Cây mâm xôi có tác dụng gì? 9 tác dụng của cây mâm xôi với sức khỏe

Cây mâm xôi được ứng dụng nhiều trong Đông Y để chữa các bệnh về gan, thận, tim, tiểu đường và liệt dương. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về 9 tác dụng của cây mâm xôi với sức khỏe qua bài viết dưới đây nhé!

1 Cây mâm xôi là gì?

Cây mâm xôi (hay phúc bồn tử) có tên khoa học là Rubus alceaefolius Poir. (R.moluccanus L) thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae). Cây mâm xôi dại có nguồn gốc từ châu Âu, châu Mỹ và châu Á, sau đó được trồng chủ yếu ở các vùng ôn đới trên thế giới. Ở nước ta, cây mâm xôi xuất hiện nhiều ở các vùng núi, rừng thưa và dọc đường đi, phổ biến ở miền Bắc hơn so với miền Nam.

Quả, cành, lá và rễ mâm xôi đều được ứng dụng để làm thuốc. Đặc biệt, quả mâm xôi được sử dụng phổ biến do chứa nhiều thành phần dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe, cụ thể trong 123 g quả mâm xôi có chứa:

• Calories: 64
• Carbohydrate: 14.7 g
• Chất xơ: 8 g
• Chất đạm: 1.5 g 
• Chất béo: 0.8 g
• Vitamin C: 54% theo lượng khuyến cáo hàng ngày (RDI)
• Mangan: 41% theo RDI
• Vitamin K: 12% theo RDI 
• Magie: 7% theo RDI
• Vitamin E: 5% theo RDI

Ngoài ra, quả mâm xôi cũng chứa một lượng nhỏ vitamin A, vitamin B1, B2, B6, canxi, phospho, kali, sắt và kẽm. Bên cạnh đó trong lá cây mâm xôi còn chứa tanin.

Nhờ vào nguồn dưỡng chất phong phú, tác dụng của cây mâm xôi đối với sức khỏe là không thể phủ nhận, những tác dụng phải kể đến như tăng cường sức đề kháng, cải thiện sức khỏe não bộ, kiểm soát bệnh tiểu đường và ngăn ngừa ung thư.

Cây mâm xôi chứa nguồn dưỡng chất phong phú như vitamin C, chất xơ và carbohydrate

2 Cây mâm xôi có tác dụng theo Y học hiện đại

Giảm cân

Cứ 123 gam quả mâm xôi chứa 64 calo, 8 gam chất xơ và hơn 85% là nước. Do đó, đây được xem là một loại thực phẩm ít calo và mang lại cảm giác no lâu hơn.

Ngoài ra, mâm xôi là một trong những loại trái cây có lượng đường rất thấp. Trong 100 gam quả mâm xôi có chứa 2.7 gam đường, ít hơn rất nhiều so với khoảng 17 gam đường trong một quả táo nhỏ.

Trong một nghiên cứu trên chuột, chúng được cho ăn dựa theo 3 chế độ: chế độ ăn ít chất béo, chế độ ăn nhiều chất béo và chế độ ăn nhiều chất béo kèm bổ sung 1 trong 8 loại quả mọng, bao gồm quả mâm xôi. Kết quả cho thấy những con chuột trong nhóm ăn quả mâm xôi tăng cân ít hơn những con chuột chỉ ăn chế độ nhiều chất béo.

Bổ sung quả mâm xôi vào chế độ ăn giúp hỗ trợ giảm cân hiệu quả

Chất chống oxy hóa

Quả mâm xôi chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa mạnh như vitamin C, quercetin và acid ellagic. Hàm lượng chất chống oxy hóa có trong mâm xôi tương đương với dâu tây và bằng một phần tư so với quả việt quất. 

Một thử nghiệm trên động vật cho thấy quả mâm xôi và chiết xuất quả mâm xôi có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa nhờ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh tim, tiểu đường, béo phì và ung thư. 

Bên cạnh đó, một chất chống oxy hóa khác trong quả mâm xôi là acid ellagic, được chứng minh là có tác dụng ngăn ngừa các tổn thương do oxy hóa gây ra và sửa chữa DNA bị hư hỏng.

Quả mâm xôi chứa lượng chất oxy hóa dồi dào như vitamin C, quercerin và acid ellagic

Kiểm soát bệnh tiểu đường

Cứ 123 g quả mâm xôi cung cấp 14.7 g carbs và 8 g chất xơ, chỉ có 6.7 g carbs được hấp thu trong mỗi khẩu phần. 

