Cây thuốc phiện là gì? 14 công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

Cây thuốc phiện là một loại cây gây tranh cãi khá nhiều về lợi ích cũng như tác hại của nó. Hãy cùng tìm hiểu về tác dụng của cây thuốc phiện đối với sức khỏe con người nếu sử dụng đúng cách qua bài viết này nhé! 

1 Giới thiệu về cây thuốc phiện

• Tên gọi khác: Cây thuốc phiện còn có tên gọi khác là thuốc phiện xác, phù dung, tử túc, a phiến, túc xác, cù túc xác.
• Tên khoa học: Papaver somniferum L., còn gọi là P. paeoniflorum thuộc họ thuốc phiện (Papaveraceae).

Mô tả đặc điểm cây thuốc phiện

Cây thuốc phiện có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải và Tây Á, cao từ 0,5m - 1,5m. Lá màu xanh xám, mọc xen kẽ trên thân và mang những bông hoa đơn lẻ, màu sắc sặc sỡ. Mủ cây màu trắng đục chứa các hợp chất cô đặc ở nhiệt độ cao hơn và có thể được sử dụng để tạo ra các loại thuốc gây nghiện.

Cây thuốc phiện cao từ 0,5m - 1,5m

Phân loại cây thuốc phiện

Dựa trên màu sắc hoa, hình dạng quả và màu hạt, cây thuốc phiện chia làm 4 loại:

• Thứ nhẵn: Loại cây này phân bố chủ yếu ở Trung Á. Hoa màu tím, quả tròn và to, hạt có màu tím đen.

• Thứ trắng: Loại cây này thường được tìm thấy ở Ấn Độ và Iran. Hoa màu trắng, quả có hình bầu dục, hạt có màu trắng và vàng.

• Thứ đen: Loại cây này chủ yếu phân bố ở Châu Âu. Hoa màu tím, quả tròn, hạt có màu xám.

• Thứ lông cứng: Loại cây này mọc hoang ở Nam Âu. Hoa, cuống và lá có lông màu tím.

Phân loại cây thuốc phiện dựa vào màu sắc hoa, hình dạng quả và màu hạt

Thành phần hóa học

Cây thuốc phiện chứa nhiều hợp chất hóa học quan trọng, trong đó các alkaloid là những thành phần chính. Dưới đây là một số hợp chất hóa học quan trọng được tìm thấy trong cây thuốc phiện:

• Morphin: Là một trong những alkaloid chính có trong cây thuốc phiện. Morphin là một chất giảm đau mạnh, thường được sử dụng trong y học để kiểm soát cơn đau.
• Codein: Alkaloid có tác dụng giảm đau và làm an thần, tuy nhiên tác dụng của codein thường yếu hơn so với morphin.
• Thebain: Alkaloid này cũng có tác dụng giảm đau và có một số ứng dụng trong ngành dược phẩm.
• Papaverin: Alkaloid có tác dụng giãn cơ và chủ yếu được sử dụng trong điều trị các vấn đề về cơ bắp và mạch máu.
• Narcotin: Chất này thường được sử dụng trong các loại thuốc chống ho và không gây nghiện như các alkaloid khác. 

Ngoài các alkaloid trên, cây thuốc phiện còn chứa các hợp chất khác như morphin giúp giảm đau, ức chế hệ hô hấp, hạ huyết áp.

Thành phần hóa học chính trong cây thuốc phiện là alkaloid

Bộ phận dùng

Cây thuốc phiện có các bộ phận dùng chính là hạt và nhựa. Hạt chứa các hợp chất như morphin và codein được sử dụng trong sản xuất thuốc. Nhựa cũng chứa các hợp chất tương tự và có thể được thu hoạch từ quả chưa chín của cây thuốc phiện để làm thuốc.

Cây thuốc phiện có các bộ phận dùng chính là hạt và nhựa

2 Tác dụng của cây thuốc phiện

Tác dụng giảm đau

Codein và morphin trong nhựa cây thuốc phiện là hai hợp chất có khả năng giảm đau mạnh, làm dịu cơn đau và nâng cao ngưỡng chịu đau cho người sử dụng. Morphin kết nối với các thụ thể opioid trong hệ thần kinh trung ương của cơ thể, giúp giảm cảm giác đau và tạo ra sự sảng khoái cho người dùng.

Tuy nhiên, điều này có thể gây nên tình trạng nghiện nếu sử dụng lâu dài. Tác dụng giảm đau của morphin thường được sử dụng trong điều trị đau mạn tính như đau sau phẫu thuật hoặc đau do ung thư.

