương pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả. Hãy chia sẻ thông tin trên đến với những người thân và bạn bè của bạn nhé!