Một nghiên cứu ngẫu nhiên ở 32 người lớn trong độ tuổi từ 20 đến 60 vào 3 bữa sáng như sau: bữa thứ nhất không có quả mâm xôi, bữa thứ hai có một cốc mâm xôi và bữa thứ ba có hai cốc mâm xôi với hàm lượng calo, chất béo, carbohydrate mỗi bữa ăn đều tương tự nhau.

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, đối với những người có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường ăn nhiều quả mâm xôi hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu sau bữa ăn và cải thiện độ nhạy insulin của các mô.

Ngoài ra, các nghiên cứu khác cho thấy quả mâm xôi có thể làm giảm lượng đường huyết và cải thiện tình trạng kháng insulin. Hơn nữa, hàm lượng tanin cao trong quả mâm xôi làm ức chế enzyme alpha-amylase (một loại enzyme tiêu hóa cần thiết để phân hủy tinh bột), giúp làm giảm lượng carbs hấp thụ sau bữa ăn, hỗ trợ kiểm soát đường huyết.

Quả mâm xôi giúp kiểm soát lượng đường trong máu và cải thiện độ nhạy insulin

Ngăn ngừa ung thư

Chiết xuất từ quả mọng, bao gồm cả quả mâm xôi đỏ, đã được chứng minh giúp ngăn chặn sự phát triển và tiêu diệt tế bào ung thư trong nghiên cứu ống nghiệm về ung thư ruột kết, ung thư tuyến tiền liệt, vú và miệng.

Một nghiên cứu khác trong ống nghiệm chỉ ra rằng chiết xuất quả mâm xôi đỏ có thể tiêu diệt tới 90% tế bào ung thư dạ dày, ruột kết và vú.

Sanguiin H-6 - một chất chống oxy hóa có trong quả mâm xôi đã được chứng minh là có thể phá hủy hơn 40% tế bào ung thư buồng trứng. 

Trong một nghiên cứu khác kéo dài 10 tuần trên những con chuột bị viêm đại tràng, những con được cho ăn khẩu phần có chứa 5% quả mâm xôi đỏ ít bị viêm hơn và có nguy cơ mắc bệnh ung thư thấp hơn nhóm đối chứng.

Quả mâm xôi được chứng minh là có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư ruột kết và vú

Cải thiện sức khỏe não bộ

Quả mâm xôi được xem là loại thực phẩm hỗ trợ trí não hàng đầu nhờ vào khả năng chống lại stress oxy hóa và sự mất cân bằng giữa các gốc tự do - yếu tố được xem là nguy cơ gây nên các bệnh như Alzheimer và Parkinson. Đồng thời, chất flavonoid trong quả mâm xôi được chứng minh là giúp cải thiện trí nhớ và khả năng tập trung.

Quả mâm xôi là loại thực phẩm tốt cho sức khỏe não bộ hàng đầu nhờ khả năng chống stress oxy hóa

Cải thiện bệnh viêm khớp

Các đánh giá trên chuột cho thấy, những con chuột được điều trị bằng chiết xuất quả mâm xôi đỏ ít bị viêm khớp hơn những con chuột trong nhóm đối chứng. Đồng thời, những con chuột này cũng có triệu chứng nhẹ hơn và ít bị tổn thương khớp hơn. 

Quả mâm xôi có tác dụng chống viêm nhờ khả năng ức chế cox-2 - một enzyme gây viêm và đau. Nhờ đó, sử dụng quả mâm xôi giúp giảm các triệu chứng viêm khớp và cải thiện tình trạng bệnh.

Quả mâm xôi có tác dụng làm giảm các triệu chứng viêm khớp và cải thiện tình trạng bệnh

Chống lão hóa

Quả mâm xôi chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp làm giảm các dấu hiệu lão hóa bằng cách chống lại các gốc tự do trong cơ thể. 

Lượng vitamin C cao trong quả mâm xôi cần thiết cho sức khỏe làn da, nhờ vào khả năng tăng sinh collagen và giảm thiểu tổn thương da do tia UV gây ra. 

Một thử nghiệm trong 8 tuần trên những con chuột già được áp dụng chế độ ăn có 1% hoặc 2% quả mâm xôi cho thấy chức năng vận động được cải thiện đáng kể bao gồm cả sự cân bằng lẫn sức mạnh.

Quả mâm xôi đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe làn da

Tăng cường sức đề kháng

Quả mâm xôi là một trong những loại thực phẩm cung cấp lượng vitamin C dồi dào chỉ sau các loại trái cây họ cam quýt.

Một cốc quả mâm xôi cung cấp hơn một nửa nhu cầu vitamin C hàng ngày, giúp tăng cường sức đề kháng, làm sáng da và phát triển cơ thể khỏe mạnh.