Tác dụng giảm đau của cây thuốc phiện là do codein và morphin có trong nhựa cây

Giảm ho

Cây thuốc phiện có tác dụng làm dịu cơn ho, giảm tình trạng long đờm nhờ vào chất morphin và codein trong nhựa cây. Tuy nhiên, khi sử dụng ở liều cao hoặc lạm dụng có thể gây ức chế hô hấp, dẫn đến tình trạng suy hô hấp. Liều sử dụng morphin để trị ho cần nhỏ hơn liều dùng để giảm đau và không nên tự ý sử dụng.

Tác động lên hệ tiêu hóa

Cây thuốc phiện chứa morphin và các alkaloid khác có khả năng kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa, giúp hỗ trợ tiêu hóa và làm tăng tốc độ di chuyển thức ăn qua dạ dày và ruột. Tính chất này đã được sử dụng để điều trị tình trạng táo bón ở một số trường hợp.

Ngoài ra, morphin và một số thành phần khác của cây thuốc phiện cũng có khả năng giảm tình trạng tiêu chảy bằng cách ổn định chuyển động của dạ dày và ruột, giúp kiểm soát lượng chất thải di chuyển qua hệ tiêu hóa, từ đó giúp làm dịu tình trạng tiêu chảy.

Chữa mất ngủ, an thần

Cây thuốc phiện có tác dụng chữa mất ngủ và an thần, chủ yếu là nhờ hợp chất morphin. Tuy nhiên, việc sử dụng cây thuốc phiện để an thần và chữa mất ngủ cần thận trọng vì có nguy cơ gây nghiện và một số tác dụng phụ khác trên hệ thần kinh.

Cây thuốc phiện chữa mất ngủ và an thần nhờ hợp chất morphin

Ổn định tim mạch

Hạt cây thuốc phiện có chứa một lượng lớn chất xơ. Chúng có vai trò quan trọng trong việc hạ mức cholesterol xấu và duy trì mức cholesterol tốt trong cơ thể. Hạt cây thuốc phiện cũng rất giàu sắt, nhờ đó có khả năng cải thiện tuần hoàn và lưu thông máu.

Ngoài ra, hạt cây thuốc phiện còn chứa axit béo Omega-3 có ích trong việc giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Hạt cây thuốc phiện giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch

Điều hòa huyết áp

Hạt anh túc chứa thành phần thiết yếu là axit oleic, được cho có tác dụng giúp hạ huyết áp. Tuy nhiên, vẫn chưa có chứng minh nào liên quan đến công dụng này.

Hạt cây thuốc phiện có khả năng điều hòa huyết áp

Cải thiện thị lực

Hàm lượng kẽm và chất chống oxy hóa trong hạt cây thuốc phiện giúp cải thiện thị lực và bảo vệ bạn chống lại các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng. Nếu bạn đang có vấn đề về thị lực hoặc sức khỏe mắt, tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa mắt để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Cây thuốc phiện cung cấp kẽm và chất chống oxy hóa nên góp phần cải thiện thị lực

Cải thiện chức năng sinh sản

Hạt thuốc phiện đóng một vai trò quan trọng trong việc củng cố khả năng sinh sản của phụ nữ. Chúng được biết đến là có khả năng loại bỏ chất nhầy từ ống dẫn trứng và hỗ trợ tích cực quá trình mang thai.

Hạt thuốc phiện đóng một vai trò quan trọng đối với việc sinh sản của phụ nữ

Giúp xương chắc khỏe

Hạt cây thuốc phiện giàu đồng và canxi, do đó giúp cải thiện sức khỏe của xương. Ngoài ra, mangan trong hạt còn giúp sản xuất protein collagen, giúp bảo vệ xương khỏi bị tổn thương nghiêm trọng.

Hạt cây thuốc phiện giúp cải thiện sức khỏe của xương

Giảm mẫn đỏ trên da

Hạt cây thuốc phiện có tính chất làm mát nhờ khả năng giữ nước và tạo cảm giác ngậm nước. Tính làm mát này có thể có lợi đối với một số tình trạng như giúp giảm cảm giác nóng trong hoặc hỗ trợ cơ thể trong quá trình giải nhiệt.

Tuy nhiên, không có bằng chứng cụ thể nào cho thấy hạt cây thuốc phiện có tác dụng rõ ràng trong việc giảm mẩn đỏ. Do đó, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn về cách sử dụng và điều trị tình trạng bệnh

Hạt cây thuốc phiện có tính chất làm mát, nhờ đó hỗ trợ giảm mẩn đỏ

Cải thiện nhận thức

Hạt cây thuốc phiện chứa rất nhiều sắt. Điều này giúp thanh lọc máu và tăng nồng độ hemoglobin trong máu. Hạt cây thuốc phiện có thể cải thiện lưu thông máu hỗ trợ việc cung cấp oxy tối ưu cho mọi bộ phận của cơ thể bao gồm cả não, từ đó giúp cải thiện chức năng nhận thức của não.