Lượng vitamin C dồi dào trong quả mâm xôi hỗ trợ tăng cường đề kháng cho cơ thể

Cải thiện sức khỏe tiêu hóa 

Quả mâm xôi là loại trái cây chứa hàm lượng chất xơ rất cao. Chỉ với một cốc quả mâm xôi - chứa đến 8 gam chất xơ, bạn đã có thể làm giảm từ 25 đến 35 gam chất xơ cần nạp vào cơ thể trong một ngày.

Quả mâm xôi chứa nhiều loại chất xơ khác nhau bao gồm chất xơ hòa tan, chất xơ không hòa tan và prebiotics giúp tạo cảm giác no lâu, đồng thời nuôi dưỡng lợi khuẩn giúp tăng cường sức khỏe đường ruột và hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh. 

Quả mâm xôi chứa hàm lượng chất xơ cao giúp tăng cường sức khỏe tiêu hóa hiệu quả

3 Cây mâm xôi có tác dụng theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, quả mâm xôi có vị ngọt nhạt, tính bình và quy về kinh can, vị.

Những tác dụng dược lý chính của mâm xôi trong Đông Y bao gồm: 

• Hoạt huyết, tiêu viêm, tán ứ, thanh nhiệt.
• Bổ thận, tráng dương, tăng cường sức mạnh, giữ tinh khí, tăng sức mạnh tinh trùng.
• Ích tinh, thận tàng tinh, thận chủ nạp khí, giúp tinh khí luôn đầy đủ.

Theo Y học cổ truyền, quả mâm xôi có vị ngọt và tính bình

4 Cách sử dụng quả mâm xôi đúng cách an toàn và hiệu quả

Quả mâm xôi tươi có thời hạn sử dụng ngắn, vì vậy bạn nên mua quả mâm xôi và sử dụng chúng trong vòng một đến hai ngày.

Bạn nên sử dụng quả mâm xôi tươi trong một đến hai ngày

Quả mâm xôi tươi sẽ ngon nhất vào thời điểm thu hoạch, tức là vào mùa hè và mùa thu. Khi chọn mua quả mâm xôi, hãy tránh những quả bị dập hay mốc. Nên bảo quản lạnh quả mâm xôi trong bao bì để bảo vệ chúng khỏi hư hại. 

Ngoài quả mâm xôi tươi, bạn cũng có thể ăn quả mâm xôi quanh năm bằng cách chọn mua loại đông lạnh. Tuy nhiên, cần chú ý lượng đường trong các loại quả mâm xôi đông lạnh. 

Ngoài ra, quả mâm xôi còn được sử dụng để làm mứt, thạch và ngâm rượu. Cành, lá, rễ mâm xôi còn được dùng dưới dạng thuốc sắc độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác. 

Liều lượng sử dụng mâm xôi theo khuyến cáo: quả 10-30 g và cành lá 30-40 g mỗi ngày.

Để tận dụng những lợi ích quả mâm xôi mang lại, bạn có thể thử kết hợp quả mâm xôi vào chế độ ăn uống của mình bằng các cách sau: 

• Ăn quả mâm xôi tươi như một món ăn nhẹ.
• Kết hợp chúng với sữa chua và một ít granola ăn kèm. 
• Ăn kèm với ngũ cốc hoặc bột yến mạch.
• Dùng kèm bánh kếp hoặc bánh quế nguyên hạt. 
• Thêm quả mâm xôi đông lạnh vào sinh tố. 
• Làm món salad kết hợp các loại quả mọng như quả mâm xôi, việt quất, dâu tây.
• Thêm quả mâm xôi vào món salad cùng với phô mai gà và dê.
• Dùng làm nước sốt cho thịt hoặc cá. 
• Làm món mâm xôi nướng cùng yến mạch, các loại hạt, quế và một chút siro. 
• Kết hợp quả mâm xôi cùng socola đen để làm tăng hương vị.

Có thể dùng kèm quả mâm xôi với sữa chua và các loại hạt như một món ăn nhẹ

5 Một số bài thuốc có sử dụng cây mâm xôi

Bài thuốc trị sưng gan, viêm gan mạn tính, viêm sưng tuyến vú

Trong Đông y, cây mâm xôi có thể dùng để chữa bệnh sưng gan, viêm gan và viêm sưng tuyến vú qua bài thuốc: kết hợp 30-40 g cành lá cây mâm xôi, 15-20 g mỗi vị gồm cây ô rô và mộc thông tiến hành sắc thành thuốc để uống. 