Hạt cây thuốc phiện chứa rất nhiều sắt giúp cải thiện chức năng nhận thức

Hỗ trợ chức năng thận

Hàm lượng kali có trong hạt cây thuốc phiện có thể hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa sỏi thận. Kali giúp ngăn ngừa sự tái phát của sỏi thận, đảm bảo cân bằng nước và khoáng chất trong cơ thể, làm giảm nguy cơ tạo thành tinh thể sỏi và hỗ trợ sức khỏe thận.

Kali trong hạt cây thuốc phiện có thể hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa sỏi thận

Tốt cho tuyến giáp

Kẽm được xem là một yếu tố vô cùng quan trọng đối với hoạt động của tuyến giáp. Hàm lượng kẽm phong phú có trong hạt cây thuốc phiện giúp duy trì sự cân bằng và hoạt động chính xác của hệ thống tuyến giáp, góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể.

Kẽm có trong cây thuốc phiện rất quan trọng đối với hoạt động của tuyến giáp

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Hạt cây thuốc phiện có thể được bổ sung trong chế độ ăn của bệnh nhân tiểu đường nhờ chứa hợp chất mangan, giúp hỗ trợ điều trị bệnh và kiểm soát mức đường huyết hiệu quả.

3 Các dạng sử dụng của cây thuốc phiện

Cao thuốc phiện cô đặc

Cao thuốc phiện cô đặc là một dạng sử dụng phổ biến, được tạo ra bằng cách chiết xuất các hợp chất từ cây thuốc phiện. Cao thuốc phiện cô đặc thường có nồng độ cao hơn so với các dạng khác và thường được sử dụng để điều trị các trường hợp đau dữ dội và khó chữa.

Cao thuốc phiện cô đặc là một dạng sử dụng phổ biến

Ngâm rượu hoa thuốc phiện

Hoa thuốc phiện cũng có thể được ngâm trong rượu để uống. Quá trình ngâm rượu có thể tạo ra một dung dịch chứa các hợp chất của cây thuốc phiện, được sử dụng cho mục đích thư giãn hoặc giảm đau.

Hoa thuốc phiện cũng có thể được ngâm trong rượu để uống

4 Lưu ý khi sử dụng

Đối tượng không nên sử dụng

Cây thuốc phiện chỉ được sử dụng dưới sự theo dõi của nhân viên y tế. Các đối tượng sau đây không nên sử dụng cây thuốc phiện:

• Người có tiền sử nghiện ma túy: Cây thuốc phiện chứa các hợp chất có khả năng gây nghiện mạnh, vì vậy không nên được sử dụng bởi những người đã từng có tiền sử nghiện ma túy hoặc có nguy cơ nghiện.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Sử dụng cây thuốc phiện trong giai đoạn mang thai hoặc cho con bú có thể gây hại đến thai nhi hoặc trẻ sơ sinh.
• Người mắc bệnh tim mạch và hệ thần kinh: Các hợp chất trong cây thuốc phiện có thể ảnh hưởng đến hệ tim mạch và hệ thần kinh, gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe.

Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên sử dụng cây thuốc phiện

Liều dùng tối đa

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, liều tối đa của cây thuốc phiện, tính theo morphin là 0,02g/lần và không nên vượt quá 0,06g/ngày. Sử dụng quá liều có thể gây nghiện hoặc nhiễm độc. Do đó, bạn nên thận trọng tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng loại cây này.

Không nên dùng quá 0,06g cây thuốc phiện trong một ngày

Tác dụng phụ của thuốc phiện

Các tác dụng phụ khi dùng dược liệu chứa cây thuốc phiện có thể bao gồm:

• Buồn ngủ dữ dội.
• Mất cảm giác và tinh thần.
• Nôn mửa và tiêu chảy.
• Ảnh hưởng đến hệ hô hấp, gây nguy cơ ngừng thở.

Buồn ngủ dữ dội là một tác dụng phụ của cây thuốc phiện

Tương tác thuốc

Cây thuốc phiện có thể tương tác với:

• Thuốc chống loét.
• Muối sắt.
• Codein.
• Thuốc Lorazepam hoặc Diazepam.
• Thuốc điều trị bệnh trầm cảm.
• Rượu, bia và các loại đồ uống có cồn khác.

Cây thuốc phiện tương tác với các loại đồ uống có cồn

Xem thêm:

• Cây vối có tác dụng gì? 9 công dụng của cây vối đối với sức khỏe
• 10 công dụng tuyệt vời của rau càng cua đối với sức khỏe
• 15 công dụng của bồ công anh, bài thuốc chữa bệnh, tác dụng phụ

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm thông tin về cây thuốc phiện. Lưu ý không nên lạm dụng vì cây thuốc phiện có thể gây nghiện. Hãy chia sẻ bài viết này cho mọi người xung quanh bạn cùng đọc để biết thêm nhiều kiến thức hay về sức khỏe nhé!