Bài thuốc cành lá cây mâm xôi với ô rô và mộc thông giúp chữa viêm gan và viêm sưng tuyến vú

Bài thuốc viêm loét miệng, viêm gan cấp và mạn tính, viêm tuyến vú

Tiến hành sắc 30 g cành lá cây mâm xôi, kim anh và ba kích mỗi vị 10-15 g thành thuốc dùng để uống. Sử dụng nước sắc này để uống giúp trị viêm loét miệng, viêm tuyến vú, viêm gan cấp và mạn.

Uống nước thuốc sắc cành lá cây mâm xôi cùng kim anh và ba kích có thể trị viêm loét miệng

Bài thuốc trị tiểu tiện nhiều do thận hư, liệt dương, di tinh 

Chuẩn bị 12 g mâm xôi, 200 g hải sâm rửa sạch, ngâm mềm và thái nhỏ, cùng với 150 g thịt dê thái lát, 12 g ích trí nhân, nhục quế và gia vị vừa đủ. 

Đầu tiên, dùng hỗn hợp mâm xôi và ích trí nhân sắc thành thuốc uống, bỏ bã. Sau đó dùng nước nấu thịt dê, hải sâm và nhục quế đun đến khi nhừ thì thêm gia vị vừa ăn, dùng khi còn nóng.

Bài thuốc kết hợp mâm xôi, hải sâm, ích trí nhân, nhục quế và thịt dê giúp trị thận hư và liệt dương

Bài thuốc trị di tinh, lưng gối mỏi yếu, hư thận

Sử dụng mỗi vị 15 g gồm phúc bồn tử, ba kích, thỏ ty tử ngâm trong 250 ml rượu gạo trong 7 ngày, mỗi lần uống 20-30 ml.

Bài thuốc mâm xôi kết hợp kỷ tử, ngũ vị tử, thỏ ty tử và xa tiền tử giúp trị lưng gối mỏi yếu

Bài thuốc trị phụ nữ khí hư nhiều, muộn con, nam giới di tinh, khí dương

Sử dụng mâm xôi nấu cháo giúp điều trị khí hư nhiều ở phụ nữ, muộn con, nam giới di tinh, khí dương suy dẫn đến liệt dương, xuất tinh sớm. Các nguyên liệu bao gồm: 10-15 g quả mâm xôi, 30-45 g thỏ ty tử, 5 con chim sẻ, 20-30 g câu kỷ tử, 100 g gạo tẻ và gia vị vừa đủ. Mang tất cả nguyên liệu đi nấu cháo và chia thành nhiều phần để ăn trong ngày.

Bài thuốc trị suy giảm ham muốn tình dục ở nam giới, nữ giới âm đạo khô rát

Ngâm 1,5 lít rượu gạo với phúc bồn tử, nữ trinh tử, câu kỷ tử, tang tầm, tây dương sâm, đường phèn, mỗi vị 150 g. Đậy kín để ở nơi thoáng mát, sau 3 tuần có thể sử dụng được. Dùng khoảng 20 ml mỗi lần giúp cải thiện tình trạng khô rát âm đạo ở phụ nữ và tăng cường ham muốn tình dục ở nam giới. 

Bài thuốc điều trị mộng tinh, di tinh

Sắc bài thuốc sau và sử dụng mỗi ngày 1 thang để chữa trị mộng tinh, di tinh: quả mâm xôi, sơn thù du, long cốt, khiếm thực, liên tu, sa uyển tử, mỗi vị 12 g. 

6 Lưu ý khi sử dụng cây mâm xôi

Nếu bạn gặp dị ứng hoặc khó dung nạp quả mâm xôi, hãy tránh sử dụng hay dùng bất kỳ sản phẩm nào có chứa quả mâm xôi. Trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đánh giá xem tính an toàn và mức độ phù hợp với nhu cầu hàng ngày của bạn.

Trước khi sử dụng, hãy rửa sạch quả mâm xôi, cắt bỏ những phần hư hỏng và để ráo hay thấm khô bằng khăn giấy sạch để tránh nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Rửa sạch quả mâm xôi trước khi dùng để hạn chế nguy cơ ngộ độc thực phẩm

Xem thêm:

• Đỗ trọng có tác dụng gì? Công dụng và liều dùng đỗ trọng
• Trinh nữ hoàng cung có tác dụng gì? Công dụng và liều dùng

Bài viết trên đã cung cấp thông tin về những tác dụng của mâm xôi đối với sức khỏe cũng như các bài thuốc dân gian chứa mâm xôi giúp hỗ trợ điều trị bệnh. Bên cạnh đó, bạn cần tuân thủ theo liều lượng khuyến cáo và tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh những tác dụng không mong muốn có thể xảy ra. Hãy chia sẻ bài viết này nếu bạn thấy hữu ích nhé!